کابوتاژ (کابوتاژ) یا کران بری ( cabotage ) ، حمل کالا از گمرک یک کشور به گمرک دیگر همان کشور از راه دریا یا رودخانه‌های مرزی است. امروزه این حمل و نقل به صورت هوایی، خطوط ریلی و جاده‌ای نیز امکان‌پذیر است. کاپوتاژ به روش حمل هوایی عبارت است از حمل و نقل مسافر، کالا یا محموله‌های پستی بین مبدا و مقصدی که در یک کشور باشد. کالاهایی که از راه دریا یا رودخانه به مناطق آزاد حمل می‌شوند، اگر برای استفاده در این مناطق باشند شامل مقررات کران بری می‌شوند. در زمان ورود مجدد کالای کاپوتاژ، نیازی به پرداخت عوارض گمرک و سود بازرگانی نیست، ولی هزینه‌های گمرکی باید پرداخت شود.
شرایط کالای کاپوتاژ
* گمرک مواردی را می‌پذیرد که تشخیص دهد کالا می‌تواند به صورت کاپوتاژ تا مقصد حمل شود. و همچنین طبق مقررات آیین‌نامه عمل می‌کند.
* کالای کاپوتاژ باید در زمانی که از طرف گمرک مبدا تعیین می‌شود، به گمرک مقصد برسد. مدت زمان را گمرک مبدا با توجه به وسیله نقلیه و مسافت و کیفیت مسیر و همچنین فصول مختلف سال معین می‌کند.
* در صورتی که کالای کاپوتاژ در مدت زمان تعیین شده به مقصد نرسد، به تشخیص رئیس گمرک جریمه می‌شود.
* هرگاه کالای مورد اظهارنامه از نوع کالایی باشد که برای صادرات قطعی آن‌ها از کشور قیود و شرایطی طبق قوانین مربوط وضع شده یا در آتیه وضع شود، صاحب کالا یا نماینده او ملزم است که انجام آن قیود و شرایط را در صورت نرسیدن کالا به مقصد، قبلا و به نحوی که مورد قبول گمرک باشد تضمین یا تامین کند.
* کالاهایی که صدور آن‌ها ممنوع یا غیر مجاز است، حمل آن به صورت کاپوتاژ فقط با اجازه از اداره کل گمرک می‌تواند صورت بگیرد. صاحب کالای کابوتاژ باید مبلغی معادل ۳ برابر فوب کالا به صورت سپرده به گمرک در مقابل گرفتن رسید بپردازد. در مواردی اداره کل گمرک شرایط دیگری برای حمل آن کالا به صورت کاپوتاژ تعیین می‌نماید.
* صاحب کالای کاپوتاژ باید پروانه کابوتاژ را در تمام مدت حمل، همراه محموله به همراه داشته باشد و محموله‌ها را از مسیرهای مجاز خارج ننماید.
* در صورتی که در مسیر، حادثه‌ای رخ دهد و طی مدت زمانی که تعیین شده محموله به مقصد نرسد، باید با ذکر علت و موجبات تاخیر از گمرک مبدا درخواست تمدید زمان کرد. گمرک مبدا در صورتی که درخواست تمدید، قبل از پایان یافتن مدت زمان تعیین شده باشد و علل ذکر شده را موجه تشخیص دهد، می‌تواند مدت زمان را تمدید کند.
ولی اگر درخواست تمدید بعد از انقضا مدت اعتبار پروانه به گمرک برسد و گمرک مبدا علل درخواست را موجه تشخیص بدهد، با گرفتن حداقل جریمه موافقت می‌کند. هر تمدیدی که گمرک مبدا با آن موافقت کند، سریع به گمرک مقصد اطلاع می‌دهد.
* برای کالای کاپوتاژی که ممنوع الصدور یا غیر مجاز و یا مشروط باشد، اجازه تمدید در هر مورد باید به اطلاع گمرک مقصد نیز برسد و در صورتی که در خواست تمدید بعد از انقضا مدت پروانه کاپوتاژ باشد، اداره کل گمرک ضمن موافقت با تمدید، میزان جریمه انتظامی که باید گرفته شود را تعیین می‌کند.
یکی ازمواردی که در سال گذشته توسط مجلس شورای اسلامی در گمرک جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید رویه کابوتاژ بود .بنا بر گزارش اتاق نیوز مجلس شورای اسلامی در ادامه بررسی لایحه امور گمرکی، ماده ۹۹ لایحه را که مربوط به حمل کالا از یک گمرک به گمرک مرزی دیگر در قلمروی گمرکی از راه دریا یا رودخانه مرزی بود، تعریف کرد.بر اساس این مصوبه کابوتاژ رویه‌ای است که بر اساس آن کالای داخلی از یک گمرک مرزی به گمرک مرزی دیگر در قلمروی گمرکی از راه دریایی یا رودخانه‌های مرزی حمل می‌شود.
کالایی که از لحاظ نزدیکی راه با رعایت صرفه تجاری از یک نقطه به نقطه دیگر قلمروی گمرکی از راه‌های زمینی مجاز با عبور از خاک کشور خارجی و همچنین کالایی که از راه دریا یا رودخانه‌های مرزی به مناطق آزاد حمل می‌شود در صورتی که برای مصرف در این مناطق باشد نیز مشمول مقررات کابوتاژ می‌شود. در این موارد هرگاه کالای کابوتاژی با وسایل نقلیه داخلی حمل شود وسیله نقلیه نیز تابع رویه‌ی کالای کابوتاژی است.
بر اساس ماده ۱۰۰ لایحه، کالایی که صدور آن از کشور مجاز است و صدور آن مشمول پرداخت هیچ‌گونه وجهی نیست را نیز می‌توان با انجام تشریفات و مقررات مربوطه به عنوان کابوتاژ حمل نمود.
گمرک ایران می‌تواند با کابوتاژ کالای ممنوع‌الصدور یا کالایی که به موجب قانون و مقررات مجاز مشروط است با اخذ تضمین یا تعهد یا قیود دیگر موافقت نماید.
بر اساس ماده ۱۰۱ این قانون هرگاه مدت اعتبار پروانه کابوتاژ برای رسیدن کالا به گمرک مقصد منقضی شود و تا سه ماه بعد از انقضای آن از طرف صاحب کالا گواهینامه گمرک مقصد مبنی بر ورود کالا ارائه نشود آن کالا مانند کالای به مقصد نرسیده تلقی و به نحو زیر عمل می‌شود.
الف – در صورتی که کالای موضوع کابوتاژ از نوع مجاز باشد نسبت به اجرای تعهد یا تضمین ماخوذه اقدام و سپس پروانه خروجی صادر می‌شود.
ب – در صورتی که کالای موضوع کابوتاژ، کالای ممنوع‌الصدور یا مجاز مشروط باشد مشمول مقررات قاچاق است و در صورت اثبات عدم سوء نیت فقط به ضبط تضمین یا پیگیری انجام تعهد اکتفا می‌شود. تا زمانی که جرم قاچاق اعلام یا وجه تضمین یا تعهد به درآمد منظور نشده است تحویل کالا با اخذ جریمه انتظامی موضوع ماده ۱۰۹ این قانون بلامانع است.نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادامه رسیدگی به لایحه امور گمرکی بررسی‌هایشان را با تصویب ماده ۹۷ آغاز کردند. بر اساس این ماده وسایل نقلیه برای مقاصد تجاری به هنگام ورود و خروج فقط یک برگه اظهارنامه اجمالی ورودی یا خروجی بدون نیاز به اسناد دیگر، به منظور شناسایی و تسویه وسایل نقلیه به گمرک تسلیم می‌کند و به شرط سپردن تعهد شرکت حمل و نقل ایرانی مربوطه، از سپردن تضمین معاف می‌شود.امید است توانسته باشیم تا حدی شماکاربران را در جریان مسایل واردات و صادرات قرار داده باشیم .
