چگونگی احراز شرایط فوق، در وضعیت های مختلف وبر حسب نوع فعالیت متفاوت می باشد. ماهیت فعالیت های پیمان کاری به گونه ای است که اجرای یک پیمان توسط پیمان کار ممکن است در دوره های حسابداری مختلف واقع شود.
در چنین شرایطی اگر پیمان کار ،درآمد پیمان را پس از تکمیل پیمان شناسایی کند ودر طول اجرای پیمان از شناسایی درآمد خودداری کند، صورت سود وزیان پیمان کار در دوره های اجرای پیمان،نتایج عملکرد را متناسب با کار انجام شده نشان نمی دهد. بنابراین شرایط ایجاب می کند، شرکت های فعال در زمینه فعالیت های پیمان کاری در چگونگی شناسایی در آمد از روش هایی استفاده نمایند که به شیوه ای قابل قبول تطابق درآمد وهزینه اتفاق افتاده و اصول حسابداری رعایت شده وگزارش گری مالی با کیفیت صورت پذیرد.
باتوجه به ماهیت حسابداری پیمان های بلند مدت چنانچه به سبب طولانی بودن مدت لازم برای تکمیل این پیمان ها، تا زمان تکمیل آنها، در آمد وهزینه ای به حساب گرفته نشود، ممکن است صورت سود وزیان تصویر چندان مطلوبی از فعالیت های واحد تجاری در طول سال ارئه نکند ، بلکه تنها ماحصل ( سود یا زیان ) پیما ن هایی را که در پایان سال تکمیل شده است منعکس کند.
بنابراین ،مقتضی است که در جریان پیشرفت پیمان ها، با رعایت الزامات استاندارد حسابداری شماره ۹ حسابداری پیمان های بلند مدت، در آمدی را که می توان نسبت به تحقق آن اطمینان حاصل کرد، به حساب گرفت.تعیین میزان در آمد وهزینه دوره توسط واح تجاری باید به گونه ای صورت گیردکه با نوع عملیات وصنعت مورد فعالیت تناسب داشته باشد.
استاندارد حسابداری پیمان های بلند مدت :
پیمان بلند مدت : پیمانی است که برای طراحی ، تولید یا ساخت یک دارایی منفرد قابل ملاحضه یا ارائه خدمات (یا ترکیبی از دارا ییها یا خدمات که توا ما یک پروژه را تشکیل دهد) منعقد می شود ومدت زمان لازم برای تکمیل پیمان عمد تا چنان است که فعالیت پیمان در دوره های مالی متفاوت قرار می گیرد.
پیمانی که طبق این استاندارد، بلند مدت تلقی می گردد، معمولا در طول مدتی بیش از یک سال انجام خواهد شد. با این حال ، مدت بیش از یک سال ، مشخصه اصلی یک پیمان بلند مدت نیست.
برخی پیمانهای با مدت کمتر از یک سال، هرگاه از نظر فعالیت دوره،دارای چنان اهمیت نسبی باشد که عدم انعکاس درآمد وهزینه عملیاتی وسود مربوط به آن منجر به مخدوش شدن درآمد و هزینه عملیاتی و نتایج دوره وعدم ارائه تصویری مطلوب توسط صورت های مالی گردد. باید به عنوان پیمان بلند مدت محسوب شود، مشروط بر اینکه رویه متخذه در واحد تجاری از سالی به سال دیگر بطور یک نواخت اعمال گردد.
موضوعات اساسی حسابداری پیمان های بلند مدت :
برای حسابداری پیمان های بلند مدت دو موضوع مهم وجود دارد:
- شناسایی، ارزیابی، تخصیص و ثبت هزینه هایی که برای ساخت و تکمیل پیمان متحمل شده اند.
- محاسبه زمان شناسایی درآمد و سود یا زیانی که از پیمان حاصل شده است.
اصولا ساخت حسابداری پیمان های بلند مدت بسیار گوناگون و متفاوت از یکدیگرند و برای هزینه یابی هر کدام از آن ها، حساب مجزایی تشکیل می شود. بنابراین اصول هزینه یابی در هزینه یابی پیمان های بلند مدت برپایه سفارش کار است یعنی جزو حسابداری صنعتی محسوب می شود. در حالی که زمان شناسایی و محاسبه درآمد حاصل از پیمان جزو حسابداری مالی محسوب می شود. چون زمان شناسایی درآمد پیمان هیچ گونه ربطی به هزینه های پیمان ندارد و از اطلاعات آن ها فقط برای ارزیابی میزان درآمد پیمان استفاده می کنند.
پیشنهاد می‌شود مقاله سیستم حسابرسی ادواری را مطالعه کنید
انواع حسابداری پیمان های بلند مدت :
به قراردادی که برای طراحی، تولید یا ساخت یک دارایی که قابل مشاهده باشد یا خدماتی که قابل ارائه باشند، بسته شود و مدتی که برای تکمیل پروژه لازم است بیش از یکسال باشد به آن قرارداد یا پیمان بلند مدت می گویند. که شامل دو دسته هستند:
پیمان مقطوع:
حسابداری پیمان های بلند مدت پیمان بلند مدتی است که به موجب آن پیمان کار با یک مبلغ مقطوع برای کل پیمان یا یک نرخ ثابت برای هر واحد موضوع پیمان که در برخی لز موارد ممکن است بر اساس موادی خاص مشمول تعدیل قرار گیرد، توافق می کند.
پیمان امانی:
بر اساس این پیمان، به جز مخارجی که در پیمان مشخص شده، درصد مشخصی را نیز بابت حق الزحمه ثابت برای پیمانکار واریز می شود.
گاهی اوقات کارفرما عهده دار تامین مواد، مصالح و نیروی انسانی می باشد و پیمانکار مبلغ مشخصی را بابت حق الزحمه مدیریت دریافت می کند که فقط وظیفه مدیریت اجرایی بر عهده پیمانکار می باشد که در اصطلاح به آن پیمان مدیریت اجرا می گویند که یکی از انواع پیمان امانی می باشد.
پیشنهاد می‌شود مقاله حسابداری صنعتی چیست را مطالعه کنید
روش های حسابداری پیمان های بلند مدت :
در حسابداری پیمان های بلند مدت دو روش برای بررسی حسابداری پیمان ها وجود دارد و تفاوتی که این دو روش با هم دارند در زمان شناسایی درآمد می باشد.
1. روش تکمیل کار:
در این روش شناسایی سود زمانی اتفاق می افتد که قسمت بزرگی از کار انجام شده باشد و هزینه هایی که برای پایان کار مانده باشد بسیار ناچیز باشد.
مزیت این روش اینست که، تموم برآورده و اندازه گیری ها بر اساس اقلام واقعی صورت می گیرد نه ارقام برآورد شده.
عیب و نقص این روش اینست که، در آن عملیات دوران اجرای فعالیت را نشان نمی دهد بلکه فقط کارهای تمام شده در هر دوره مالی را نمایش می دهد.
2. روش درصد پیشرفت کار:
طبق اصل تحقق درآمد، درآمد زمانی شناسایی می شود که سود بدست آمده باشد ولی در روش درصد پیشرفت کار که بر پایه استدلال و دلایل زیر است، درآمد در زمانی زودتر از کسب سود شناسایی می شود که قابل قبول است.
- شواهد و مدارک کافی در قراردادها برای کسب درآمد موجود باشد.
- ارزیابی و اندازه گیری فعالیت ها در این روش مطمئن تر می باشد.
- استفاده از این روش مقیاس بهتری از ارزیابی سود دوره مالی و رعایت اصل تطابق هزینه و درآمدها به همراه دارد.
جمع بندی پایانی:
در پایان همان گونه که گفته شد پیمانکاری رشته ای بسیار وسیع و در زمینه های مختلفی از جمله: سد سازی، کشتی سازی، هواپیماسازی و … می باشد و دارای پیچیدگی و جزییات فراوانی که از تهیه مناقصه شروع و با تحویل قطعی پروژه کار پایان می گیرد. در حسابداری پیمان های بلند مدت اصلی ترین موضوع شناسایی درآمدها و هزینه هاست. که در بالا به موضوعات اساسی و انواع پیمان های بلند مدت و روش های حسابداری آن ها نیز اشاره کردیم.
پیشنهاد می‌شود مقاله حسابداری اجتماعی را مطالعه کنید
