تخفیفات فروش و انواع تخفیفات یکی از مباحثی است که شما حسابداران گرامی می بایستی با آن نحوه ثبت آنهادر اسناد حسابداری آشنا باشید.با توجه به اهمیت مبحث تخفیفات فروش ،در این پست، تخفیفات فروش و انواع تخفیفات فروش را برای شما بیان کرده و شرایط ثبت تخفیفات فروش در اسناد حسابداری را برای شما بیان خواهیم کرد.
تخفیف چیست؟
تخفیف به معنای پرداخت مبلغی کمتر از مبلغ عرضه شده کالا یا خدمات به فروشنده است. تخفیف معمولا با درخواست خریدار از فروشنده و جلب رضایت او انجام می‌شود. اما گاهی برخی فروشگاه‌ها برای فروش بیشتر محصولات خود طرح‌های تخفیفی مختلفی به مشتریان ارائه می‌کنند؛ مانند حراج‌های آخر فصل
انواع تخفیفات در خرید و فروش
تخفیفات از نظر حسابداری به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- تخفیفات تجاری
- تخفیفات توافقی
- تخفیفات نقدی
- تخفیف به علت معیوب بودن کالا
تخفیف‌ها در حسابداری به چهار دسته تقسیم می‌شوند
آشنایی با تخفیفات تجاری و نحوه ثبت آن
گاهی برخی فروشگاه‌ها، برای فروش دسته‌ای از محصولات خود و یا برای عده خاصی از مشتریان، شرایط ویژه‌ای در نظر می‌گیرند. به عنوان مثال بخشی از محصولات را به صورت ترکیبی با ارائه تخفیف ویژه می‌فروشند؛ یا درصدی از تخفیف برای خریدارانی که به صورت عمده و یا بیشتر از سقف معینی خرید نمایند در نظر می‌گیرند؛ این نوع از تخفیفات، تخفیفات تجاری نامیده می‌شوند.
تخفیفات تجاری در دفاتر ثبت نمی‌شوند؛ زیرا این تخفیفات قبل از تحقق درآمد و تحویل کالا به خریدار تعیین می‌شوند. به عبارت دیگر، در دفاتر قانونی تنها قیمت نهایی مورد توافق طرفین ثبت می‌شود؛ اما می‌توان میزان تخفیف را در شرح سند حسابداری و همچنین در فاکتور تحویلی به مشتری ثبت نمود.
مثال ثبت حسابداری تخفیفات تجاری در دفاتر
فروشگاه موسوی تعداد 400 عدد دفتر حسابداری از فروشگاه خداوردی به مبلغ هر دفتر حسابداری 500.000 ریال به صورت نقدی خریداری نموده است. فروشگاه خداوردی اعلام کرده است میزان خرید بیشتر از 100 دفتر مشمول تخفیف 5 درصد می‌شود. ثبت حسابداری اطلاعات فوق در دفاتر موسوی و خداوردی به صورت زیر خواهد بود:
مبلغ تخفیف هر قطعه: 25,000 = 5% * 500,000
مبلغ هر دفتر بعد از اعمال تخفیف: 475,000 = 25,000 – 500,000
کل مبلغ پرداختی بابت خرید دفاتر حسابداری: 190,000,000 = 400 * 475,000
ثبت حسابداری تخفیفات تجاری در فروشگاه خداوردی (فروشنده)
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| صندوق / بانک | 190,000,000 | ||
| فروش | 190,000,000 | ||
| بابت فروش 400 قطعه دفتر حسابداری به فروشگاه موسوی |
ثبت حسابداری تخفیفات تجاری در فروشگاه موسوی (خریدار)
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| ملزومات اداری | 190,000,000 | ||
| بانک / صندوق | 190,000,000 | ||
| بابت خرید 400 قطعه دفتر حسابداری از فروشگاه خداوردی |
آشنایی با تخفیفات توافقی و نحوه ثبت آن
بعضی اوقات خریدار و فروشنده هنگام معامله بر روی قیمت یک جنس با یکدیگر به توافق می‌رسند؛ در نتیجه خریدار قیمتی کمتر از قیمت واقعی کالا پرداخت می‌کند. به این کار اصطلاحا” چانه زنی” نیز گفته می‌شود. این گونه تخفیفات که تخفیفات توافقی نامیده می‌شود، مانند تخفیف تجاری ثبتی در دفاتر ندارد؛ زیرا بر اساس اصل قیمت تمام شده، ثبت درآمد حاصل از فروش، با مبلغی بیشتر از ارزش واقعی کالا یا خدمات در دفاتر غیرقانونی است؛ همچنین هنگام خرید، ثبت خالص پرداخت نقدی نمی‌تواند بیشتر از مبلغ واقعی خرید در دفاتر صورت گیرد.
مثال ثبت حسابداری تخفیفات توافقی در دفاتر
آقای مرادی جهت خرید یک عدد یخچال به فروشگاه نظامی مراجعه کرده است. قیمت یخچال 300,000,000 ریال بوده است. پس از توافق مابین آقای مرادی و فروشنده فروشگاه نظامی، آقای مرادی از طریق کارتخوان مبلغ 298,500,000 ریال پرداخت نمود. ثبت فروش در حسابداری بابت یخچال فروخته شده در دفاتر فروشگاه نظامی به صورت زیر است:
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| بانک | 298,500,000 | ||
| درآمد حاصل از فروش | 298,500,000 | ||
| بابت فروش یک دستگاه یخچال فریزر |
آشنایی با تخفیفات نقدی و نحوه ثبت آن
گاهی در زمان انجام معاملات غیرنقدی، مهلتی برای خریدار جهت تسویه حساب با فروشنده در نظر گرفته می‌شود؛ در این صورت فروشنده برای تشویق مشتری جهت تسویه حساب قبل از سررسید، تخفیفاتی در نظر می‌گیرد؛ به این نوع تخفیفات، تخفیفات نقدی می‌گویند.
تخفیفات نقدی در دفاتر فروشنده تخفیف نقدی فروش نامیده می‌شود و ماهیت بدهکار دارد؛ همچنین در دفاتر خریدار تخفیف نقدی خرید است و ماهیت بستانکار دارد. اینکه ماهیت حسابها در حسابداری چیست در مقاله اش بیشتر بخوانید.
برای ثبت تخفیفات نقدی سه روش مورد استفاده قرار می‌گیرد:
♦ روش ناخالص
در این روش، تخفیفات هم‌زمان با انجام معامله و اعطای تخفیف اعمال و ثبت می‌شود؛ در غیر این صورت ثبتی در دفاتر انجام نمی‌شود. به عبارت دیگر، مبلغ معامله پس از کسر تخفیفات نقدی ثبت خواهد شد.
♦ روش خالص
در این روش با فرض اینکه کلیه بدهکاران بدهی خود را در موعد تعیین شده پرداخت می‌کنند، تخفیف را به صورت هزینه برای آنها لحاظ می‌کنیم؛ به این ترتیب، اگر بدهکاران از تخفیف استفاده کردند به صورت خودکار از حساب آنها کسر و در غیر این صورت تخفیف برگشت داده می‌شود. تخفیفات برگشت داده شده، برای مجموعه درآمد تلقی می‌شوند.
♦ روش ذخیره‌ای
این روش ترکیبی از دو روش قبل است؛ شیوه کار به این صورت است که حساب‌های دریافتنی به صورت ناخالص و فروش به صورت خالص ثبت می‌شوند؛ سپس مابه التفاوت مبالغ خالص و ناخالص در حساب ذخیره تخفیفات نقدی فروش به صورت بستانکار ثبت می‌شود.
به این ترتیب درصورت استفاده خریدار از تخفیف، حساب ذخیره بدهکار می‌شود. در صورت عدم استفاده از تخفیف، در دفاتر هیچ ثبتی انجام نمی‌شود.
مثال ثبت حسابداری تخفیفات نقدی در دفاتر
شرکت بازرگانی سولار در تاریخ 1400/2/1 تعداد 200 قطعه لوازمی از فروشگاه بازرگانی ملت به مبلغ 300,000,000 ریال با شرط نسیه 30 روزه خریداری کرده است. شرکت ملت اعلام کرده است در صورت تسویه تا تاریخ 1400/2/15 شرکت سولار می‌تواند از 5 درصد تخفیفات نقدی استفاده کند.
نکته: در این مثال از روش ذخیره‌ای استفاده شده است.
شرکت سولار نیز در تاریخ 1400/2/10 بدهی خود را تسویه و از تخفیف استفاده کرد. اطلاعات خرید و فروش با احتساب تخفیف در دفاتر سولار و ملت به صورت زیر ثبت خواهد شد:
ثبت حسابداری تخفیفات نقدی فروش در فروشگاه ملت (فروشنده) در زمان معامله
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| 1400/2/1 | حساب‌های دریافتنی | 300,000,000 | |
| فروش | 300,000,000 | ||
| بابت فروش قطعات یدکی به فروشگاه سولار |
ثبت حسابداری تخفیفات نقدی خرید در فروشگاه سولار (خریدار) در زمان معامله
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| 1400/2/1 | خرید مواد اولیه | 300,000,000 | |
| حساب‌های پرداختنی | 300,000,000 | ||
| بابت خرید قطعات یدکی از فروشگاه ملت |
ثبت حسابداری تخفیفات نقدی فروش در فروشگاه ملت (فروشنده) در زمان تسویه حساب
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| 1400/2/10 | صندوق / بانک | 285,000,000 | |
| تخفیفات نقدی فروش | 15,000,000 | ||
| حساب‌های دریافتنی | 300,000,000 | ||
| بابت تسویه حساب قطعات یدکی با فروشگاه سولار |
ثبت حسابداری تخفیفات نقدی خرید در فروشگاه سولار (خریدار) در زمان تسویه حساب
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| 1400/2/10 | حساب‌های پرداختنی | 300,000,000 | |
| صندوق / بانک | 285,000,000 | ||
| تخفیفات نقدی خرید | 15,000,000 | ||
| بابت تسویه حساب قطعات یدکی با فروشگاه ملت |
تخفیف به علت معیوب بودن کالا و نحوه ثبت آن
گاهی ممکن است پس از خرید و دریافت کالایی، متوجه نقایصی در تمام یا قسمتی از آن و یا عدم تطابق کالای دریافتی با نمونه مد نظر می‌شویم؛ در این صورت یا کالا را برگشت می‌دهیم و یا با درصدی از تخفیف آن را قبول می‌کنیم؛ به این شکل از تخفیفات، تخفیف به علت معیوب بودن کالا گفته می‌شود.
تخفیف به علت معیوب بودن کالا، هم در دفاتر خریدار و هم در دفاتر فروشنده تاثیر می‌گذارد.
فروشنده: معیوب بودن کالا برای فروشنده در حساب برگشت از فروش و تخفیفات در دفاتر ثبت می‌شود؛ ماهیت این حساب بدهکار است و باعث کاهش فروش می‌شود.
خریدار: معیوب بودن کالا برای خریدار در حساب برگشت از خرید و تخفیفات در دفاتر ثبت می‌شود؛ ماهیت این حساب بستانکار است و باعث کاهش مبلغ خرید می‌شود.
مثال ثبت حسابداری تخفیف به علت معیوب بودن کالا در دفاتر
شرکت بازرگانی شکوری تعداد 100 عدد سینک ظرفشویی به ارزش 1,000,000,000 ریال از فروشگاه توسلی به صورت نسیه خریداری کرده است. پس از تحویل و بررسی شرکت شکوری متوجه شد که تعداد 5 عدد از سینک‌ها با نمونه مطابقت ندارد و تعداد 7 عدد نیز دارای نقص هستند.
پس از اطلاع به فروشگاه توسلی قرار شد مبلغ 50,000,000 ریال به عنوان تخفیف و مبلغ 40,000,000 ریال نیز از مبلغ پرداختی بابت سینک‌ها برگشت داده شود. این تغییرات با ثبت‌های زیر در دفاتر فروشگاه‌های شکوری و توسلی نشان داده می‌شوند:
ثبت حسابداری فروش سینک در دفاتر فروشگاه توسلی (فروشنده)
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| حساب‌های دریافتنی | 1,000,000,000 | ||
| فروش | 1,000,000,000 | ||
| بابت فروش 100 عدد سینک به فروشگاه شکوری |
ثبت حسابداری خرید سینک در دفاتر فروشگاه شکوری (خریدار)
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| خرید | 1,000,000,000 | ||
| حساب‌های پرداختنی | 1,000,000,000 | ||
| بابت خرید 100 عدد سینک از فروشگاه توسلی |
ثبت حسابداری تخفیفات به علت عیب و عدم تطابق در فروشگاه توسلی (فروشنده)
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| برگشت از فروش و تخفیفات | 90,000,000 | ||
| حساب‌های دریافتنی | 90,000,000 | ||
| بابت تخفیف و برگشت از فروش کالای معیوب از فروشگاه شکوری |
ثبت حسابداری تخفیفات به علت عیب و عدم تطابق در فروشگاه شکوری (خریدار)
| تاریخ | شــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرح | بدهکار | بستانکار |
| حساب‌های پرداختنی | 90,000,000 | ||
| برگشت از خرید و تخفیفات | 90,000,000 | ||
| بابت تخفیف و برگشت از خرید کالای معیوب از فروشگاه توسلی |
