از گذشته تا کنون مالیات (Tax) برای دولت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و دولت‌ها آن را از اشخاص دریافت می‌کردند. قوانین مالیات در مشاغل مختلف مثل مالیات شرکت ها در واقع بخشی از درآمد یا سود اشخاص است که به دولت پرداخت میشود، به همین دلیل زمینه سود یا درآمد را دولت فراهم نموده است و دولت‌ها نیز موظف‌اند مالیات‌ها را صرف مخارج عمومی و رفاه اجتماعی کنند
انواع مالیات‌ها و عوارض‌هایی که به پیشنهاد دولت و تصویب مجلس مورد اجرا قرار می‌گیرد شرکت ها و اشخاص را موظف به تبعیت از آنها نموده و تخطی از آنها موجب جرائم تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی میگردد بنابراین حسابداران باید از قوانین مالیاتی مطلع باشند از انجائیکه تنوع و گستردگی این قوانین بسیار زیاد و غیر قابل توصیف در یک مقاله می‌باشد لذا در این مقاله سعی میگردد فقط قوانین مالیاتی شرکتهای سهامی ( مسئولیت محدود و سهامی خاص ) را مورد بحث قرارداده و اینکه چه مواردی از درامدها و هزینه ها قابل قبول و یا غیر قابل قبول می‌باشند.
یکی از عمده ترین درآمد دولت به منظور جبران مخارج کشور درآمدهای مالیاتی می‌باشد. با عنایت به انواع شرکتها اعم از دولتی و غیر دولتی و همچنین مشاغل مختلف و متنوع قوانین مختلفی وضع گردیده است. همچنین برای جلوگیری از فرار مالیاتی هرسال دولت بخشنامه و قوانین مختلفی وضع می‌نماید.
کدام اشخاص حقوقی ملزم به پرداخت مالیات شرکت هستند؟
هر شخص حقوقی ایرانی پس از ثبت شرکت مکلف است نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران به دست می‌آورد، مالیات پرداخت نماید. پرداخت مالیات بر درآمد پس از محاسبه سود و زیان شرکت و کسر معافیتهای مالیاتی در نظر گرفته شده، صورت می‌گیرد و مشمول مالیات به نرخ 25 درصد است (ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم).
انواع مالیات شرکت ها:
تمامی شرکتها موظف به پرداخت مالیات می‌باشند، عدم توجه کردن به قوانین مالیات شرکت ها، آنها را از یکسری مزایا محروم می‌کند و علاوه بر آن مشمول پرداخت جرائم مالیاتی می‌شوند که همین مالیات و جریمه توسط اداره امور مالیاتی و به طور علی الراس محاسبه خواهد شد.
انواع مالیات‌هایی که اشخاص حقوقی مکلف به پرداخت آنها هستند عبارت‌اند از:
- مالیات بر درآمد
- مالیات بر عملکرد
- مالیات بر اموال و املاک
- مالیاتهای تکلیفی
- مالیات بر ارزش افزوده
چه‌شرکت هایی مشمول قوانین مالیاتی می‌گردند؟
طبق ماده 1 قانون مالیاتهای مستقیم ( ق.م.م.)
- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران بنا به مقررات باب دوم همین قانون.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیة درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید.
- هرشخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌نمایند.
در اینصورت و بر مبنای این قانون افرادی که اقدام به تاسیس یک شرکت ( سهامی خاص و یا مسئولیت محدود ) می‌نمایند ملزم هستند که پس از ثبت شرکت در در اداره ثبت شرکتها با مراجعه به ادارات و حوزه های مالیاتی منطقه و ادرس محل اصلی شرکت مندرج در اساسنامه اقدام به تعیین حوزه مالیاتی خود بنمایند. پس از ثبت شرکت و تعیین حوزه مالیاتی اقدام به درخواست و دریافت دفاتر قانونی شامل دفاتر روزنامه ؛ کل و دفتر دارائی نمایند.
در مفاد ماده ق.م.م موضوع شرکتهای معاف از مالیات که عمدتا سازمانهای دولتی و شهرداریها و دهیاریها و یا بنوعی از بودجه دولتی استفاده می‌نمایند بحث مب‌نماید که خارج از موضوع این مقاله می‌باشد.
آن‌چه‌که مورد بررسی ما قرار می گیرد مفاد فصل پنجم از باب سوم ق.م.م. که مربوط به قوانین مالیاتی مربوط به شرکتهای سهامی میگردد است . این قوانین از ماده 105 الی 118 می‌باشد که به انها می‌پردازیم.
ماده 105 ق.م.م مجموع درامدهای ناشی از فعالیت های انتفاعی یک شرکت را که از منابع مختلف درایران و خارج از ایران بدست امده پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون و زیانهای ناشی از فعالیتهای غیر معاف به استثنائی موارد درآمدهایی که دارای نرخ جداگانه می‌باشد مشمول مالیات به نرخ 25% می‌باشند.
این ماده قانونی داری 7 تبصره می‌باشد که عمده ان تبصره 3 – در موقع احتساب مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی اعم از ایرانی یا خارجی، مالیات‌هایی که قبلا پرداخت شده‌است با رعایت مقررات مربوط از مالیات متعلق کسر خواهد شد و اضافه پرداختی از این بابت قابل استرداد است . مانند شرکتهای پیمانکاری که از هر صورت وضعیت به میزان 5% کسر میگردد. پس از بررسی اظهار نامه و وضع مالیات در صورتیکه مالیاتهای پرداختی ( کسر شده توسط کارفرما ) بیش از مالیات اظهار نامه باشد ؛ این اضافه پرداخت مسترد خواهد شد.
تبصره 4 ـ اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی نسبت به سود سهام یا سهام الشرکه دریافتی از شرکت های سرمایه‌پذیر مشمول‌مالیات دیگری نخواهند بود . بزبان ساده سود سهام سرمایه گذاری شده در شرکتهای دیگر معاف از مالیات می‌باشند . مانند شرکتهای هولدینگ.
سود سهام دریافتی از شرکتهای فرعی که دران سرمایه گذاری شده معاف از مالیات می‌باشد.
تبصره7- به ازای هر ده درصد (10%) افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آنها، یک واحددرصد و حداکثر تا پنج واحددرصد از نرخهای مذکور کاسته میشود. شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و ارائه اظهارنامه مالیاتی مربوط به سال جاری در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.
معافیتهای مالیاتی شرکتهای سهامی خاص:
معافیت شرکت های سهامی خاص شامل موارد زیر می‌شوند:
- در صورت داشتن مجوز از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد مشمول معافیت مالیاتی 50% خواهند شد.
- در صورتی که شرکت سهامی خاص، شرکت دانش بنیان باشد.
- فعالیت در حوزه کشاورزی، تولیدی و معدنی واحدهای تولیدی و معدنی بخش خصوصی و تعاونی
- در صورت فعالیت در زمینه ایرانگردی و جهانگردی مشمول معافیت 50% خواهند بود.
- صادرکنندگان محصولات کشاورزی
- شرکتهای ادغام شد
- در صورتی که در زمینه انتشارات و مطبوعات فعالیت داشته باشد.
اظهارنامه الکترونیکی چیست و چگونه عمل می‌نماید؟
همانند اظهارنامه کاغذی ؛ اظهارنامه الکترونیکی حاوی مطالبی است که مبین اطلاعات مورد درخواست سازمان امورمالیاتی می‌باشد . این اطلاعات شامل:
1 – مشخصات شرکت: شامل ادرس؛ تابعیت؛ تاریخ ثبت؛ شماره ثبت ؛شماره اقتصادی؛ حوزه مالیاتی؛ شناسه ملی؛ نوع فعالیت شرکت و غیره می‌باشد.
2 – حساب عملکرد سود و زیان برای سال مالی 1398 . در این بخش جزئیات فروش و قیمت تمام شده و سایراطلاعاتی که در تنظیم حساب سود و زیان منظور شده درج میگردد.
3 – ترازنامه . در این بخش اطلاعات مربوط به ترازنامه تنظیمی درج و درصورت لزوم به جزئیات بیشتر سیستم به صورت خودکار به بخش مربوطه راهنمائی خواهد نمود.
4 – بطور کلی این اظهارنامه الکترونیکی در 25 صفحه خلاصه گشته که کلیه صفحات می‌بایستی بصورت صحیح تحریرشود.
5 – در صورتیکه شرکت مشمول پرداخت مالیات باشد از همین سامانه می‌توانید مالیات محاسبه شده را پرداخت نمائید.
6 – در پایان فرایند و در صورت موفقیت کامل سیستم به شما یک کد رهگیری ارائه نموده و شما می‌توانید از اظهارنام یک کپی چاپ نمائید.
توجه – توصیه میگردد کسانی‌که به این سامانه برای اولین بار وارد می‌شوند از خدمات افرادی که تجربه کافی در وارد نمودن اطلاعات به این سامانه را دارند استفاده نموده تا اطلاعات اظهارنامه بطور صحیح وارد شده و از بروز مشکلات اتی جلو گیری گردد.
مثال
شرکت گل پرور درامد ابرازی مشمول مالیات قابل قبول برای سال 1397 = 10.000.000 ریال می‌باشد. مالیات پرداختی برای سال 97 به نرخ 25% = 2.500.000 ریال
حال در سال 98 شرکت مذکور با توجه به اینکه مالیات سال 97 را تسویه نموده و اظهارنامه 98 در مهلت قانونی اعلام تحویل داده شده و درامد ابرازی برای سال 98 = 11.000.000 ریال باشد.
در اینصورت از کاهش نرخ مالیاتی طبق تبصره ماده 7 به میزان 1% برخوردار و مالیات برمبنای 24% محاسبه خواهد شد. یعنی مالیات سال 98 برابر است با 11.000.000 * 24% = 2.640.000 ریال. به‌همین ترتیب این کاهش در صد مالیاتی تا 5 سال متوالی بعنوان خوش حسابی ادامه خواهد داشت.
ماده 107 ق.م.م. مربوط به شرکتهای خارجی در ایران فعالیت می‌نمایند که خارج از این موضوع می‌باشد.
ماده 108 – اندوخته‌هایی که مالیات آن تا تاریخ لازم الاجرا شدن این اصلاحیه وصول گردیده در صورت تقسیم یا انتقال به حساب سود و زیان یا سرمایه یا انحلال مشمول مالیات دیگری نخواهد بود.
ماده 110ـ اشخاص حقوقی مکلف اند اظهارنامه و ترازنامه وحساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم‌الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آنها را به ادارة امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص‌حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. پس از تسلیم اولین فهرست مزبور، تسلیم فهرست تغییرات در سنوات بعد کافی خواهد بود. محل تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران‌که در ایران دارای اقامتگاه یا نمایندگی نمی‌باشند تهران است.
حکم این ماده در مورد کارخانه داران و اشخاص حقوقی در دوران معافیت نیز جاری خواهد بود.
ماده 111 – شرکت‌هایی که با تأسیس شرکت جدید یا با حفظ شخصیت حقوقی یک شرکت، در هم ادغام یا ترکیب می‌شوند از لحاظ مالیاتی مشمول مقررات زیر می‌باشند.
الف – تأسیس شرکت جدید یا افزایش سرمایه شرکت موجود تا سقف مجموع سرمایه‌های ثبت شده شرکتهای ادغام یا ترکیب شده از پرداخت نیم در‌هزار(1) حق تمبر مالیاتی موضوع ماده (48) این قانون معاف است.
ب – انتقال داراییهای شرکتهای ادغام یا ترکیب شده به شرکت جدید یا شرکت موجود حسب مورد به ارزش دفتری مشمول مالیات مقرر در این‌قانون نخواهد بود.
ج – عملیات شرکتهای ادغام یا ترکیب شده در شرکت جدید یا شرکت موجود مشمول مالیات دوره انحلال موضوع بخش مالیات بر درآمد این قانون نخواهد بود.
د – استهلاک داراییهای منتقل شده به شرکت جدید یا شرکت موجود باید براساس روال قبل از ادغام یا ترکیب ادامه یابد.
هـ – هرگاه در نتیجه ادغام یا ترکیب، درآمدی به هر یک از سهامداران در شرکتهای ادغام یا ترکیب شده تعلق گیرد طبق مقررات مربوط مشمول مالیات خواهد بود.
و – کلیه تعهدات و تکالیف مالیاتی شرکتهای ادغام یا ترکیب شده به عهده شرکت جدید یا موجود حسب مورد می‌باشد.
با عنایت به اینکه قوانین و بخشنامه های ق.م.م. بسیار گسترده بوده و مطالعه همه انها نیاز به صرف وقت و با توجه به کاربرد هریک از این قوانین بستگی به نوع فعالیت می‌باشد ؛ لذا آن چه که در بالا ذکر شد شمه ای از قوانین مختص شرکتهای سهامی (خاص و با مسئولیت محدود می‌باشد).
پیشنهاد میشود مقاله تفاوت حسابرس مستقل و بازرس قانونی را مطالعه کنید
با راه اندازی سامانه الکترونیکی از طرف سازمان امور مالیاتی دیگر نیازی به مراجعه به اداره مالیاتی حوزه فعالیت نیست و تنظیم اظهارنامه و ارسال ان در این سامانه کافی می‌باشد بدیهی است در صورتیکه اطلاعات درج شده در سامانه صحیح و کامل باشد در انتها یک کد رهگیری که مبین ارسال شده است به کاربر داده میشود مبنی بر اینکه اظهارنامه مورد قبول اداره مالیات برای بررسی قرارگرفته است.
خبر خوب اینکه طبق اظهارمعاونت محترم درامدهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی اقای محمد مسیحی مودیانی که اظهارنامه مالیاتی خود را با رعایت مقررات، صادقانه و مبتنی بر واقعیت، تنظیم و در مهلت قانونی ارایه کنند، اظهارنامه آنان بدون رسیدگی مورد پذیرش قرار می گیرد.
