مالیات حقوق یکی از بارزترین و رایج‌ترین انواع مالیات در کشور ما است. پرداخت مالیات بارزترین هدف در تئوری‌های مالیاتی است که منجر به توزیع عادلانه درآمد می‌گردد. در نظام مالیاتی کشور، مالیات حقوق جزئی از بخش‌های مالیات بردرآمد است. مالیات بر حقوق در ردیف مالیات‌های مستقیم قرار داشته و با نسبت خاصی از درآمد شخصی تعیین می‌شود.
طبق ماده یک قانون مالیات‌های مستقیم، تمام افراد حقیقی و حقوقی که در داخل کشور با فعالیت اقتصادی، خدماتی و غیره درآمد کسب می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات هستند. مالیات اشخاص حقوقی را در قالب مالیات شرکتها توضیح دادیم. مالیات بر حقوق از نظر حجم، ثبات، کارایی و سهولتی که در وصول دارد از اهمیت بسزایی برخوردار است.
مزایای غیر نقدی چیست؟
ممکن است هر فرد شاغل علاوه بر حقوقی که دریافت می کند مزدی هم در قالب مزد و یا مزایای نقدی و یا غیر نقدی از کارفرما دریافت کند. این مزد و مزایا از نظر زمان پرداخت و نحوه پرداخت به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- مزایای مستمر
- مزایای غیرمستمر
- مزایای نقدی
- مزایای غیر نقدی
مزایای مستمر
مزایای مستمر به مواردی اطلاق می‌شود که در چند ماه متوالی به همراه حقوق و دستمزد کارکنان به آنها پرداخت می‌شود. در اکثر مواقع، این مورد در فیش حقوقی، حکم کارگزینی و یا قرارداد استخدام کارکنان ذکر می‌شود.
مزایای غیر مستمر
مزایای غیر مستمر به مواردی اطلاق می‌شود که روال پرداختی ثابتی نداشته و هر چند ماه یکبار و حتی گاهی یک بار در سال به کارکنان پرداخت می‌شود.
مزایای نقدی
مزایای نقدی به مواردی گفته می‌شود که به شکل نقدی به کارکنان پرداخت می‌شود و به صورت مبالغی به حساب آنها واریز می‌شود.
مزایای غیرنقدی
مزایای غیرنقدی به مواردی اطلاق می‌شود که به شکل اقلام غیر نقدی در اختیار کارکنان قرار می‌گیرد؛ در واقع به صورت غیرنقدی به کارکنان پرداخت می‌شود. مانند: ارزاق ماهیانه، مسکن، اتومبیل و مواردی از این قبیل.
مالیات مزایای غیر نقدی
بر اساس ماده 83 ق.م.م درآمد مشمول ماليات حقوق عبارت است از حقوق (مقرری يا مزد و يا حقوق اصلی) و مزايای مربوط به شغل اعم از مستمر و يا غير مستمر قبل از وضع كسور و پس از كسر معافيت های مقرر شده.
قانون گذار در تبصره همین ماده قانونی (ماده 83 ق.م.م) درآمد غیرنقدی مشمول مالیات حقوق را به شرح جدول زیر معرفی می‌کند:
| مزایای غیرنقدی |
| مسکن با اثاثیه معادل 25% حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزايای نقدی معاف موضوع ماده 91 اين قانون) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود |
| مسکن بدون اثاثیه معادل 20% حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزايای نقدی معاف موضوع ماده 91 اين قانون) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود |
| اتومبیل با راننده 10% حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزايای نقدی معاف موضوع ماده 91 اين قانون) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود |
| اتومبیل بدون راننده 5% حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزايای نقدی معاف موضوع ماده 91 اين قانون) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود |
| سایر مزایای غیرنقدی معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق |
جدول مزایای غیر نقدی مشمول مالیات
معافیت مالیاتی مزایای غیر نقدی
بر اساس بند 13 ماده 91 ق.م.م، مزایای غیرنقدی معادل دو دوازدهم معافیت مالیاتی سالانه حقوق معاف از مالیات هستند، ولی مازاد آن مشمول مالیات است. در حقیقت تنها دو دوازدهم مزایای غیر نقدی معاف از مالیات است.
پیشنهاد می‌شود مقاله جدول حقوق سال ۱۴۰۰ + نحوه محاسبه حقوق و دستمزد در اکسل را مطالعه کنید
مثال معافیت مزایای غیر نقدی حقوق
فرض کنید حقوق مشمول مالیات مدیر تولید شرکت تولیدات رضایی، پس از کسورات مربوطه (نظیر حق بیمه و سایر کسورات) معادل 200,000,000 ریال در ماه باشد. یک مسکن بدون اثاثه و یک اتومبیل بدون راننده در اختیار این کارمند است که هر ماه بابت مسکن 15,000,000 ریال و بابت اتومبیل 5,000،000 ریال از حقوق ایشان کسر می‌گردد. مطلوبست محاسبه مالیات حقوق و دستمزد و همچنین مالیات مزایای غیرنقدی دریافتی این شخص.
درآمد مشمول مالیات حقوق حاصل از مسکن (تبصره الف ماده 83)
| درآمد ناخالص مشمول مالیات (ريال) | 40,000,000 = 20% * 200,000,000 |
| درآمد ماهانه مشمول مالیات پس از کسر اقساط مسکن (ريال) | 25,000,000 = 15،000،000 – 40,000,000 |
درآمد مشمول مالیات حقوق حاصل از مسکن
درآمد مشمول مالیات حقوق حاصل از خودرو (تبصره ب ماده 83)
| درآمد ناخالص مشمول مالیات (ريال) | 10,000,000 = 5% * 200,000,000 |
| درآمد ماهانه مشمول مالیات پس از کسر اقساط خودرو (ريال) | 5,000,000 = 5،000،000 – 10,000,000 |
درآمد مشمول مالیات حقوق حاصل از خودرو
سپس به محاسبه مالیات بر درآمد حقوق این کارمند می‌پردازیم؛ درآمدهای این مدیر تولید عبارتند از:
- درآمد حاصل از مزایای غیر نقدی
- درآمد حقوق
محاسبه مالیات بر درآمد حاصل از مزایای غیرنقدی
| مجموع درآمد مشمول مالیات مزایای غیر نقدی (ريال) | 30,000,000 = 5,000,000 + 25,000,000 |
| مجموع درآمد مزایای غیر نقدی برای یک سال (ريال) | 360,000,000 = 12 * 30,000,000 |
درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق حاصل از مزایای غیرنقدی
مالیات مزایای غیر نقدی پس از کسر معافیت ماده 91 (دو دوازدهم معافیت مزایای غیر نقدی)
بر اساس بند 13 ماده 91 ق.م.م، مزایای غیر نقدی پرداختی به کارکنان، حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده 84 ق.م.م از پرداخت مالیات معاف هستند.
| معافیت مزایای غیر نقدی معادل دو دوازدهم معافیت مالیات حقوق | 112,000,000 = 672,000,000 * (12 ÷ 2) |
| درآمد مشمول مالیات مزایای غیر نقدی، پس از کسر معافیت ماده 91 ق.م.م (ريال) | 248,000,000 = 112,000,000 – 360,000,000 |
| مالیات سالانه مزایای غیرنقدی (ریال) | 24,800,000 = 10% * 248,000,000 |
| مالیات ماهانه مزایای غیرنقدی (ریال) | 2,066,667 = 12 ÷ 24,800,000 |
نحوه محاسبه مالیات مزایای غیرنقدی پس از کسر معافیت مزایای غیر نقدی
محاسبه مالیات بر درآمد حقوق
بعد از محاسبه مالیات مزایای غیر نقدی، مالیات حقوق اصلی را محاسبه می‌کنیم و در نهایت هر دو مبلغ با هم جمع می‌شود.
| حقوق دریافتی سالانه پس از کسورات | 2,160,000,000 = 12 * (5,000,000 – 15,000,000 – 200,000,000) |
| درآمد مشمول مالیات حقوق (ريال) کسر سالانه معافیت مالیات حقوق دریافتی ماده 84 | 1,488,000,000 = 672,000,000 – 2,160,000,000 |
| مالیات حقوق برای یک سال (ريال) | 112,800,000 = 10% * 1,128,000,000 54,000,000 = 15% * 360,000,000 166,800,000 = 54,000,000 + 112,800,000 |
| مالیات حقوق برای یک ماه حقوق (ريال) | 13,900,000 = 12 ÷ 166,800,000 |
مالیات حقوق دریافتی
جمع کل مالیات حقوق و مالیات مزایای غیر نقدی این کارمند:
| محاسبات | مالیات متعلقه (ریال) |
| 13,900,000 + 2,066,667 | 15,966,667 |
مجموع مالیات ماهانه پرداختی
کلام آخر
معافیت مزایای غیر نقدی در محاسبه مالیات آنها، برای موسسات و شرکت هایی که پرداخت مزایای غیر نقدی دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. بر همین اساس حسابداران این موسسات موظف هستند تا نوع مزایای غیر نقدی پرداختی به کارمندان موسسه را جهت محاسبه معافیت مزایای غیر نقدی و مالیات آنها به درستی به کارفرمایان گزارش دهند. لازمه چنین امری آموزش صحیح، دقیق، اجرای و مطمئن حسابداران است. آموزش حسابداری حقوق و دستمزد اولین قدم در اجرای دقیق وظایف و تکالیف مالیاتی به عنوان یک حسابدار حرفه‌ای است.
