بحث تجدید ارزیابی از جمله مباحث داغ بازار سرمایه است که حرف و حدیث های زیادی به دنبال دارد. اگرمی خواهید بدانید تجدید ارزیابی چیست چه مزایایی دارد و چرا شرکت ها دست به تجدید ارزیابی می زنند تا پایان مقاله ما را همراهی کنید.
تجدید ارزیابی چیست؟
سازمان ها، شرکت ها ، کارخانه ها و تولیدی ها باید مدام شرمایه و دارایی های نقدی و غیر نقدی خود را به روز کنند و اطلاعات دقیقی از آن در اختیار سرمایه داران و سهامداران مجموعه قرار دهند تا آن ها بتوانند راحت تر در مورد امور مالی اختیارات مجموعه تصمیم گیری کنند.
به روز رسانی کلیه دارایی های مجموعه کاری تجدید ارزیابی نامیده میشود و اهمیت زیادی در امور مالی سازمان دارد. با تجدید ارزیابی دارایی های شرکت میتوان تصمیمات هوشمندانه تری برای دارایی های مجموعه اتخاذ کرد. به طور کلی تجدید ارزیابی دارایی ها به معنی به روز کردن کلیه دارایی های استهلاک پذیر و استهلاک ناپذیر میباشد. دارایی های استهلاک پذیر شامل دارایی هایی است که بع از مدتی احتمال تخریب آن ها وجود دارد مانند ساختمان و ماشین آلات و دارایی های استهلاک ناپذیر شامل دارایی هایی مانند زمین و سرمایه گذاری ها میباشد.
تجدید ارزیابی و ساختار EPS شرکت ها:
حالا این دوگانگی بیشر در شرکتهای فعال در بورس که عرضه کننده سهام هستند بوجود آمده است،مبنی بر اینکه تجدید ارزیابی داراییها باعث افزایش سهام خواهد شد و معتقد هستند در شرایطی که دارایی استهلاک‌پذیر وجود داشته باشد، EPS کاهش می‌یابد،
EPS خلاصه اصطلاح earning per share یا سود هر سهم است. هرگاه کل سود پس از کسر مالیات را به تعداد سهام تقسیم نماییم؛ سود هر سهم بدست می‌آید.
معمولاً انگیزه دلایل افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها می تواند یکی از حالت های زیر باشد:
- شرکت هایی که سوددهی قابل قبولی دارند و گردش مالی خوبی را ایجاد کرده اند
- شرکت و موسساتی که در حال ورشکستگی و انحلال هستند
- بانک ها و بیمه ها و موسسات مالی اعتباری
شرکت هایی که اوضاع مناسبی ندارند برای خروج از شرایط ورشکستگی دست به این اقدام می زنند و همچنین شرکت های دارای نسبت با بدهی بالایی در ارتباط با حقوق صاحبان سهام مواجه هستند و توانایی دریافت وام جدید را ندارند اقدام به این نوع افزایش سرمایه می‌کنند که البته باید مشمول ماده 141 قانون تجارت قرار بگیرند و هر شرکتی امکان پیاده سازی ندارد.
توضیحاتی پیرامون ماده 141 قانون تجارت:
در همه شرکت ها مبلغی به عنوان سرمایه در ترازنامه شرکت وجود دارد که در واقع برابر با تعداد سهام شرکت ضرب در ارزش اسمی هر سهم (معمولا 100 تومان) می باشد. اگر در صورت بدهکار شناخته شدن شرکت، شکست پروژه ها، خسارت دیدن و عوامل دیگر، حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیئت مدیره باید از مجمع عمومی فوق العاده دعوت کند تا در مورد انحلال شرکت و یا برقراری آن، تصمیم گیری شود.
حال فرض کنید که این مجمع، به منحل شدن شرکت رای ندهد. در این صورت، باید در همان جلسه و طبق ماده 6 قانون، سرمایه شرکت را به اندازه مبلغ سرمایه موجود، کاهش دهند. امكان فروش دارایی های مازاد و راكد شركت، پیگیری مطالبات مشكوک و بدهی های ذخیره ای كه موجب افزایش ضرر شده است، از دیگر راه های برطرف شدن مشكل می باشد.
البته در صورتیکه تصمیم مجمع انحلال شرکت باشد، نیازی به کاهش سرمایه نیست. در این صورت، پس از فروش دارایی های شركت، ابتدا مطالبات طلبكاران تسویه می شود و بعد از آن مابقی وجوه مابین سهامداران نسبت به تعداد سهمی كه دارند، تقسیم می شود. البته این تصمیم خیلی به ندرت گرفته می شود و اگر هیئت مدیره، در خصوص دعوت به مجمع عمومی فوق العاده، اقدامی نکند و یا مجمع، مطابق مقررات قانونی تشکیل نشود، همه افراد ذینفع حق دارند تا از دادگاه دارای صلاحیت درخواست انحلال شرکت را داشته باشند.
پیشنهاد میشود مقاله خدمات مالیاتی را مطالعه کنید
مدل های تجدید ارزیابی:
1- دارایی های که استهلاک پذیر نمی باشند :
دارایی هایی مانند زمین که در طول زمان مستهلک نمی‌شوند درصورتی که مورد تجدید ارزیابی قرار بگیرند تاثیری بر هزینه استهلاک و جریان های نقد آتی شرکت ندارند و صرفا اعداد دارایی و سرمایه را در ترازنامه را به روز می‌کنند.
2- دارایی هایی که قابلیت استهلاک گیری را دارند :
در این بخش سود مازاد تجدید ارزیابی داراییها که به حساب افزایش سرمایه لحاظ میشود، در سال ایجاد، مشمول مالیات نیست؛ اما تجدید ارزیابی دارایی های استهلاک پذیر (ساختمان، تجهیزات) موجب افزایش هزینه استهلاک برای سال های آتی می‌گردد و سود خالص را از طریق افزایش دادن هزینه سربار در بهای تمام شده ، کاهش می‌دهد. همچنین هزینه استهلاک دارایی های به روز شده در سال‌های بعد هزینه غیر قابل قبول مالیاتی است و صرفه جویی مالیاتی ایجاد نمی‌کند .
چگونه تجدید ارزیابی مقبول سازمان امور مالیاتی می شود؟
در ادامه برای بررسی این نکته مالیاتی بهتراست با تغییرات مهم در ماده قانونی 149 ق.م.م آشنا شوید طبق قوانین قبل از سال 95 در تشخيص درآمد مشمول ماليات , محاسبه استهلاک دارايي و هزينه‌هاي تأسيس و سرمايه‌اي با رعايت اصول زير انجام مي‌گرفت:
- آن قسمت از دارايي ثابت که بر اثر استعمال يا گذشت زمان يا ساير عوامل بدون توجه به تغيير قيمت‌ها ارزش آن تقليل مي‌يابد قابل استهلاک است.
- مأخذ استهلاک، قيمت تمام شده دارايي است.
- استهلاکات از تاريخي محاسبه مي‌شود که دارايي قابل استهلاک آماده براي بهره‌برداري، در اختيار مؤسسه قرار مي‌گيرد.
اصلاحیه جدید قانون مالیاتهای مستقیم:
در اصلاحیه جدید قانون مالیاتهای مستقیم 2 تبصره بسیار مهم وضع گردید که منجر به دوگانگی شرکتها و موسسات گردید.
در تبصره 1 ماده 149- افزایش بهای ناشی از تجدید ارزیابی دارایی های اشخاص حقوقی، با رعایت استاندارد های حسابداری مشمول دریافت مالیات بر درآمد نیست و هزینه استهلاک ناشی از افزایش تجدید ارزیابی نیز به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نمی شود همچنین در زمان فروش یا معاوضه دارایی های تجدید ارزیابی شده، مابه التفاوت قیمت فروش و ارزش دفتری بدون اعمال تجدید ارزیابی در محاسبه درآمد مشمول مالیات منظور می شود.
همچنین تبصره۲ به این نکته اشاره دارد، در صورتی که بر اثر فروش مال قابل استهلاک یا مسلوب المنفعه شدن ماشین آلات، زیانی متوجه مؤسسه گردد، زیان حاصل معادل ارزش مستهلک نشده دارایی منهای حاصل فروش (در صورت فروش) یکجا قابل احتساب در حساب سود و زیان همان سال است. حکم این تبصره در مورد دارایی های تجدید ارزیابی شده نسبت به ارزش دفتری بدون اعمال تجدید ارزیابی جاری است.
نظر دکتر موسی بزرگ اصل:
دکتر موسی بزرگ اصل یکی از اعضا هیات عامل سازمان حسابرسی معتقد است از واژه افزایش سرمایه تفسیر نادرستی شده است. به گفته ایشان در استانداردهای حسابداری کشور، تجدید ارزیابی یک روش مجاز است و جنبه اجباری ندارد. یک شرکت می‌تواند از روش بهای تمام شده یا روش تجدید ارزیابی برای دارایی‌های ثابت مشهود، دارایی‌های نامشهود و سرمایه‌گذاری‌ها استفاده کند. اما شرکتها قبلا به دلیل تبعات مالیاتی از روش تجدید ارزیابی استفاده نمی‌کردند چون باید بابت مازاد تجدید ارزیابی مالیات پرداخت می‌کردند. پس از معاف کردن مازاد تجدید ارزیابی در قوانین مختلف در سال‌های گذشته، شرکتها به سمت تجدید ارزیابی رفتند و مازاد تجدید ارزیابی را طبق قانون به حساب افزایش سرمایه منظور کردند. در قانون مالیات جدید، حفظ معافیت، مشروط به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی است. مهم‌ترین حسن تجدید ارزیابی بهبود کیفیت اطلاعات ترازنامه شرکتها، به‌روز کردن استهلاک داراییها و در مجموع افزایش شفافیت مالی است. البته تجدید ارزیابی بی‌هزینه نیست. گاه مبالغ تجدید ارزیابی شده از قابلیت اتکای کافی برخوردار نیست و این نقص بر کیفیت ترازنامه اثر منفی دارد. تفسیر نادرست افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی در بازار سرمایه، مهم‌ترین خسارت تجدید ارزیابی به‌نظر می‌رسد. در استانداردهای حسابداری افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی منع شده است مگر اینکه قانون اجازه دهد. دلیل این ممنوعیت این است که مازاد تجدید ارزیابی یک درآمد تحقق نیافته است.
ابلاغ اصلاحيه و مهم سازمان امور مالیاتی کشور که باید مدنظر قرار دهید تا در رسیدگی دفاتر قانونی با مشکل جدی مواجه نشوید تصويب نامه هاي شماره 90836/ت 48793 هـ مورخ 18/4/1392 ، شماره 136590/ت 50976 هـ مورخ 13/11/1393 و 53970/ت52406 هـ مورخ 10/5/1395 در خصوص تجديد ارزيابي داراييها می باشد.
در تبصره 3 اصلاحي ماده 2 آيين نامه در اجراي مصوبه اخير الذکر به شرح زير اصلاح مي شود:
تبصره 3- اشخاص حقوقي که تا پايان سال تجديد ارزيابي افزايش سرمايه ناشي از تجديد ارزيابي داراييهاي خود را در اداره ثبت شرکتها ثبت ننمايند، موظفند مبالغ ناشي از تجديد ارزيابي دارايي ها را طي سالمذکور در دفاتر قانوني به حساب مازاد ناشي تجديد ارزيابي منظور و حداکثر تا پايان سال مالي بعد از تجديدارزيابي دارايي ها، در اداره ثبت شرکتها ثبت و به حساب سرمايه در دفاتر قانوني خود منظور نمايند. مهلت انجام ساير ترتيبات افزايش سرمايه و همچنين ثبت آن در اداره ثبت شرکت ها و دفاتر قانوني در اشخاص حقوقي که در سالهاي 1392 الي 1394 نسبت به تجديد ارزيابي دارايي هاي خود اقدام نموده اند، تا پايان سال 1395 تعيين مي گردد.
2) ماده 10 اصلاحي آيين نامه در اجراي مصوبه اخير الذکر به شرح زير اصلاح و يک تبصره به ماده ياد شده الحاق مي گردد:
ماده 10_ بنگاه هاي اقتصادي براي استفاده از معافيت موضوع اين آيين نامه بايد تأييديه سازمان حسابرسي يا يکي از موسسات حسابرسي عضو جامعه حسابداران رسمي ايران و يا حسابدار رسمي و در خصوص شرکت ها و اتحاديه تعاوني روستايي و کشاورزي تاييديه سازمان مرکزي تعاوني روستايي ايران در صورت انجام حسابرسي مالي توسط آن سازمان را که مستند به گزارش حسابرسي مالي شرکتباشد، براي سال تجديد ارزيابي در موارد زير دريافت و حداکثر تا پايان سال مالي بعد از سال تجديد ارزيابيدارايي به اداره امور مالياتي ذي ربط ارايه نمايند:
الف– اعلام نظر در مورد عدم تجديد ارزيابي دارايي ها در پنج سال قبل از سال تجديد ارزيابي
ب– اظهار نظر در مورد صحت مبناي محاسبه استهلاک دارايي
شرکت هايي که سال مالي آنها با سال شمسي مطابقت ندارد نيز مشمول حکم اين ماده و تبصره 2 ماده 2 مي باشند .
تبصره_ مهلت ارسال تأييديه هاي مذکور در اين ماده براي اشخاص حقوقي که در سالهاي 1392 و 1393 نسبت به تجديد ارزيابي دارايي هاي خود اقدام نموده اند، تا پايان سال 1395 تعيين مي گردد.
