ضمانت نامه بانکی از جمله ابزارهایی است که در امور تجارت بین الملل و داخلی باعث آسان شدن مبادلات می شود و دو طرف معامله از آن به عنوان تعهدات استفاده می کنند.
به طور کلی ضمانت نامه بانکی زمانی از سوی بانک صادر می شود که دو طرف قرارداد به یک دیگر اطمینان و اعتماد لازم را نداشته باشند.
در تعریف ضمانت نامه بانکی مطابق ماده ۱۰ قوانین مدنی این گونه گفته شده است که به موجب آن ضامن (بانک مورد نظر) تعهد می نماید که چنانچه متعهد (شخص ضمانت خواه) به تعهدات مقرر شده در ضمانت نامه به موقع عمل نکند یا آن ها را ناقص انجام دهد، هر زمان سازمانی که ضمانت نامه به نفع آن صادر شده اعلام کند، موظف است مبلغ درج شده در ضمانت نامه را به سازمان بپردازد.
ضمـانت نامه بانکی از نظر قانونی
از نظر ماهوی و قانونی ضمانت نامه بانکی نوعی قرارداد به شمار می رود که بین فرد ضمانت خواه و ذینفع آن منعقد می گردد. در رابطه با توضیح این قرارداد می توان به ماده ی۶۸۴ قانون مدنی مراجعه نمود. در این ماده به توضیح عقد ضمان پرداخته شده و عنوان گردیده است : شخص مالی را که بر ذمه دیگری است بر عهده بگیرد .
برای صدور ضمانت نامه بانکی بایستی مشتری درخواست و تقاضای خود را برای بانک ارائه نماید. فردی که متقاضی صدور ضمانت نامه است ، ضمانت خواه نامیده می شود.
به محض صدور ضمانت نامه بانکی، بانک متعهد می شود که اگر فرد متعهد (ضمانتخواه یا مضمون عنه) نتواند تعهدات پیش بینی شده در موضوع ضمانت نامه بانکی را در موعد زمانی مشخص شده پرداخت نماید و یا به هر شکلی از انجام صحیح تعهدات خود که در متن قرارداد منعقد شده به آن اشاره شده است در موعد زمانی مقرر خودداری نماید ، به محض اعلام ذینفع و قبل از انقضای مهلت سررسید موظف است مبلغ قید شده در ضمانت نامه بانکی ( وجه الضمان) را به فرد ذینفع پرداخت نماید.
انواع ضمانت نامه های ریالی:
ضمانت نامه بانکی برای تضمین معاملات و قراردادهای داخلی مانند مبادله کالا یا طرح‌های پیمانکاری می باشد.
در واقع این ضمانت نامه ها یک تعهد صریح است که بانک مربوطه در قبال شخص ذینفع می پذیرد.
انواع ضمانت نامه های ریالی به شرح زیر است:
- ضمانت نامه مربوط به شرکت در مزایده و مناقصه
- ضمانت نامه مربوط به حسن انجام تعهدات
- ضمانت نامه مربوط به پیش پرداخت
- ضمانت نامه مربوط به پس گرفتن مبالغ کسر شده
- ضمانت نامه گمرکی
- ضمانت نامه های متفرقه
ضمانت نامه بانکی مناقصه یا مزایده / TENDER (BID) BOND GUARANTEE
ضمانت نامه بانکی مناقصه یا مزایده یکی ازمهم ترین انواع ضمانت نامه های بانکی شناخته می شوند. اکثر نهاد ها و سازمان های دولتی برای خرید و فروش کالاهای مورد نیاز خود از طریق مزایده و مناقصه اقدام می کنند. هر یک از شرکت کنندگان در مزایدات و مناقصات دولتی موطف هستند به همراه مدارک و پیشنهاد خود ضمانت نامه ای نیز ارائه نمایند.
ضمانت نامه مربوط به حسن انجام تعهدات:
امکان دارد پیمانکار نتواند از عهده تعهدات خود بر بیاید، در این راستا کارفرما برای مطمئن شدن از انجام به موقع و درست کار، این نوع ضمانت نامه را از پیمانکار درخواست می کند.
این ضمانت نامه تعیین می کند که پیمانکار باید مفاد قرارداد را به طور کامل و صحیح در مقابل کارفرما انجام دهد.
به طور معمول مبلغ مشخص شده برای این ضمانت نامه درصدی از مبلغ قرارداد است.
ضمانت نامه مربوط به پیش پرداخت:
معمولا پس از امضای تعهدات و قرارداد اصلی میان کارفرما و پیمانکار (برنده مناقصه/مزایده)، کارفرما مبلغی را جهت تأمین مخارج اجرای طرح به عنوان پیش پرداخت به پیمانکار می دهد.
در این شرایط کارفرما برای تضمین وجوهی که پرداخت کرده است، از پیمانکار ضمانت نامه مذکور را درخواست می کند.
ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان / RETENTION GUARANTEE
به وسیله ی این ضمانت نامه طرف کارفرما می تواند جهت تضمین حسن انجام کار، مبلغی در حدود ده درصد از مبلغ قرارداد را از طرف پیمانکار دریافت نماید.
ضمانت نامه گمرکی:
ضمانت نامه گمرکی یکی از انواع ضمانت نامه های مربوط به تعهد پرداخت است که ضمانت نامه های زیر را شامل می شود:
- عوارض گمرکی
- پرداخت سود
- ترخیص موقت کالا
- ترانزیت کالا
- پساوران کالا
نکته: دربین این نوع ضمانت نامه ها به طور عام، ضمانت نامه های گمرکی و به صورت خاص ضمانت نامه های مربوط به عوارض گمرکی و پرداخت سود دارای بیشترین ریسک پرداخت هستند.
ضمانت نامه های متفرقه:
این نوع ضمانت نامه ها با توجه به هدف و مقاصد مختلف هر کدام به صورتی و در شرایط خاصی صادر می شوند و متن آن ها باید از طرف کسانی که طرف قرارداد هستند، مشخص و ابلاغ شود.
برای ضمانت نامه مذکور حتما باید سازمان کل حقوقی متن آن را تایید کند، پس از تعیین متن توسط سازمان مذکور، برای صدور آن در آینده درصورتی که مفاد ضمانت نامه تغییری نکند، نیازی برای تایید دوباره سازمان کل حقوقی نیست اما چنان چه در متن ضمانت نامه تغییری به وجود آید و با آن چه که تهیه و ابلاغ شده مغایر باشد، صدور آن مجاز نمی باشد.
چگونگی اخذ وثیقه برای ضـمانت نامـه بانکـی
در هنگام صدور انواع ضمانت نامه ، بانک ها در اولین قدم اقدام به اخذ وثیقه از فرد متقاضی می نمایند. میزان این وثیقه با توجه به توان مالی فرد در پرداخت بدهی خود انتخاب می شود.
انواع وثیقه هایی که بانک در نظر گرفته به شرح زیر می باشد.
- چک یا سفته.
- ضـمانت نامه های بانکـی معتبر از سوی بانک ها و موسسات معتبر خارجی.
- پول و طلا.
- اوراق بهادار و اوراق مشارکت.
- گواهی سپرده ثابت.
- تعهد شرکت های بیمه.
- حساب های بانکی.
- سهام شرکت های تجاری معتبر .
- اسناد اموال غیرمنقول.
انواع ضمانت نامه از لحاظ فعالیت اقتصادی:
ضمانت نامه ها با توجه به فعالیت اقتصادی که با آن ها انجام می شود به دو گروه تقسیم می شوند:
ضمانت نامه صادراتی:
به ضمانت نامه ای گفته می شود که بر اساس تقاضای اشخاص ایرانی به نفع اشخاص ایرانی یا خارجی صادر می شود و شامل چهار بخش است:
- کالا های تولیدی
- خدمات مهندسی
- قرارداد و تعهدات داخلی
- سایر ضمانت نامه های ارزی
ضمانت نامه های وارداتی:
بر اساس درخواست مشتریان خارجی یا در برابر ضمانت نامه متقابل کارفرمایان خارجی، به نفع اشخاص حقوقی یا حقیقی ایرانی صادر می گردد.
پیشنهاد می کنیم، مقاله حسابداری پیمانکاری را مطالعه کنید
