بر اساس ماده ۴۷ قانون تامین اجتماعی، بازرسین این سازمان همه ساله در چندین نوبت به منظور بررسی و تهیه گزارش از تغییرات نیروی کار، کارگاه های اقتصادی را مورد رسیدگی قرار می‌دهند. در برخی موارد نیز کارفرما شخصا درخواست بازرسی بیمه از کارگاه خود را به منظور دریافت مفاصاحساب یا صدور و تمدید گواهی کسب، ثبت می‌کند. در هر صورت کارفرما موظف است اطلاعات هویتی و بیمه‌ای کلیه کارکنان را در اختیار ماموران بازرسی قرار دهد. در غیر این صورت متحمل جریمه خواهد شد.
مراحل حسابرسی از واحدهای اقتصادی
سازمان بیمه تامین اجتماعی، به منظور
- شناسایی مشمولان بیمه تامین اجتماعی در واحدهای اقتصادی
- اطمینان از دستیابی بیمه‌شدگان و خانواده‌های آنان به مزایای قانونی
اقدام به حسابرسی از واحدهای اقتصادی می‌کند. حسابرسی در دو مرحله انجام میشود:
۱- حسابرسی از اسناد، مدارک و دفاتر قانونی مجموعه اقتصادی
۲- بازرسی از کارگاه های اقتصادی
پیشنهاد میشود مقاله حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست؟ و توسط چه سازمانی انجام میشود؟ را هم مطالعه نمایید
چرا بیمه تامین اجتماعی کارگاه های اقتصادی را بازرسی می‌کند؟ بازرسی از کارگاه‌های اقتصادی در سه صورت انجام میشود:
بازرسی اولیه از کارگاه اقتصادی به منظور تایید شرایط کارگاه برای تشکیل پرونده بیمه و دریافت کد کارگاهی است. در این گونه بازرسی درخواست بازرسی بیمه از سوی کارفرما مطرح میشود؛ بازه زمانی بازرسی معمولا از پیش تعیین شده است.
سازمان تامین اجتماعی به منظور اطلاع از وضعیت کارگاه و کارگران و رعایت حقوق قانونی آنها اقدام به بازرسی از کارگاه می‌نماید. این نوع از بازرسی معمولا بدون هماهنگی با کارفرما و به صورت سرزده انجام میشود.
بازرسی به درخواست کارفرما به منظور دریافت مجوزهای قانونی انجام میشود. در این نوع بازرسی معمولا کارفرما از محدوده زمانی حضور بازرس در کارگاه آگاه است.
چرا بیمه تامین اجتماعی کارگاه های اقتصادی را بازرسی می‌کند؟
بازرسی از کارگاه‌های اقتصادی در سه صورت انجام میشود:
- بازرسی اولیه از کارگاه اقتصادی به منظور تایید شرایط کارگاه برای تشکیل پرونده بیمه و دریافت کد کارگاهی است. در این گونه بازرسی درخواست بازرسی بیمه از سوی کارفرما مطرح میشود؛ بازه زمانی بازرسی معمولا از پیش تعیین شده است.
- سازمان تامین اجتماعی به منظور اطلاع از وضعیت کارگاه و کارگران و رعایت حقوق قانونی آنها اقدام به بازرسی از کارگاه می‌نماید. این نوع از بازرسی معمولا بدون هماهنگی با کارفرما و به صورت سرزده انجام میشود.
- بازرسی به درخواست کارفرما به منظور دریافت مجوزهای قانونی انجام میشود. در این نوع بازرسی معمولا کارفرما از محدوده زمانی حضور بازرس در کارگاه آگاه است.
اولویت بازرسی بیمه تامین اجتماعی از کدام کارگاه هاست؟
بر اساس بخشنامه 11/3 حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، بازرسی از کارگاه‌ها به ترتیب اولویت زیر صورت می‌گیرد:
1. قرارهای صادره از هیئت‌های تشخیص مطالبات
2. موارد ارجاعی از مدیرعامل سازمان معاونت فنی و درآمد و اداره کل درآمد حق بیمه
3.کارگاه‌های حائز شرایط صدور مفاصاحساب قرارداد بر اساس بازرسی
4.شرکت‌ها و مؤسسات در حال تصفیه یا انحلال
اولویت سازمان بیمه برای بازرسی از کارگاه‌ها چگونه است؟
سازمان بیمه به منظور تسریع رسیدگی به درخواست‌ها و همچنین بهبود عملکرد شعب بیمه، بازرسی از کارگاه‌ها را به صورت زیر اولویت‌بندی نموده است:
بازرسی از کارگاه‌های حائز شرایط به منظور صدور مفاصاحساب
بازرسی از کارگاه‌های معرفی شده از سوی هیئت‌های تشخیص مطالبات (با تعیین قرار از سوی هیئت مربوطه)
بازرسی موردی بر اساس دستور مقامات مسئول نظیر مدیر عامل و یا معاونت سازمان بیمه، اداره وصول حق بیمه و دستور محاکم قضایی
بازرسی از کارگاه‌های (شخصیت‌های حقوقی) موضوع ماده ۳۷ قانون تامین اجتماعی و همچنین کارگاه‌های (شخصیت‌های حقوقی) در حال تصفیه، انحلال و یا ورشکستگی
بازرسی چه مواردی را دربرمی گیرد؟
در این مورد کارگاه ها به دو دسته تقسیم می شوند:
کارگاه هایی که کارفرما لیست مزد و حقوق را به سازمان ارسال می کند. در این موارد بازرسی طبق آخرین لیست ارسالی انجام می گیرد و فقط اسامی افرادی که در کارگاه شاغل هستند، ولی کارفرما صورت مزد و حقوق آنها را به سازمان ارسال نکرده، در گزارش بازرسی درج می شود. کارگاه هایی که کارفرما صورت لیست مزد و حقوق را به سازمان ارسال نمی کند. در مورد این کارگاه ها اسامی و مشخصات کلیه افراد شاغل در گزارش بازرسی درج می شود.
پیشنهاد می شود مقاله ساختار تامین اجتماعی را هم مطالعه کنید
اهمیت گزارش بازرسی بیمه در مراجع قضایی
یکی از اسناد معتبر و رسمی به هنگام تصمیم‌گیری‌های مهم در مراجع قضایی مانند اداره کار و یا هیئت‌های حل اختلاف، گزارش بازرسی صورت گرفته توسط بیمه تامین اجتماعی است. یکی از مهم‌ترین موارد استناد به گزارش بیمه، تصمیم‌گیری برای حل اختلاف بین کارگر و کارفرما می‌باشد. از این رو همکاری با بازرسان بیمه و ارائه اطلاعات درست و دقیق از اهمیت خاصی برخوردار است.
طبقه بندی کارگاه‌های اقتصادی از دیدگاه موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی
موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، بنا بر تشخیص مدیران مربوطه می‌تواند در زمان لزوم نسبت به بازرسی بیمه از کارگاه های اقتصادی اقدام نماید؛ اما به منظور تسریع در تهیه گزارش و وجود محدودیت‌هایی از جمله کمبود نیرو و بازرسی اصولی، کارگاه‌های اقتصادی را به گروه‌هایی تقسیم نموده است.
۱- کارگاه های اقتصادی فعال با بیش از ۵۰ کارگر
این دسته از کارگاه‌ها صورت حقوق و دستمزد و لیست بیمه‌شدگان خود را مطابق مقررات و در زمان مقرر به سازمان بیمه ارسال می‌نمایند. کلیه واحدهای اقتصادی که قراردادهای آنها مشمول ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی است، در این گروه قرار دارند؛ مانند موسسات دولتی، پیمانکاران و …
نحوه بازرسی بیمه از کارگاه اقتصادی گروه اول
این گروه از کارگاه ها مورد بازرسی قرار نمی‌گیرند؛ بلکه حسابرسی از آنها تنها از طریق بررسی دفاتر قانونی آنها انجام میشود.
۲- کارگاه های اقتصادی فعال با کمتر از 50 کارگر
این دسته از کارگاه‌ها صورت حقوق و دستمزد و لیست بیمه‌شدگان خود را مطابق مقررات و در زمان مقرر به سازمان بیمه ارسال می‌نمایند. اما بازرسان سازمان با هدف
- رسیدگی به کارگاه و اطمینان از رضایت کارگران در خصوص رعایت قانون برای ایشان
- بررسی صحت گزارشات و صورت‌های ارسالی
در زمان‌های نامشخص نسبت به بازرسی از کارگاه اقدام می‌نمایند.
نحوه بازرسی بیمه از کارگاه اقتصادی گروه دوم
مبنای بازرسی از این گروه آخرین لیست بیمه ارسال شده توسط کارفرما است؛
- در صورتی که لیست ارسالی به بیمه با افراد شاغل در کارگاه تطابق داشته باشد؛ بازرس در گزارش خود صحت ادعای کارفرما را تصدیق می‌کند.
- در صورتی که نام و مشخصات بیمه‌ای برخی کارگران شاغل در کارگاه در لیست بیمه ارسالی ذکر نشده باشد؛ بازرس نام این افراد را در گزارش خود ذکر می‌کند؛ در سیستم بیمه نام آنها درج و حقوق ضایع شده از آنها محاسبه و مطالبه میشود.
- در صورتی که تعدادی از افراد موجود در لیست بیمه ارسالی در کارگاه شاغل نباشند؛ بازرس در بخش توضیحات گزارش خود نام و مشخصات آنها را ثبت می‌کند؛ سپس در سیستم بیمه نام آنها در گزینه عدم اشتغال ثبت می‌گردد.
۳- کارگاه های اقتصادی فعال که لیست بیمه رد نمی‌کنند
این دسته از کارگاه‌ها صورت حقوق و دستمزد و لیست بیمه‌شدگان خود را به سازمان بیمه ارسال نمی‌کنند.
نحوه بازرسی بیمه از کارگاه اقتصادی گروه سوم
- هنگام بازرسی از این کارگاه‌ها، بازرس نام و مشخصات تمامی افراد شاغل را در گزارش خود جهت ثبت در سیستم سازمان درج می‌کند.
- سپس کلیه اطلاعات بیمه‌شدگان شاغل در کارگاه را از سامانه سازمان تامین اجتماعی استخراج می‌کند؛ از این اطلاعات برای تکمیل گزارش بازرسی خود استفاد می‌نماید.
- در مورد افراد فاقد بیمه؛ در صورت امکان یک کپی شناسنامه از آنها دریافت و همراه گزارش جهت تشکیل پرونده بیمه‌ای به سازمان ارسال میشود.
۴- کارگاه های تازه تاسیس و یا فاقد پرونده در شعبه
این گروه شامل کارگاه‌های تازه تاسیس و یا کارگاه‌هایی که به دلیل تغییراتی در ساختار کارگاه، فاقد پرونده و سابقه بیمه در شعبه تامین اجتماعی به شمار می‌آیند.
نحوه بازرسی بیمه از کارگاه اقتصادی گروه چهارم
چگونگی عملکرد بازرس بیمه برای این گروه براساس شرایط به صورت زیر خواهد بود:
- کارگاه های تازه تاسیس؛ این کارگاه‌ها در صورتی که برای نخستین بار نسبت به ارسال صورت حقوق و دستمزد و لیست بیمه‌شدگان خود اقدام نمایند، بازرسی نمی‌شوند. (پس از بازرسی اولیه و تا قبل از دریافت کد کارگاهی) پس از تخصیص کد کارگاهی همانند کارگاه‌های گروه دوم رسیدگی می‌شوند.
- کارگاه‌هایی که به منظور صدور یا تمدید جواز کسب و یا پروانه بهره‌برداری، درخواست گواهی‌های مربوطه را دارند؛ برای صدور و یا تمدید گواهی فعالیت، کارگاه مورد بازرسی قرار نمی‌گیرد.
- کارگاه‌هایی که به منظور نقل و انتقالات مکان کارگاه، مفاصاحساب و یا استعلامات دفتری درخواست نموده‌اند؛ بازرسی از این کارگاه‌ها در اولویت قرار دارد؛ به همین خاطر بازرسی از کارگاه بلافاصله پس از دریافت درخواست انجام خواهد شد.
۵- کارگاه های اقتصادی غیرفعال و یا بدون کارگر
این گروه شامل کارگاه‌های اقتصادی است که دارای سوابق بیمه‌ای هستند، اما اعلام تعطیلی کرده‌اند؛ یا بدون کارگر و به صورت نیمه فعال هستند.
نحوه بازرسی بیمه از کارگاه اقتصادی گروه پنجم
بازرسی از این گروه تا زمانی که زیرمجموعه یکی از گروه‌های دوم و یا سوم قرار نگیرند، موضوعیت ندارد.
نکته: کارگاه‌های این گروه برای دریافت گواهی صدور و یا تمدید جواز کسب و یا نقل و انتقالات، شرط بازرسی بیمه از کارگاه را ندارند؛ صدور گواهی‌های مزبور تنها در صورت پرداخت بدهی‌ها مجاز خواهد بود.
نکات قابل توجه در زمینه بازرسی بیمه از کارگاه ها
مدت اعتبار گزارش بازرسی بیمه: گزارش بازرسی بیمه از کارگاه اقتصادی در زمینه
تعداد کارگران
حق بیمه پرداختی
تا زمان مراجعه بعدی بازرس به کارگاه معتبر است و برای محاسبات حق بیمه قابل استناد می‌باشد.
تعداد دفعات مراجعه بازرس بیمه برای نظارت بر کارگاه: سازمان تامین اجتماعی عملیات بازرسی بیمه از کارگاه ها را برای حداقل ۳ مرتبه حضور بازرس در کارگاه در سال در نظر گرفته است. در این مراجعات بازرس باید در گزارش خود کلیه اطلاعات هویتی و بیمه‌ای بیمه‌شدگان را ثبت و ارائه نماید.
بازه زمانی رسیدگی به اطلاعات بیمه‌شدگان: بر اساس قانون بازرسین بیمه موظف به بررسی کلیه سوابق بیمه‌ای بیمه شدگان در هر کارگاه هستند؛ اما در صورتی که بیمه شده در اولین گزارش بازرسی در یک سال، سابقه قبلی پرداخت حق بیمه در همان کارگاه داشته باشد؛ بازرس موظف است اطلاعات او را حداکثر تا یک سال قبل از تاریخ بازرسی مورد رسیدگی قرار دهد.
