زمانی که صحبت از وصول و اجرا می شود، قطعا کسی که مالیاتش را در موعد مقرر پرداخت ننموده احساس ناامنی می کند. این احساس ناامنی ناشی از خطر اقدامات اجرایی اداره وصول و اجرائیات سازمان امور مالیاتی است. اقداماتی نظیر توقیف اموال، بستن حسابهای بانکی، ممنوع المعامله کردن مودی، ممنوع الخروجی و … که در ادامه بیشتر با آنها آشنا می شویم. پس با ما همراه باشید.

وصول مالیات در ایران

دولتها به دلایل مختلف درامور اقتصاد مختلف در امور اقتصاد دخالت می نمایند. تحت شرایطی دولت به منظور رفع نقایص بازار دخالت می نمایند تا کمبودهای بازار را جبران کند، علاوه بر این دولت با هدف تامین عدالت ا جتماعی و توزیع مجدد درآمد ممکن است طرحهایی را اجرا کند و به گروههای هدف پرداخت نماید. دولتها در مواقع بحران و رکود با اجرای برنامه های اقتصادی خود درصدد تثبیت اقتصاد بر می آیند. دولت برای اجرای برنامه های خود نیاز به منابع مالی دارد و برای تامین منابع مالی روشهای مختلفی را می تواند انتخاب کند که از این جمله می توان به درآمد های مالیاتی و انتشار اوراق قرضه، کسب درآمد از فعالیتهای اقتصادی و استقراض از بانک مرکزی اشاره نمود. مالیات عمده  ترین و مهمترین درآمد برای دولت است. در بعضی از کشورهای جهان که دولت مالکیت یکی از منابع عمده مثل نفت، مس، طلا و غیره را در اختیار دارد،  درآمد حاصل از استخراج و تولید این منابع به طور مجزا در سمت درآمدهای دولت ظاهر می شود. مثلا در بودجه کشورهای نفت خیز مثل ایران اقلام زیر به عنوان درآمدهای دولت دیده می شود.

توقیف اموال

در صورتی که مودی ظرف یک ماه از ابلاغ برگ اجرایی بدهی خود را پرداخت نکند و یا ترتیب پرداخت آن را ندهد، متاسفانه به موجب ماده 211 به اندازه بدهی مودی اعم از اصل‌ و جرایم متعلق به اضافة ده درصد بدهی از اموال منقول یا غیرمنقول و مطالبات مودی توقیف خواهد شد. هرگاه اموال منقول مودی تکافوی بدهی او را ننماید یا به اموال منقول دسترسی نباشد از اموال غیرمنقول بازداشت خواهد شد.
نکته حائز اهمیت این است که ده درصد مذکور در ماده فوق به عنوان «هزینه رسیدگی» اخذ شده و قابل بخشودگی نیست!!!

آیا تمام اموال مودی به مقدار بدهی قابل توقیف است؟

پاسخ قطعا منفی است. طبق ماده 212 ق.م.م توقیف اموال زیر ممنوع است:
1 ـ دو سوم حقوق حقوق بگیران‌ و سه چهارم حقوق بازنشستگی‌ و وظیفه‌.
2 ـ لباس و اشیا و لوازمی که برای رفع حوائج ضروری مودی و افراد تحت تکفل او لازم است و همچنین آذوقه موجود و نفقه ‌اشخاص واجب‌ النفقه مودی‌.
3 ـ ابزار و آلات کشاورزی و صنعتی و وسایل کسب که برای ‌تامین حداقل معیشت مودی لازم است‌.
4 ـ محل سکونت به قدر متعارف‌.
متاسفانه ذکر واژه هایی کیفی مانند «حوائج ضروری»، «حداقل معیشت» و «متعارف» در این ماده که تعریف واضحی ندارند ممکن است سبب برخی سوء برداشت ها شود.

تقسیمى دیگراز مالیات وصول مالیات در ایران

ازاین دیدگاه که چند درصد مالیات گرفته شود واز چه نوع درآمدى و با چه محاسبه اى مالیات به سه نوع تقسیم مى شود.

مالیات تصاعدى

مالیات تنازلى

مالیات تعادلى

مالیات تصاعدى: به این صورت است که آنانى که از درآمد بیشترى برخور دارند بصورت تصاعدى مالیاتش افزایش مى یابد و درصد بیشترى از درآمدشان را بایستى به عنوان مالیات پرداخت کنند.ازاینرو میزان مالیات هماهنگ با میزان رشد درآمد افزایش مى یابد. در نوع تصاعدى ثروتمندان بمراتب بیشتراز فقرا مالیات مى پردازند و قشرهاى فقیر جامعه در بلند کردن اهرم سنگین مالیات سهم بسیار کمترى دارند.

مالیات تنازلى: عکس روش تصاعدى است. یعنى نظام مالیاتى کشور بگونه اى تنظیم شده است که هر چه درآمد پائین تر باشد مالیات بیشترى باید بپردازدو در برابر آنانى که از ثروت بیشترى برخوردارند مالیات کمترى مى پردازند. البته این چنین مالیاتى همیشه با ظاهرى مردم پسند و در زیر شعارهاى زیباانجام مى گیرد به عنوان نمونه مى توان از مالیتهاى غیر مستقیم سخن راند که بسیارى آن را طرح مى کنند در نتیجه بار سنگین مالیات بطور عمده بر دوش محرومان و کم درآمدهاى جامعه خواهد بود. گرچه روش مالیات تنازلى مى تواند هم بطور مستقیم و هم بطورغیرمستقیم قابل اعمال باشد.

مالیات تعادلى: حد میانگین روشهاى تصاعدى و تنازلى است. یعنى درآمدهاى بالا و درآمدهاى پائین هر دو بطور مساوى مالیات مى پردازند که البته این نوع مالیات نمى تواند روشى عدالت خواهانه باشد زیرا چگونه کسانى که از ثروت بیشترى برخوردارند و هر روز براندوخته هاى خود مى افزایند همانند کسانى که اندک در آمدى داشته باشند بطور مساوى مالیات بپردازند.

به کجا شکایت کنیم؟

طبق ماده 216 ق.م.م مرجع رسیدگی به شکایات ناشی از اقدامات ‌اجرایی راجع به مطالبات دولت از اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی‌ که طبق مقررات اجرایی مالیاتها قابل مطالبه و وصول می‌باشد هیأت حل اختلاف مالیاتی خواهد بود.

لازم به ذکر این نکته است که شکایت از اقدامات اجرایی مانع جریان عملیات اجرایی نیست مگر اینکه هیئت حل اختلاف مالیاتی موضوع ماده 216 قانون مالیات های مستقیم برای رسیدگی قرارتوقف موقت عملیات اجرایی را صادر نماید. این قرار زمانی صادر خواهد شد که مودی به مقدار کل مبلغ بدهی به علاوه ده درصد وجه نقد به حساب سپرده معین واریز و یا تضمین مورد قبول هیئت بسپارد.
در اینجا یک استثنا نیز وجود دارد. درصورتی که هیئت دلایل شاکی را قوی بداند و یا شکایت شاکی مستند به سند رسمی یا احکام قطعی مراجع قضایی یا اسناد اداری باشد، میتواند بدون اخذ تامین قرار توقف عملیات اجرایی راصادر نماید.