حق کسب و کار و تجارت، سرقفلی محسوب می شود و در واقع همان حق مستاجران املاک تجاری می باشد. مالیات سرقفلی در واقع حمایت صنعتگران مستاجر می باشد و فقط برای املاک تجاری در نظر گرفته شده است. مالیات سرقفلی همان ارزش معملاتی می باشد که به وسیله کارشناسان اداره مالیات مشخص می شود. این معیار ارزش معاملاتی انتقال سند نمی باشد مگر در صورتی که انتقال گیرنده دولت، شهرداری و یا موسسات وابسته به آن ها باشد و یا اینکه ملک مذکور به وسیله اجرای ثبت و یا دیگر ارگان های دولتی به نیابت از مالک انتقال داده شده باشد. در این صورت اگر چنانچه سند انتقال ملک پایین تر از ارزش معاملاتی روز باشد، این نرخ پایین تر به نفع مودی ملاک برای احتساب مالیات می شود.

انتقال سرقفلی

انتقال سرقفلی به معنای استفاده از محل سرقفلی توسط شخصی است که مالک آن نیست و در این محل فعالیت و کسب و کار راه اندازی می‌کند.مالک سرقفلی زمانی می تواند سرقفلی را به فرد دیگری انتقال دهد که حق انتقال به غیر را داشته باشد می تواند حقوق خود را به شخص ثالث منتقل کند. در صورتی که مستاجر چنین حقی نداشته باشد انتقال سر قفلی ممنوع و به هیچ وجه، حق انتقال را نخواهد داشت.

حق مالکانه سرقفلی

حق مالکانه به مبلغی گفته می‌شود که مستأجر در زمان انتقال سرقفلی یا انتقال حق کسب و پیشه برای رضایت مالک به وی پرداخت می‌کند. به عبارت دیگر، حق مالکانه به مبلغی اشاره دارد که به عنوان جایگزین قرارداد اجاره برای رضایت مالک از انتقال سرقفلی، توسط مستأجر پرداخت می‌شود. در واقع، حق مالکانه در واقع یک جایگزین برای تنظیم قرارداد اجاره است که مشتمل بر شرایط تعیین شده برای انتقال سرقفلی است.

 حق مالکانه به معنی مبلغی است که مستاجر در زمان انتقال سرقفلی به مالک پرداخت می‌کند تا مالک از وی رضایت دهد. در این متن ذکر شده است که حق مالکانه دارای منبع قانونی نمی باشد و در هیچ قانونی به آن اشاره نشده است. به همین دلیل مبنا و معیار مشخصی برای آن وجود ندارد و متغیر بودن آن به تعداد عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله محل و تجاری بودن ملک. به طور معمول، نسبت حق مالکانه معمولاً بین ۸ تا ۱۵ درصد تغییر می‌کند و با توجه به بالا بودن قیمت سرقفلی، نسبت درصد حق مالکانه کمتر می شود.

نرخ مالیات سرقفلی

نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال سرقفلی:

حال به بررسی نحوه محاسبه و پرداخت این حق می‌پردازیم. طبق ماده 59 قانون مالیات های مستقیم، شخص اصلی صاحب سرقفلی، در تاریخ انتقال این حق به شخص دیگری، مشمول پرداخت دو درصد از مبلغ دریافتی از فرد مستاجر به‌عنوان مالیات سرقفلی است. پس بر اساس این ماده، صاحب سرقفلی باید میزان 2 درصد از هزینه‌ای که بابت انتقال حق سرقفلی به مستاجر دریافت نموده است را به دولت بپردازد تا مالیات سرقفلی ملک تجاری‌اش حساب شود.

شاید سوال پیش بیاید که اگر هزینه دریافتی حق سرقفلی از مستاجر متغیر باشد و بسته به عرف محل تعیین شود، چگونه باید مالیات را دقیق مشخص کرد؟ در این زمان که ارزش معاملاتی تعیین نشده باشد، باید ارزش معاملاتی نزدیک‌ترین محل را مبنا قرار داده و طبق آن، دو درصد از هزینه را به‌عنوان مالیات پرداخت نمود. ارزش معاملاتی مکان نیز توسط کارشناسان اداره دارایی و مالیات کشور محاسبه و تعیین می‌شود. برای مثال، اگر ارزش سرقفلی یک ملک تجاری ۵۰۰ میلیون تومان براورد شود، مالیات بر سرقفلی آن ۲ درصد یعنی ۱۰ میلیون تومان است و باید پرداخت شود.

برای پرداخت مالیات سرقفلی، دارنده حق سرقفلی پس از انتقال سرقفلی ملک تجاری‌‌اش،30 روز مهلت دارد تا اظهارنامه قانونی را تکمیل کرده و مالیات سرقفلی را پرداخت نماید. اگر در پرداخت این مالیات کوتاهی شود و در موعد مقرر پرداخت نشود، در ازای هر یک ماه تاخیر، 5/2 درصد جریمه مالیاتی شامل هزینه مالیاتی اولیه می‌شود.

مهلت پرداخت مالیات سرقفلی

بعد از انجام معامله، مالک یا انتقال دهنده سرقفلی باید در سی روز اظهارنامه مالیاتی خود را به سازمان مربوطه ارائه کنند و مالیات خود را پرداخت کنند. در صورتی که این کار انجام نشود، با توجه به تعداد ماه تأخیر در ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات، حدود 10 درصد جریمه به مبلغ تعیین شده اضافه می شود و مالیاتی که باید پرداخت شود بیشتر می شود. به عبارت دیگر، با تأخیر در پرداخت مالیات، هزینه های بیشتری برای مالک یا انتقال دهنده سرقفلی ایجاد می شود.

چند نکته مهم در مالیات سرقفلی:

1. در صورتی که قیمت سرقفلی مشخص نباشد، قیمت معاملاتی نزدیکترین مکان مشابه، معیار تعیین مالیات است.

2. مالیات واگذاری سرقفلی فقط درباره املاکی که کاربری تجاری دارند از سوی قانون تعیین می شود و این انتقال هم با سند رسمی و هم با وکالت رسمی شامل مالیات است.

3. مالیات سرقفلی فقط برای املاک تجاری درحال بهره برداری و استفاده تعریف شده است. بنابراین ساختمان‌های نیمه ساخت یا زمین‌هایی با کاربری تجاری مالیات سرقفلی نخواهند داشت.

4. طبق مفاد جزء ب بند «5» بخشنامه شماره 13530 مورخ 1384/07/27 تا زمانی که ملک به صورت زمین بوده و فعالیت تجاری و یا کسب و کاری در آن صورت نگیرد، در موارد انتقال قطعی، مشمول مالیات حق واگذاری محل نخواهد بود.

5. قوانین مالیاتی سرقفلی که ذکر شد بر اساس مالیات بر ارث وراث درجه اول وضع شده است و مقدار مالیات بر ارث وراث درجه دو و بیشتر طبق قانون و توسط کارشناس تعیین می‌شود که معمولا بیشتر از درصد ذکر شده است.

پیشنهاد می کنیم، مقاله قانون بودجه نقدی چیست را مطالعه کنید