حسابرسی یعنی بررسی و ارزیابی صحت اطلاعات مالی. همانطور که می‌دانید، شرکت‌ها و سازمانهای مختلف، باید اسناد و فعالیت‌های مالی خود را در چارچوب تهیه صورت‌های مالی ارائه دهند. معمولا حسابداران هر مجموعه وظیفه ارائه گزارشات مالی را برعهده دارند، اما حسابرسان بررسی صحت و سقم این گزارشات و اطلاعات مالی را انجام می‌دهند.
دلایل مختلفی برای انجام فعالیت‌های حسابرسی وجود دارد. برخی شرکت‌ها ممکن است به دلیل اختلافی که بین شرکا وجود دارد، اقدام به استخدام حسابرس می‌کنند. همچنین ممکن است الزامات قانونی انجام حسابرسی را اجتناب‌ناپذیر کند. به هر حال حسابرس و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد از اهمیت بالایی برای شرکت‌ها برخوردار است.
پیشنهاد می شود مقاله روش های حسابرسی را هم مطالعه کنید
سازمان حسابرسی در جهت تدوین اصول استانداردهای حسابداری و حسابرسی و همچنین تدوین موازن اخلاقی و رفتار حرفه ای منطبق بر موازین اسلامی حسابرسان به تحقیق می پردازد و سعی در تأمین نیازهای اساسی دولت در زمینه حسابرسی دستگاه های دولتی دارد و یگانه مرجع تخصصی و رسمی تدوین ضوابط حسابداری و حسابرسی در سطح کشور است . موضوع تشکیل و وظایف و اختیارات سازمان حسابرسی طبق ماده 6 و 7 اساسنامه به شرح زیر است :
ماده 6- موضوع سازمان حسابرسی عبارت است از تأمین نیازهای اساسی دولت در زمینه حسابرسی و ارائه خدمات مالی لازم به بخش های دولتی و تحت نظارت دولت و تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی منطبق با موازین اسلامی و تحقیق و تتبع در درسهای علمی و عملی به منظور اعتلای دانش تخصصی منطبق با نیازهای کشور.
ماده 7- وظایف و اختیارات سازمان حسابرسی عبارت است از:
الف- انجام وظایف بازرسی قانونی و امور حسابرسی کلیه دستگاه هایی که بر طبق اصول 44 و 45 قانون اساسی که مالکیت عمومی برآنها مترتب است از قبیل : بانک ها ، شرکت های دولتی ، مراکز تهیه و توزیع وابسته به وزارت بازرگانی ، بنیاد مستضعفان و بنیاد شهید و سایر نهادهای انقلاب اسلامی و مؤسسات و شرکت های تحت پوشش آن ها و شرکت ها و کارخانه ها و مؤسساتی که صرفنظر از چگونگی مالکیت سرمایه آنها به موجب قوانین و مقررات مربوط توسط مدیریت منتخب دولت و یا تحت پوشش دستگاه های اجرایی اداره می شوند و یا سایر دستگاه های عمومی که طبق اساسنامه و مقررات مورد عمل ، مکلف به تعیین بازرسی قانونی و انجام حسابرسی هستند.
ب- انجام وظایف بازرسی قانونی و امور حسابرسی شرکت ها ، مؤسسات و دستگاه هایی که در مجموع بیش از 50 درصد سرمایه آن ها به طور مستقیم و غیر مستقیم متعلق به دستگاه های بند الف فوق است .
ج- حسابرسی طرح های عمرانی (تملک دارایی های سرمایه ای) مورد اجرا توسط دستگاه های بند الف و ب.
د- انجام حسابرسی و خدمات مالی مورد ارجاعی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی درصورت امکانات سازمان.
ه- ارائه خدمات و مشاوره مالی با وزراتخانه ها و مؤسسات دولتی و دستگاه های مذکور در بند الف و ب فوق الذکر ،درصورت نیاز ودرخواست دستگاه های مزبور.
و- تربیت و آموزش و جذب افراد متخصص برای تأمین کادر متخصص مورد نیاز آموزش های حسابداری و حسابرسی دستگاههای دولتی و مراکز آموزشی.
ز- مرجع تخصصی تدوین استانداردهای حسابداری و حسابرسی در سطح کشور به طوری که تمام گزارشات حسابرسی قانونی ملزم به رعایت آن هستند.
ح- تدوین موازین اخلاقی و رفتار حرفه ای حسابرسان بر اساس اصول اسلامی.
ط- افزایش مستمر سطح دانش تخصصی حسابداری و حسابرسی از طریق تحقیقات.
البته سازمان حسابرسی می تواند امکانات و مقررات به تقاضای کتبی سایر سازمان ها نیز جواب مثبت دهد .
انواع حسابرسی
حسابرسی داخلی
این نوع حسابرسی در داخل شرکت‌ها و سازمان‌ها قرار دارد. مدیران برای این که بخش مالی و حسابداری خود را راستی‌آزمایی کنند از این بخش کمک می‌گیرند. به همین دلیل از حسابرسان داخلی استفاده می‌کنند تا صحت اطلاعات بخش مالی را مورد ارزیابی قرار دهند.
حسابرسی قانونی
وقتی صحبت از نظر کارشناسی بی‌طرفانه در مورد اسناد مالی می‌شود، منظور همان حسابرسی قانونی و رایج است. این نوع حسابرسی توسط سازمانهای رسمی انجام می‌شود. همچنین ممکن است در برخی مسائل مالی، برخی شرکا با یکدیگر اختلاف داشته باشند. در این حالت از حسابرس قانونی برای اعمال نظر بی‌طرفانه کمک می‌گیرند.
حسابرسی صورت‌های مالی
در این نوع حسابرسی کلیه صورت‌های مالی از نظر استانداردها و چارچوب‌های حسابداری مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. به این ترتیب گزارش مالی ارائه شده توسط حسابرس هم باید با این اصول و استانداردها همخوانی داشته باشد.
حسابرسی عملیاتی
میزان سود و اثربخشی شرکت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. در این نوع حسابرسی صرفه اقتصادی شرکت‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به همین دلیل تفاوت زیادی با سایر انواع حسابرسی دارد. بررسی صرفه اقتصادی توسط حسابرس و طی گزارش به مدیر مجموعه ارائه می‌شود. همچنین پیشنهادهای اصلاحی هم توسط حسابرس به مدیر اعلام می‌شود.
حسابرسی رعایتی
در این نوع حسابرسی، میزان دقیق رعایت اصول و قوانین شرکت در مسائل مالی مورد بررسی قرار می‌گیرد. همانطور که می‌دانید هر شرکت ضوابط مالی خاصی دارد که باید با اطلاعات مالی واقعی همخوانی داشته باشد.
نتیجه گیری
سازمان حسابرسی ایران یکی از بنیادی ترین سازمانهای وزارت اقتصاد و دارایی است که اهم وظایف آن را می توان حسابرسی و بازرسی قانونی، خدمات مالی مشاوره ای، تهیه و تدوین اصول و ضوابط حسابرسی و حسابداری، آموزش، تحقیقات و انتشارات در حوزه حسابرسی برشمرد.
