حق بیمه و نحوه محاسبه بیمه کارگر و کارفرما در سال 1402

آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که حق بیمه چیست؟ چگونه از حقوق شما کسر خواهد شد و در نهایت نحوه محاسبه بیمه کارگر و کارفرما در سال 1402چگونه محاسبه می‌شود؟ در این نوشتار می‌خواهیم حق‌ قانونی بیمه و همه نکات مهم مربوط به آن را با همدیگر بررسی کنیم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید تا از تمام جزئیات مربوط به حق بیمه مطلع شوید. 

 اهمیت حق بیمه برای کارگران علاوه‌بر استفاده از مزایای درمانی سازمان تامین اجتماعی، برخورداری از سابقه بیمه جهت دریافت مقرری بازنشستگی است. از سویی ارسال منظم لیست بیمه در مهلت مقرر برای کارفرما موجب استفاده از امتیازات سازمان تامین اجتماعی و سازمان امور مالیاتی خواهد بود.

پیشنهاد میشود مقاله حق بیمه و مالیات قراردادهای مشاوره ای چگونه محاسبه می شود راهم مطالعه کنید 

حق بیمه چیست؟

بیمه یک پیمان و تعهد است که در طی آن فرد یا شرکت، مبلغی به شرکت‌بیمه می‌دهد که در صورت وقوع هر حادثه یا شرایط خاص، شرکت بیمه هزینه‌های مختلف آن حادثه را تقبل کند. پولی را که فرد یا شرکت به سازمان بیمه‌کننده می‌پردازد، حق بیمه می‌گوییم. 

بر اساس تعریف قانون تامین اجتماعی، حق بیمه وجوه پرداختی توسط کارگر و کارفرما به سازمان تامین اجتماعی بر اساس ضوابط و نرخ مقرر در این قانون است؛ هدف از پرداخت حق بیمه استفاده کارگر از مزایای قانون تامین اجتماعی است.

این حق بیمه می‌تواند به‌صورت مختلف و در غالب وجوه گوناگونی پرداخت شود. برای افراد شاغل، ۳۰ درصد از کل حقوق باید به شرکت بیمه پرداخت شود که ۲۳ درصد از آن را سازمان (کارفرما) پرداخت خواهد کرد و بقیه آن یعنی ۷ درصد باقیمانده از حقوق فرد کسر می‌شود.

چه مواردی شامل حق بیمه است؟

از میان اقلام موجود در لیست حقوق و دستمزد، کلیه مزایای نقدی (به جز موارد غیرمشمول اعلام شده توسط سازمان تامین اجتماعی) مشمول پرداخت حق بیمه هستند؛ اما تکلیفی برای پرداخت حق بیمه برای مزایای غیرنقدی وجود ندارد. موارد مشمول پرداخت حق بیمه در لیست حقوق و دستمزد عبارتند از: 

• حقوق (دستمزد) و کارمزد
• حق جذب
• فوق‌العاده‌های ثابت شغلی
• فوق‌العاده مشاغل سخت و زیان آور
• فوق‌العاده اضافه کاری، شب کاری، تعطیل کاری و یا نوبت کاری
• دستمزد دریافتی بابت حضور در جلسات شغلی
• حقوق و دستمزد دریافتی جهت عدم استفاده از مرخصی استحقاقی
• دستمزد دریافتی بابت کارآموزی (حقوقی که حین آموزش کار به شخص پرداخت می‌شود)
• حق مسکن و بن کارگری و حق ایاب و ذهاب
• پاداش (به جز موارد مشخص شده)
• پاداش و مزایای ارزیابی   

نکته: برخی صاحب نظران مزایای شغلی مستمر را مشمول پرداخت حق بیمه می‌دانند؛ این در حالی است که هر پرداخت اگر بیش از یک بار در سال صورت گیرد، مستمر تلقی می‌شود. در صورتی که گاهی پرداخت‌های مستمر، مشمول پرداخت حق بیمه نیست؛ مانند پرداختی بابت حق ماموریت.

نرخ حق بیمه هر سال چگونه تعیین می شود؟

برای بسیاری از کارگران و کارفرمایان، این سوال مطرح می شود که حق بیمه هر سال، چگونه و بر چه معیاری تعیین شده و فرمول محاسبه نرخ هزینه 1402، چگونه است؟ به طور کلی، عوامل مختلفی می توانند بر نرخ حق بیمه هر سال، تاثیر بگذارند و همه این عوامل نیز بر روی نرخ حق بیمه سال ۱۴۰2، نیز تاثیر می گذارند.

1.معیار های اصلی که به صورت مستقیم، بر روی حق بیمه سال 1402 تاثیر می گذارند، حقوق روزانه کارگر، بن کارگری و حق مسکن هستند. در واقع، فرمول مربوط به فرمول محاسبه نرخ هزینه در خصوص حق بیمه در هر سال، دارای معیار های اصلی، به نام حقوق روزانه کارگر، بن کارگری و حق مسکن می باشد. با توجه به اینکه بن کارگری و حق مسکن در هر سال، تغییر می کند، میزان نرخ حق بیمه سال ۱۴۰2 نیز تغییر خواهد کرد.

2.پس از محاسبه نرخ حق بیمه سال 1402، میزان مبلغ کل حق بیمه سال جدید محاسبه می شود و کارفرمایان و کارگران، باید بر اساس حق بیمه تعیین شده از سوی سازمان بیمه تامین اجتماعی، حق بیمه سال جدید را پرداخت کنند. البته، نکته حائز اهمیتی که وجود دارد این است که درصد حق بیمه تامین اجتماعی در هر سال، تغییر نمی کند و فقط معیار های موجود برای محاسبه این درصد، تغییر خواهد کرد.

3.حق بیمه تامین اجتماعی در هر سال، 30 درصد از کل مبلغ دریافتی حقوق و دستمزد است. البته، کل این 30 درصد، توسط کارفرما، پرداخت نمی شود. در واقع، 23 درصد را کارفرما پرداخت می کند. در واقع، 20 درصد از این 23 درصد، حق کارفرما است که 3 درصد آن مربوط به بیمه بیکاری بوده و با توجه به اینکه دولت این 3 درصد را پرداخت نمی کند ( به علت بیکار نبودن کارگر )، کارفرما باید مجموعا 23 درصد را پرداخت کند.

 4.  7 درصد را نیز خود کارگر پرداخت کرده و سهم کارگر از حقوق کارگر، کسر خواهد شد. تمامی نرخ حق بیمه سال ۱۴۰۱ و سهم کارفرما، باید به صورت تمام و کمال پرداخت شود و در صورت عدم پرداخت حق بیمه کارگر، توسط کارفرما در سال جدید، کارفرما مشمول جریمه خواهد بود.

نرخ حق بیمه سهم کارگر و کارفرما

ماده 28 قانون تامین اجتماعی، نرخ حق بیمه را 30% از مزد یا حقوق مشمول بیمه شخص حقوق بگیر تعیین نموده است. پرداخت 20% از این مبلغ به عنوان حق بیمه و 3% به عنوان بیمه بیکاری مجموعا بر عهده کارفرما و 7% باقیمانده بر عهده شخص حقوق بگیر خواهد بود. 

نحوه محاسبه حق بیمه کارگری 1402

حق بیمه 30 درصد حقوق می‌باشد که از این 30 درصد، 23 درصد به‌عهدۀ کارفرما و 7 درصد از آن به‌عهدۀ کارگر است. محاسبه حق بیمه سال1402 به این صورت خواهد بود.

مهلت پرداخت

مطابق با مادۀ 39 قانون تأمین اجتماعی و مستند در مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ، مهلت قانونی تحویل لیست و پرداخت حق بیمه هر ماه، حداکثر تا آخرین روز ماه بعد است. در کارگاه‌های مشمول قانون معافیت از پرداخت سهم بیمه کارفرمایانی که حداکثر پنج نفر کارگر دارند، این مهلت تا دو ماه بعد خواهد بود.

چه مواردی شامل حق بیمه نمی شود؟

موارد غیرمشمول حق بیمه عبارتند از:

• حق اولاد و حق همسر
• عائله‌مندی
• فوق‌العاده ماموریت یا سفر شغلی
• عیدی (در صورت پرداخت یک بار در سال)
• پاداش افزایش تولید
• پرداختی بابت سنوات شغلی (حین خدمت یا انتهای خدمت)
• کلیه مزایای غیرنقدی پرداختی
• کلیه وجوه پرداختی بابت جبران خسارت جسمی و یا معالجه
• پرداختی بابت خسارت اخراج
• حقوق بازنشستگی
• مستمری و مستمری وراث

یکی از مواردی که مشمول پرداخت حق بیمه نیست، وجوه دریافتی بابت بازخرید ایام مرخصی استفاده نشده در طول سال است.

حق بیمه برای کارگران چه مزایایی دارد؟ 

• در زمانی که کارگر یا کارمند دچار بیماری یا حادثه‌ای شود، از بیمه می‌تواند غرامت تا حد تعریف شده‌ دریافت کند.

• خانم هایی که باردار هستند، می‌توانند از کمک هزینه بارداری استفاده کنند.

• امکان دریافت کمک هزینه ازدواج برای کارگران وجود دارد.
• هزینه‌های مربوط به عینک طبی، ویلچر، سمعک و غیره تا حد معینی و بر اساس شرایط خاصی قابل پرداخت است.
• امکان دریافت مستمری در زمان بازنشستگی یا ازکارافتادگی وجود دارد.
• در صورت آسیب در زمان کار، کارگر می‌تواند هزینه‌های درمانی خود را دریافت کند.

حق بیمه سهم کارگر و کارفرما در سال ۱۴۰2 چطور محاسبه می شود؟

پس از تعیین حقوق و مزایای کارگران در ابتدای هر سال، نوبت به محاسبه بیمه سهم کارگر و کارفرما می‌رسد. برای محاسبه حق بیمه ابتدا باید حقوق مشمول بیمه را محاسبه نماییم.

حقوق ماهیانه مشمول حق بیمه = حقوق پایه + حق مسکن + بن کارگری + سایر مزایای مشمول پرداخت حق بیمه در لیست حقوق ماهیانه

به این ترتیب فرمول کلی محاسبه مجموع حق بیمه سهم کارگر و کارفرما عبارت است از:

30% * (حقوق ماهیانه مشمول پرداخت حق بیمه)

گاهی برخی از دوستان برای محاسبه سهم بیمه کارگر و کارفرما اشتباها مبلغ مجموع حق بیمه را در 23% و یا 7% ضرب می‌کنند؛ به بیان دیگر، حق بیمه را دو بار اعمال می‌کنند؛ در صورتی که فرمول کلی محاسبه حق بیمه سهم کارگر به صورت زیر است:

7% * (حقوق ماهیانه مشمول پرداخت حق بیمه)

همچنین فرمول کلی محاسبه حق بیمه سهم کارفرما عبارت است از:

23% * (حقوق ماهیانه مشمول پرداخت حق بیمه)

حداقل میزان حقوق و مزایا در سال ۱۴۰2

از این رو جدول حقوق و مزایای سال 1402 به صورت زیر خواهد بود:

محاسبه حق بیمه کارگر و کارفرما در سال ۱۴۰2 (برای ۳۰ روز و ۳۱ روز)

در ابتدای سال 1402، شورای عالی کار، حداقل دستمزد روزانه برای کلیه کارگران (اعم از دائم یا موقت) را برابر با 885,165 ریال تعیین نمود. بنابراین در حالتی که کارگر مزایای مشمول حق بیمه دریافت نکرده باشد، محاسبات مربوط به حق بیمه سهم کارگر و کارفرما برای ماه‌های 30 و 31 روزه به صورت زیر خواهد بود:

 برای نیمه ابتدایی سال و ماه‌های 31 روزه داریم:

37,940,115 = 4,500,000 + 6,000,000 + 27,440,115 = حقوق مشمول بیمه برای ماه 31 روزه

مجموع حق بیمه کارگر و کارفرما برای ماه 31 روزه:

11,382,035 = 30% * 37,940,115

حق بیمه سهم کارگر در ماه 31 روزه:

2,655,808 = 7% * 37,940,115

حق بیمه سهم کارفرما در ماه 31 روزه:

8,726,227 = 23% * 37,940,115

 همچنین برای نیمه دوم سال و ماه‌های 30 روزه داریم:

37,054,950 = 4,500,000 + 6,000,000 + 26,554,950 = حقوق مشمول بیمه برای ماه 30 روزه

مجموع حق بیمه کارگر و کارفرما برای ماه 30 روزه:

11,116,485 = 30% * 37,054,950

حق بیمه سهم کارگر در ماه 30 روزه:

2,593,847 = 7% * 37,054,950

حق بیمه سهم کارفرما در ماه 30 روزه:

8,522,639 = 23% * 37,054,950

جدول حق بیمه کارگری سال ۱۴۰2

با توجه به محاسبات بالا جدول حق بیمه کارگری برای سال 1402 به صورت زیر خواهد بود:

جریمه دیرکرد ارائه و عدم پرداخت لیست بیمه

مهلت تهیه، تنظیم و ارسال لیست بیمه و همچنین پرداخت حق بیمه متعلق برای هر ماه، تا آخرین روز ماه بعد خواهد بود. توجه به انجام تکالیف در مهلت تعیین شده از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا عدم رعایت مهلت‌های تعیین شده موجب شمول جریمه خواهد شد.

جریمه دیرکرد در ارائه لیست بیمه

در صورتی که کارفرما در مهلت مقرر لیست بیمه کارکنان خود را ارسال ننماید، مشمول پرداخت جریمه دیرکرد به میزان 10 درصد حق بیمه قابل پرداخت خواهد شد.

جریمه عدم پرداخت حق بیمه تعیین شده

همچنین در صورتی که کارفرما حق بیمه کارکنان خود را در مهلت تعیین شده پرداخت ننماید، مشمول پرداخت جریمه دیرکرد معادل 2 درصد حق بیمه پرداخت نشده به ازای هر ماه دیرکرد خواهد بود.

جرایم کارفرما در صورت بیمه نکردن کارگر

مطابق ماده 183 قانون کار ، اگر کارفرما از بیمه‌کردن کارگر خودداری نماید علاوه بر اینکه وظیفه دارد کلیه حقوق مربوط به کارگر را پرداخت نماید باید یک جریمه نقدی معادل 2 تا 10 برابر حق بیمه مربوطه را نیز پرداخت نماید. به عنوان مثال، اگر حق بیمه ، مبلغ هفتصد هزار تومان باشد و کارفرما حق بیمه را پرداخت نکند، جریمه‌ای که برای ایشان تعیین می‌شود 2 تا 10 برابر مبلغ هفتصد هزار تومان است. میزان جریمه کارفرما برای بیمه نکردن کارگر به این صورت است.

برای مشاهده مراحل و نحوه ارسال لیست بیمه به صورت تصویری کلیک کنید.

مزایای داشتن بیمه تامین اجتماعی

سازمان تامین اجتماعی برای افراد تحت پوشش خود، مزایای ارزشمندی در نظر گرفته است؛ همین مسئله موجب شده است که افراد زیادی تمایل داشته باشند، با پرداخت حق بیمه تحت پوشش این سازمان قرار بگیرند. از جمله مزایای داشتن بیمه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

 استفاده از خدمات درمانی هنگام وقوع بیماری و یا حوادث

پرداخت غرامت حقوق و دستمزد در ایام بیماری (با تایید پزشک)

 پرداخت کمک هزینه برای ازدواج و زایمان

پرداخت کمک هزینه جهت تهیه ملزومات پزشکی و درمانی نظیر ویلچیر، عینک طبی، سمعک و موارد مشابه

پرداخت مستمری جهت بازنشستگان و از کارافتادگان

نحوه محاسبه حق بیمه یک نفر در چند محل کار

گاهی برخی افراد به صورت ساعتی یا پاره وقت در چندین محل مشغول به کار هستند. در این صورت کدام یک از کارفرمایان موظف به پرداخت حق بیمه این افراد هستند؟

بر اساس ماده 34 قانون تامین اجتماعی، در صورتی که بیمه شده برای دو یا چند کارفرما کار کند، هر یک از کارفرمایان مکلفند حق بیمه سهم بیمه شده را به نسبت حقوق یا دستمزد وی، محاسبه و پرداخت نمایند؛ در حقیقت کارفرمایان باید حق بیمه سهم بیمه شده را از مزد یا حقوق او کسر و همراه با سهم خود به سازمان پرداخت نمایند.

شرط استفاده از پرداخت چندین حق بیمه برای یک شخص در چندین محل کار، تابعیت کلیه قراردادهای او از قانون کار است.