نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران یکی از مهم‌ترین چالش‌های حسابداران در انتهای هر سال است. عیدی و سنوات پایان سال اصلی‌ترین مزایایی است که وزارت کار برای مشمولین قانون کار در نظر گرفته است؛ اما محاسبات دقیق عیدی سال 1402 همواره یکی از بزرگترین دغدغه‌های کارگران و کارفرمایان است.
عیدی به چه افرادی تعلق می‌گیرد؟
در قانون کار، علاوه بر حقوق کارگر، مزایای دریافتی دیگری هم برای او تعریف شده است که عیدی و سنوات از آن جمله هستند. کارفرما موظف است در پایان سال، مبلغ مشخصی تحت عنوان عیدی به کارگر پرداخت نماید. همانطور که می‌دانید؛ کارمندان بخش خصوصی هم در قانون کار، جزء کارگران محسوب می‌شوند. البته عیدی کارمندان دولت، با نرخ متفاوتی محاسبه میشود که در بخش‌های بعدی بیشتر در این رابطه صحبت خواهیم کرد.
بنا بر قانون کار، عیدی به تمام کسانی که پاره وقت یا تمام وقت، استخدامی یا قراردادی و… مشغول به کار بوده‌اند؛ تعلق می‌گیرد. در اصل این مبلغ کمک هزینه‌ای برای جبران کمبود حقوق در طول سال است. حق سنوات یا حق پایان خدمت هم بر عهده کارفرماست و در اواخر سال یا هنگام استعفا یا اخراج به کارگر و کارمند پرداخت میشود.
مبلغ عیدی کارگران در سال 1402:
به گزراش خبرگزاری ایمنا، میزان عیدی کارگران بر اساس تصمیم شورای عالی کار برای سال 1402 اعلام شد. قبل از هر چیزی باید اعلام کرد میزان افزایش حقوق و دستمزد کارگران در سال 1401 میزان 57.4% است. همچنین بر اساس این گزارش حداکثر عیدی کارگران در سال 1402، 12.539.250 تومان و حداقل آن 8.359.500 تومان است.
نحوه محاسبه عیدی و پاداش کارگران بر چه مبنایی است؟
مبنای محاسبه عیدی و پاداش سالانه کارگران در کارگاه‌هایی که طرح طبقه بندی مشاغل دارند مزد گروه و پایه یا مزد مبنا و در واحدهای فاقد طرح طبقه بندی مزد ثابت یعنی مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل خواهد بود.
قانون عیدی و سنوات کارگران و کارمندان:
قانون عیدی کارگران سال‌ها است که بدون تغییر خاصی اجرا میشود. قانونگذار با تصویب قانون نحوه پرداخت عیدی به کارکنان دولت مصوب 1374 اعتبار قانون تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاه‌های مشمول قانون کار مصوب 1370 را لغو نکرده است؛ بنابراین حکم تعیین عیدی معادل 60 روز آخرین مزد روزانه مشمولین قانون کار کماکان به قوت خود باقی است.
ضمناً کارگاه در قانون کار به اعتبار اشتغال کارگران در محل انجام کار تعریف میشود؛ به این ترتیب کلیه کارگران مشمول قانون کار اعم از اینکه در بخش خصوصی و یا دولتی شاغل باشند از دو ماه عیدی و پاداش آخر سال موضوع ماده واحده قانون اسفند 1370 مصوب مجلس شورای اسلامی برخوردار خواهند بود. کارفرماها و شرکت‌ها با استفاده از نرم افزار حسابداری می‌توانند عیدی کارمندان و کارگران خود را با توجه به قانون کار محاسبه کنند.
حق سنوات کارگران در سال 1402:
حق سنوات و یا سنوات پایان خدمت، پاداشی است که پس از اتمام قرارداد کار از سوی کارفرما به مستخدمین مشمول قانون کار پرداخت میشود. از این رو حق سنوات را مزایای پایان کار یا پاداش پایان خدمت نیز می‌نامند.
حق سنوات با پایه سنوات متفاوت است؛ مهم‌ترین فرق حق سنوات و پایه سنوات عبارتند از:
- حق سنوات معاف از پرداخت بیمه و مالیات است در صورتی که پایه سنوات مشمول پرداخت بیمه و مالیات است
- پایه سنوات به صورت ماهیانه پرداخت میشود، اما حق سنوات در پایان قرارداد پرداخت میشود
- پایه سنوات مقدار مشخصی دارد که همه ساله از سوی وزارت کار تعیین میشود؛ حق سنوات بر اساس میزان حقوق و دستمزد افراد متفاوت است.
نحوه محاسبه عیدی به کارگران ساعتی:
برخی کارکنان که به صورت ساعتی کار می‌کنند و حقوق ماهانه ثابتی نداشته به بیان دیگر دستمزد آنان در ماه متغیر است برای محاسبه عیدی و پاداش بر مبنای میانگین حقوق دریافتی ۳ ماه پایانی قرارداد کاری آنان مبنای محاسبه عیدی ۱۴۰۲ قرار می‌گیرد.
پیشنهاد میشود مقاله نحوه محاسبه عیدی و پاداش کارگران راهم مطالعه کنید
نحوه پرداخت عیدی و پاداش کارگرانی که در طول سال قطع همکاری دارند:
کارکنانی که در طول سال از خدمت استعفا داده یا اخراج، بازنشسته یا به هر طریقی ادامه رابطه آنان با کارگاه قطع شده باشد، به نسبت مدت کارکرد باید عیدی و پاداش دریافت نمایند.
عیدی کارگران با سابقه کمتر از یک سال:
بر اساس قانون کار کارگرانی که کمتر از ۱۲ ماه سابقه پرداخت حق بیمه دارند و مالیات بر حقوق آنها نیز پرداخت شده است، مشمول عیدی سال ۱۴۰۲ هستند. با این حال نحوه محاسبه عیدی برای افرادی که کمتر از یکسال سابقه پرداخت حق بیمه دارند کمی متفاوت است و معمولا از حداقل عیدی تعیین شده مبلغ کمتری را دریافت می‌کنند.
مدت زمانی که کارگر در مرخصی استعلاجی به سر برده در هنگام محاسبه عیدی و پاداش منظور میشود؟
بر اساس ماده ۷۴ قانون کار، مدت مرخصی استعلاجی که به تأیید سازمان تأمین اجتماعی رسیده باشد، جزو سوابق کار کارگران محسوب میشود لذا ایام مذکور مشمول پرداخت عیدی و پاداش سالانه خواهد بود.
نحوه محاسبه عیدی و پاداش آخر سال کارگران فصلی و کارمزدی:
مبلغ پرداختی بابت عیدی و پاداش به کارگران کارگاه‌های فصلی مشمول قانون کار و همچنین کارگران سایر کارگاه‌های مشمول که کمتر از یک سال در کارگاه کار کردند باید بر ماخذ 60 روز و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه شود. ضمناً مزد مورد عمل در محاسبه وجوه عیدی و پاداش پایان سال به کارگران کار مزدی و فرمول محاسبه عیدی عبارت از متوسط کارمزد دریافتی آنان بر حسب مدت ایام کارکرد در سال است. با استفاده از بهترین نرم افزارحقوق و دستمزد به راحتی می‌توان عیدی و پاداش آخر سال کارگران فصلی و کارمزد را نیز محاسبه کرد.
پایه سنوات چیست؟
پایه سنوات یکی از مزایایی است که برای جبران کم بودن حقوق و حداقل مزد دریافتی کارگران در نظر گرفته شده است. در واقع پایه سنوات یک بخش حمایتی است. طبق مصوبه شورای عالی از سال ۱۳۹۲، تمام کارفرمایان موظف هستند تا پایه سنوات را در تمام کارگاه‌ها به کارگران مشغول به کار خود پرداخت نمایند. حال اجرای این مصوبه منوط بر سابقه کار یک ساله کارگر است. در واقع کارگر باید حداقل از یک سال سابقه کاری برخوردار باشد تا مشمول دریافت پایه سنوات شود. افرادی که بیشتر از یک سال است که در کارگاه مشغول به کار هستند و یا بیش از یک سال از آخرین دریافتی پایه سنواتشان گذشته است، جزو مشمولین پایه سنوات هستند و کارفرمایشان موظف به پرداخت این مبلغ به آنها می‌باشد. همچنین باید اشاره کرد که طبق قانون، کارگران رسمی یا غیر رسمی که از قرارداد برخوردار بوده و یا قرارداد رسمی ندارند، مشمول قانون پایه سنوات می‌باشند.
تفاوت پایه سنواتی و سنوات خدمت چیست؟
- سنوات خدمت که به آن مزایای پایان کار، حق سنوات و سنوات نیز گفته میشود، از مزایای اجباری است که کارفرما موظف به پرداخت آن می باشد.
- پایه سنوات به کارگرانی که بیشتر از یک سال سابقه کار داشته باشند و یا یک سال از آخرین دریافت پایه سنوات آنان در آن کارگاه گذشته باشد تعلق می‌گیرد.
مبنای محاسبه حق سنوات طبق دادنامه شماره ۸۹۹ مورخ ۹۹/۸/۵:
به موجب دادنامه شماره ۱۸۶ مورخ ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۸ دیوان عدالت اداری و بروز برخی ابهامات در نحوه اجرای این رای، هیأت تخصصی کار ، بیمه و تامین اجتماعی دیوان عدالت اداری، به طور صریح در خصوص ”مبنای محاسبه سنوات” اظهارنظر کرد لذا بموجب این رای مبنای محاسبه حق سنوات، فقط مزد و حقوق است نه حق‌السعی.
این رای که در تاریخ پنجم آبان ماه ۱۳۹۹ صادر شده است ، مبنای محاسبه سنوات ، را همانطور که در ماده ۲۴ ، و بند “ب” ماده ۳۷ قانون کار نیز تصریح شده است، مزد ( یا حقوق ) عنوان نموده است. یعنی حقوق پایه + پایه سنوات + مزایای مستمر به تبع شغل بجز مزایای رفاهی برای محاسبه سنوات خدمت ملاک می‌باشد.
آیا پرداخت عیدی و پاداش پایان سال را می‌توان در مقاطع مختلف سال انجام داد؟
باتوجه به ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران، مصوب سال 1370 مجلس شورای اسلامی و تبصره یک آن، پرداخت عیدی و پاداش موضوع مصوبه یاد شده – تنها در پایان سال – مورد پیدا کرده و هرگونه پرداخت از این بابت در طول سال می‌تواند صرفاً علی الحساب عیدی و پاداش آخر سال محسوب شود.
پیشنهاد میشود مقاله سنوات و نحوه محاسبه را هم مطالعه کنید
مالیات بر عیدی:
مبلغ عیدی هم مانند حقوق، مشمول مالیات میشود. البته سقف سه میلیون تومانی برای معافیت مالیاتی هم در نظر گرفته شده است. به این معنا که اگر عیدی سال ۹۹ شما از سه میلیون بیشتر باشد؛ باید مقداری از آن را به‌عنوان مالیات به نهادهای مربوطه پرداخت کنید. البته این مالیات تنها به مبلغ مازاد سه میلیون تومان تعلق می‌گیرد.
مالیات بر عیدی از طریق فرمول زیر محاسبه میشود:
(میزان عیدی دریافتی شما- 3 میلیون تومان)× نرخ مالیات بر عیدی در سال جاری= میزان مالیات
نرخ مالیات سال جاری را هم می‌توانید از نهادهای مالیاتی مربوطه دریافت کنید.
کدام مزایا در محاسبه عیدی و پاداش پایان سال موثر است؟
مزایای مستمر در محاسبه عیدی و پاداش عبارتند از:
- فوق العاده سختی کار
- فوق العاده شغل
- فوق العاده مسئولیت
و سایر مزایایی که به تبع شغل به کارگر پرداخت می‌شوند.
کدام اقلام حقوق مشمول کسر مالیات است؟
طبق ماده ۸۳ قانون مالیات های مستقیم، اقلامی از حقوق که مشمول مالیات بر درآمد حقوق هستند به شرح زیر است:
در آمد نقدی مزد یا مقرری یا حقوق اصلی و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و غیر مستمر قبل از وضع کسور و پس از وضع کسور معافیت‌ها مقرر در این قانون.
- طبق تبصره ماده ۸۳ ق م م، درآمد غیر نقدی مشمول مالیات حقوق به شرح زیر تقویم و محاسبه می شود:
- مسکن با اثاثیه معادل ۲۵ درصد و بدون اثاثیه ۲۰ درصد حقوق و مزایای نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده ۹۱ این قانون ) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر میشود.
- اتومبیل اختصاصی با راننده معادل ۱۰ درصد و بدون راننده معادل ۵ درصد حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده ۹۱ این قانون ) در ماه پس از کسر وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر میشود.
- سایر مزایای غیرنقدی معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق.
سقف مالیات حقوق سال:
مفهوم سقف مالیات حقوق در سال 1402، این است که اگر درآمد سالیانه یک فرد از مبلغ 360،000،000 ریال بیشتر باشد، باید برای مازاد بر آن طبق مبالغی که برای مالیات بر درآمد حقوق اعلام می شود، مبلغ مالیات از حقوق کارگر یا کارمند کسر شده و به عنوان مالیات پرداخت شود.
چون حقوق کارگران و کارمندان ماهیانه پرداخت می شود، بنابراین معافیت مالیاتی ماهیانه حقوق نیز از تقسیم مبلغ فوق بر ۱۲ محاسبه و معیار پرداخت مالیات درآمد حقوق کارگران و کارمندان در نظر گرفته می شود.
جدول معافیت حقوق سال 1402
نکته:
- مرخصی مجاز یک سال با احتساب 4 روز جمعه جمعا 30 روز می باشد. طبق ماده 66 قانون، کارگر تنها می‌تواند ۹ روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره نماید.
- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال، جمعا معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده (84) این قانون معافیت دارد.
معافیت عیدی (بند 10 ماده 91) صرفا مربوط به عیدی می شود و به بقیه حقوق و دستمزد تعلق نمی‌گیرد.
فرمول محاسبه حداکثر عیدی 1402:
حداکثر میزان عیدی نباید از معادل ۹۰ روز حداقل دستمزد روزانه افراد در همان سال بیشتر باشد.
حداکثر مبلغ عیدی سال ۱۴۰۲= حداقل دستمزد روزانه * ۹۰
۱۵۹,۲۴۸,۵۲۰ = ۱,۷۶۹,۴۲۸ * ۹۰
فرمول محاسبه حداقل عیدی سال 1402:
براساس تصمیم شورای عالی کار میزان پرداختی عیدی ۱۴۰۲ کارگران و کارمندان نباید از ۶۰ روز دستمزد آنها کمتر باشد.
حداقل مبلغ عیدی سال ۱۴۰۲= حداقل دستمزد روزانه * ۶۰
۱۰۶,۱۶۵,۶۸۰ = ۱,۷۶۹,۴۲۸ * ۶۰
جدول عیدی کارگر در سال ۱۴۰۲
جدول عیدی و سنوات:
جدول عیدی و سنوات
نحوه محاسبه مالیات عیدی در این مثال:
اگر عیدی کل سال 1402 از سقف عیدی بیشتر باشد، سقف عیدی از مبلغ معافیت مالیاتی سالانه و یک دوازدهم معافیت سالانه یعنی از 30،000،000+360،000،000 ریال کسر شده و ۱۰ % آن به عنوان مالیات عیدی در نظر گرفته میشود. و اگر عیدی کل سال از سقف کمتر باشد، مبلغ عیدی از مبلغ معافیت مالیاتی سالانه و یک دوازدهم معافیت سالانه کسر شده و ۱۰ % آن به عنوان مالیات عیدی در نظر گرفته میشود.
سوالات متداول:
مبنای محاسبه عیدی کارگران چیست؟
مبنای محاسبه عیدی نرخ و مبلغ مبنای تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران در واحدهای فاقد طرح طبقه بندی مشاغل مزد ثابت، یعنی مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی، به تبع شغل خواهد بود.
آیا عیدی از مالیات معاف است؟
بستگی به مبلغ عیدی دارد. سقف معافیت مالیاتی در سال 1402 به این شرح اعلام شده است: طبق قانون معافیت مالیات عیدی سال 1402 ، کارگران و کارمندانی که عیدی آن ها کمتر از مبلغ 56.000.000 ریال باشد، مشمول معافیت مالیات عیدی می‌شوند. این بدان معنی است که کسانی که بیش از مبلغ 56.000.000 ریال عیدی دریافت کنند، طبق قانون ملزم به پرداخت مالیات عیدی خواهند بود.
مالیات عیدی با چه نرخی محاسبه میشود؟
اگر مبلغ عیدی دریافتی ما بیش از حداقل حقوق باشد، مالیات آن با چه نرخی محاسبه خواهد شد؟ مالیات مبلغ مابه التفاوت عیدی تا سقف 7 برابر حداکثر عیدی با نرخ 10 درصد محاسبه خواهد شد. یعنی اگر شما 10 میلیون تومان عیدی دریافت کنید، باید 5 میلیون و 600 هزار تومان از این مبلغ کسر کنید و باقیمانده را ضرب در 10% کنید تا مقدار مالیاتی که باید بپردازید به دست بیاید.
آیا به مبلع عیدی، بیمه هم تعلق می‌گیرد؟
عیدی به صورت کامل از بیمه معاف است. این یعنی بابت عیدی پرداختی به کارگران هیچ وجهی به عنوان بیمه نباید کسر شود.
