بیمه مشاغل یکی از وظایف اصلی تأمین اجتماعی است. طبق قانون تأمین اجتماعی در کشور ایران، بیمه دو دسته کلی بیمه اجباری و بیمه خویش فرما تقسیم می‌شود. بیمه اجباری همان بیمه‌ای است که افراد با اشتغال در کارگارها و شرکت‌ها توسط کارفرمای خود بیمه می‌شوند. دسته دوم یا بیمه خویش فرما مربوط به افرادی است که به صورت اختیاری خود را بیمه می‌کنند و یا صاحب حرفه و مشاغل آزاد هستند.
بیمه اجباری
بیمه اجباری چیست؟ تمام کسانی که در قبال دریافت حقوق و دستمزد در شرکت‌ها، کارگاه‌ها و… کار می‌کنند، مشمول قانون کار هستند. مطابق قانون کار، کارفرما موظف است کارمندان خود را بیمه کند. تامین اجتماعی یک سیستم بیمه ی همگانی است. این سازمان: بیمه‌های بازنشستگی، بیمه‌های دولتی درمانی، بیمه‌های بیکاری، بیمه حوادث و تصادف‌ها را پوشش می‌دهد.
این نکته را باید در نظر داشت که بازرسی تامین اجتماعی برای بیمه اجباری انجام می‌شود. به این معنا که کارشناسی از سازمان تامین اجتماعی، فعال بودن کارگر یا کارمند را بررسی خواهد کرد. این بازرسی ممکن است که در هر روزی از ماه انجام شود.
افرادی که مشمول بیمه اجباری هستند:
بر اساس ماده 148 قانون کار، کارفرمایان موظف اند کارگران خود را بیمه کنند. در ماده 23 قانون کار در مورد درصد شرایط بیکاری، بازنشستگی، تعلیق، از کار افتادگی، بارداری، بیماری، مقررات حمایتی، شرایط کلی دریافت حقوق و مستمری پس از فوت، حوادث و شرایط مربوط به هر یک صحبت شده است.
افراد و گروه هایی که در زیر به معرفی آن ها می پردازیم افرادی هستند که کارفرما موظف است نزد سازمان تامین اجتماعی آن ها را بیمه کند.
- هر کارگر یا کارمندی که به صورت دائمی، پاره وقت، ساعتی و … در کارگاه هایی که مشمول قوانین کار هستند فعالیت می کند
- کارکنانی که در نهادهای انقلابی مانند بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد شهید، نهضت سوادآموزی و … مشغول فعالیت هستند.
- افراد شاغل در کمیته امداد امام خمینی (ره) و هلال احمر جمهوری اسلامی ایران
- افرادی که از طریق دستگاه های دولتی استخدام می شوند و کارکنان سازمان ها و ادارات دولتی که تحت نظر سازمان حمایتی خاصی نیستند.
- کارکنان پیمانکاری که بر اساس قراردادهای کار فردی، مشمول قانون کار به حساب نمی آیند، طبق ماده 38 قانون تامین اجتماعی تحت پوشش قوانین این سازمان قرار می گیرند.
- کارمندان پیمانی همه دستگاه ها تحت قوانین تامین اجتماعی و برخوردار از مزایایی مانند بازنشستگی، درمان، از کار افتادگی و فوت هستند.
- افراد شاغل در شرکت های دولتی که برای مشاغل کارگری استخدام می شوند.
- اتباع بیگانه مشغول به کار در ایران که در کشور خود از خدماتی مانند تامین اجتماعی بهره مند نیستند. کشورهایی که به مقاوله نامه شماره 19 سازمان بین المللی کار پیوسته اند، اتباع آن ها در ایران هنگام حوادث ناشی از کار، تحت پوشش تامین اجتماعی قرار می گیرند.
- کارمندان شرکت فولاد، شرکت مخابرات، شرکت تهیه و پخش علوفه، شرکت صنایع سازمان بنادر و کشتیرانی
- امور و فعالیت های کشاورزی مانند باغ داری، کاشت مرکبات، خرما، برنج و … فعالیت هایی مانند پرورش آبزیان، صنعت نوغان، پرورش کرم ابریشم، زنبور عسل، ماهی. کلیه کارکنان و کارگران مشغول در باغ ها و مشغول به کار در زمینه نباتات، پرورش گل و گیاه، اشجار و …
- از ابتدای مرداد ماه 1364، بر اساس ماده 7 قانون تامین اجتماعی، دامداران نیز مشمول مقررات تامین اجتماعی هستند.
- طبق بخشنامه 315 فنی، کارکنان مطبوعات نیز شامل بیمه اجباری هستند
- کارکنان مشغول در واحدهای صنفی
- افرادی که در سازمان های مربوطه در مناطق آزاد صنعتی و تجاری مشغول به کار هستند
- کارکنان شهرداری (به جز شهرداری تهران)
- کارکنان مشغول در دفاتر اسناد رسمی
- افراد مشغول در صنایع دستی و بافندگی فرش و قالی
- کارگران مشغول به امور ساختمانی
- رانندگان وسایل نقلیه درون و برون شهری
پوششهای بیمه اجباری
این بیمه‌نامه مشمولین خود را تحت پوشش موارد زیر قرار می‌دهد:
- پرداخت هزینه‌‌های درمان بیماریها، حوادث و بارداری
- پرداخت مستمری دوران بازنشستگی
- مستمری در صورت از کارافتادگی بیمه گزار
- مستمری بازماندگان بیمه گزار
- مقرری در مورد بیمه بیکاری
- کمک هزینه ازدواج
بیمه اختیاری:
افرادی که تحت پوشش بیمه خاصی نیستند می توانند از بیمه اختیاری استفاده کنند. برای بهره مندی از این نوع بیمه باید مستقیما به شعب سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و قرارداد مربوطه را منعقد نمایید. در این نوع از بیمه شخص خودش موظف به پرداخت حق بیمه خود می باشد. اگر شخص حق بیمه خود را پرداخت نکند، قرارداد باطل شده و مجددا باید اقدام نماید.
سازمان پس از ثبت تقاضای بیمه اختیاری حداکثر تا 2 ماه پذیرش یا عدم پذیرش آن را به اطلاع شخص می رساند. اگر درخواست شما از طرف سازمان پذیرفته شود، باید به همراه افراد تحت تکفل جهت انجام معاینات پزشکی اقدام کنید البته اگر کمتر از 9 ماه از پرداخت حق بیمه قبلی شما گذشته باشد، نیازی به انجام این معاینات نیست.
بیمه شدگان اختیاری در صورتی که جایی مشغول به کار شوند و به هر صورت تحت پوشش بیمه قرار بگیرند، باید مراتب را به سازمان اطلاع دهند در غیر این صورت پس از کسر هزینه های اداری، بقیه مبلغ پرداختی توسط متقاضی، به وی برگردانده می شود و سابقه بیمه حذف می شود.
- جهت استفاده از بیمه اختیاری حداقل 30 روز باید سابقه بیمه داشته باشید. در این نوع بیمه حق بیمه 27 درصد مقطوع است و کلیه خدمات فوت، از کار افتادگی، مستمری بازنشستگی، درمان، اروتز و پروتز و کفن و دفن را شامل می شود.
- حداکثر سن برای استفاده از این بیمه 50 سال است و اگر سن شخص بیشتر از 55 سال باشد باید معادل سال های بیشتر از 55 سال، سابقه بیمه داشته باشد یا آن را بپردازد. مثلا شخص 56 ساله به یک سال سابقه بیمه احتیاج دارد.
- افرادی که سابقه پرداخت حق بیمه بیش از 10 سال را دارند از شرط سنی معاف می شوند.
- اگر یک بار قرارداد بیمه اختیاری منعقد کرده اید، تا 3 بار بدون شرط سنی می توانید این قرارداد را منعقد کنید.البته دورانی که حق بیمه پرداخت نکرده اید و فاصله افتاده است، جزء سابقه بیمه منظور نخواهد شد.
- افرادی که سن شان بیش از سن تعیین شده است سوابق شان در صندوق های دیگر برای سابقه مورد نیاز برای بیمه اختیاری در نظر گرفته نخواهد شد.
- اگر شخصی مدارک و اسناد غیر واقعی ارائه دهد بیمه وی قطع شده و نمی تواند از مزایای سازمان استفاده کند.
پیشنهاد می‌شود مقاله نحوه محاسبه عیدی و پاداش کارگران را مطالعه کنید
آیا بیمه اختیاری بازنشستگی دارد؟
آیا بیمه تامین اجتماعی اختیاری دارای بازنشستگی است؟ بله؛ بیمه اختیاری حقوق بازنشستگی دارد که باید برای تخمین آن، شرایط و میزان پرداختی خود را بررسی کنید. به صورت کلی میزان آن بسته به حق بیمه پرداخت شده توسط فرد است. تامین اجتماعی با در نظر گیری درصد خاصی از هزینه منعقد شده بین خودش و شخص به پرداخت حقوق بازنشستگی می پردازد.
اگر در مورد مزایای بیمه اختیاری ۲۷ درصد می‌پرسید، باید بگوییم این بیمه در مقایسه با بیمه حرف و مشاغل آزاد نسبت به ارائه خدمات درمانی و بازنشستگی دارای مزایای بیشتری است. اما مزایای بیمه اختیاری ۲۷ درصد تفاوت چشم‌گیری با بیمه‌های مشابه ندارد. در نهایت هم باید بدانید بیمه ۲۷ درصد اختیاری با مشاغل آزاد متفاوت است. یکی دیگر از سوالات پرتکرار مخاطبان این است که حقوق بازنشستگی بیمه اجباری بیشتر است یا اختیاری؟ در این رابطه هم بهتر است بدانید مزایا و حقوق این دو بیمه مشابه هم هستند.
بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد:
افرادی که خودشان به هر شکلی صاحب حرفه و مشاغل آزاد هستند می توانند از این بیمه استفاده کنند.
شرایط بیمه اختیاری تامین اجتماعی:
کسانی که قصد خرید بیمه اختیاری را دارند باید به شرایط و ضوابطی که بیمه اختیاری وضع کرده است، پایبند باشند. شرایط بیمه اختیاری شامل موارد زیر می باشد:
1. متقاضیان بیمه اختیاری نباید در هیچ یک از کارگاه ها و ادارات مشمول قانون تامین اجتماعی، مشغول به کار باشند.
2. متقاضیان باید سابقه حداقل 30 روز پرداخت حق بیمه را داشته باشند.
3. شرط سنی دارا بودن حداقل 50 سال ( مرد و زن) از دیگر شرایط بیمه اختیاری می باشد.
4. درصورتی که متقاضیان بیمه اختیاری، بیش از 55 سال؛ سن داشته باشند باید معادل مازاد سنی خود سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشند. به عنوان مثال اگر فردی 60 سال سن داشته باشد، هنگام درخواست بیمه موظف است 5 سال حق بیمه را پرداخت نماید.
5. مبنای پرداخت حق بیمه همه افراد در بیمه اختیاری تامین اجتماعی، برابر با میانگین دستمزد پرداخت حق بیمه آخرین 360 روز قبل از تاریخ تقاضا. البته با این شرط که این مبلغ کمتر از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار نباشد.
پرسش و پاسخ متداول در مورد بیمه مشاغل:
1. بر اساس قانون بیمه، دارای چند نوع بیمه می باشیم؟
بر اساس قانون دارای دو نوع بیمه، یکی اجباری و دیگری خویش فرما می باشیم. بیمه اجباری برای افرادی می باشد که در سازمان ها، ادارت، شرکت ها، کارگاه ها و … مشغول به کار هستند و دستمزد و حقوق دریافت می کنند. بیمه خویش فرما هم برای بیمه صاحبان حرفه ها و مشاغل آزاد می باشد.
2. تفاوت های بیمه اجباری و مشاغل آزاد چیست؟
در بیمه مشاغل آزاد شما حق دارید نوع بیمه و خدمات مورد نظر خود را انتخاب کنید اما در بیمه اجباری تمامی خدمات درمانی و تعهدات در چارچوب قانون به بیمه شدگان ارائه می شود. در بیمه اجباری استفاده از خدمات درمانی رایگان است اما در بیمه مشاغل آزاد بیمه شدگان موظف اند مبلغی را به عنوان فرانشیز پرداخت کنند.
3. مزیت های بیمه اجباری شامل چه چیزهایی می باشد؟
از ویژگی ها و مزیت های بیمه اجباری، حمایت دولت و نظام اداری از بیمه شوندگان می باشد و برای این افراد مقررات حقوق خصوصی و مدنی اجرا می شود. مسئولیت پرداخت بیمه بر عهده کارفرما می باشد و مقررات سازمان تامین اجتماعی برای این افراد اجرا می شود و در نهایت اینکه مشمولا بیمه بیکاری می باشند.
4. بیمه اختیاری چیست؟
افرادی که تحت حمایت بیمه خاصی نیستند می توانند از این نوع بیمه استفاده کنند. برای استفاده از این نوع بیمه باید به شعب سازمان تامین اجتماعی مراجعه کنید و خود شخص موظف به پرداخت بیمه خود می باشد.
5. تعهدات سازمان اجتماعی برای بیمه شدگان اختیاری چیست؟
تعهدات این سازمان برای بیمه شدگان اختیاری شامل: کمک هزینه ازدواج، غرامت بیماری و بارداری، مستمری بازنشستگی، از کار افتادگی، فوت، هزینه کفن و دفن، خدمات درمانی و وسایل کمک پزشکی می باشد.
6. بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد چیست؟
افرادی که خودشان دارای حرفه و مشاغل هستند، می توانند از این بیمه استفاده کنند.
