حق اولاد چیست و چه تفاوتی با حق عائله مندی دارد؟

سازمان تامین اجتماعی جهت حمایت از تمامی بیمه شدگان تحت پوشش سازمان، که دارای فرزند می باشند. حق اولاد را جهت کمک به هزینه های فرزند داری، در نظر گرفته است.  در این مقاله با حق اولاد و حق عائله مندی، شرایط دریافت و فرمول و نحوه محاسبه حق اولاد و مبلغ آن در سال ۱۴۰۱ آشنا خواهید شد.

حق اولاد چیست؟ آیا حق عائله مندی همان حق اولاد است؟

مطابق با قانون تمامی کارگران و کارمندانی که دارای فرزند هستند باید مبلغی را به عنوان حق اولاد در پایان ماه دریافت کنند. در پاسخ به این سؤال که حق اولاد یا حق عائله مندی چیست ، به زبان ساده می‌توانیم بگوییم حق اولاد کمک هزینه‌ای برای مخارج فرزندان بیمه شدگان تأمین اجتماعی است. کمک عائله مندی در بخش خصوصی همان حق اولاد است. اما برای کسانی که در بخش‌های دولتی کار می‌کنند حق اولاد با حق عائله مندی تفاوت دارد. در واقع کارمندان دولتی در کنار دریافت حق اولاد (تا سه فرزند) از کمک هزینه عائله مندی برای همسر نیز برخوردار می‌شوند.

طبق قانون حق اولاد یا عائله مندی کارگران بخش خصوصی تنها به دو فرزند پرداخت می‌شد. با این حال از سال 1394 به بعد، به دلیل قوانین حمایتی از افزایش جمعیت، این محدودیت برداشته شد و حالا کارگران برای تمامی فرزندان خود حق اولاد دریافت می‌کنند. از طرفی این قانون مختص مردان یا زنان نیست. هم مردان و زنان شاغل دارای فرزند، شامل دریافت حق اولاد می‌شوند.

شرایط بهره مندی از حق اولاد و عائله مندی:

مطابق قانون کار و همچنین ماده ۸۶ قانون تامین اجتماعی، شرایط کارگر و فرزندان او جهت استفاده از حق اولاد عبارت است از:

•  بیمه شده تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی و مشمول قانون کار باشد
•  بیمه شده سابقه 720 روز یا دو سال پرداخت حق بیمه داشته باشد
•  سن فرزندان بیمه شده کمتر از 18 سال باشد و یا منحصرا به تحصیل اشتغال داشته باشند

نکته: برای فرزندان بالای 18 سال، تا پایان تحصیل و برای فرزندان بیمار یا دارای نقص عضو که طبق گواهی کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تامین اجتماعی قادر به کار نباشند، پرداخت حق اولاد ادامه می‌یابد.

حق عائله مندی به چه کسانی تعلق میگیرد؟

حق عائله مندی به نیروی کار تعلق دارد و برای تامین کمک هزینه‌های زندگی همسر و فرزندان فرد شاغل است. دریافت حق عائله مندی منوط به شروطی است که در ادامه و مطابق با قوانین به آن‌ها پرداخته شده‌است. در رابطه با نحوه دریافت حق عائله مندی و محاسبه میزان آن نیز باید گفت این موضوع در رابطه با هر شغلی متفاوت است. چنانچه حق عائله مندی بازنشستگان آموزش و پرورش و میزان آن با حق عائله مندی نیروهای مسلح متفاوت است. حتی میان حق عائله مندی بازنشستگان تامین اجتماعی با حق عائله مندی بازنشستگان کشوری تفاوت‌هایی وجود دارد. دلیل این موضوع درآمد و حقوق متفاوت گروه‌های مختلف شغلی است.

مدارک لازم برای دریافت حق اولاد:

مدارک لازم برای دریافت این مزیت کارگر از کارفرما عبارتند از:

♦️ حداقل سابقه بیمه به مدت دو سال

♦️ برای فرزند تازه متولد شده: شناسنامه فرزند و شناسنامه پدر یا مادر کارگر

♦️ برای فرزند بالای ۱۸ سال: گواهی اشتغال به تحصیل از محل تحصیل برای محصلان و گواهی تایید کمیسیون‌های پزشکی برای فرزندان دارای نقض عضو یا بیماری (که قادر به کار نباشد)

تفاوت حق اولاد و حق عائله مندی در چیست؟

• آنچه در مواد ۸۶ و ۸۷ قانون تامین اجتماعی ذکر شده، اگرچه تحت عنوان عائله مندی آمده ولی در واقع حق اولاد است و پرداخت آن بابت فرزندان است و همسر را شامل نمی شود. مورد دیگری که مربوط به حق عائله مندی باشد، در قانون کار نیامده است، مگر اینکه کارفرما در این زمینه مزایای دیگری برای کارگر یا کارگران خود منظور کرده باشد که تعهدات مربوط به آن معتبر و قابل اجرا خواهد بود.
• مبلغ کمک عائله مندی برای هر فرزند در ماه معادل سه برابر حداقل مزد روزانه کارگر ساده در مناطق مختلف است و شرایطی دارد بدین قرار: بیمه شده حداقل سابقه پرداخت حق بیمه ۷۲۰ روز کار را داشته باشد. ا سن فرزندان او از ۱۸ سال کمتر باشد یا منحصرا به تحصیل اشتغال داشته باشند و تا پایان تحصیل یا در اثر بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون های پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تامین اجتماعی قادر به کار نباشند.
• کارفرما قبل از پرداخت حق عائله مندی لازم است سابقه بیمه کارگر را از سازمان استعلام کند و در صورت وجود سابقه لازم (۷۲۰ روز) حق عائله مندی را بپردازد. لازم به توضیح است که عائله مندی فقط به مشمولین قانون تامین اجتماعی و قانون کار تعلق می گیرد و به مشمولین صندوق های دیگر، که در ساعات خاصی در کارگاههای مشمول قانون کار اشتغال دارند ولی مشمول صندوق تامین اجتماعی نمی شوند، قابل پرداخت نیست.

نحوه محاسبه حق اولاد و کمک هزینه عائله مندی:

مطابق با ماده 86 قانون تامین اجتماعی، میزان حق اولاد یا عائله مندی معادل سه برابر حداقل مزد روزانه کارگر ساده در مناطق مختلف برای هر فرزند در ماه است.

فرمول محاسبه حق اولاد در بخش خصوصی:

برای محاسبه در بخش خصوصی، باید حداقل دستمزد روزانه آن سال را در عدد 3 ضرب کرده و حاصل را در تعداد فرزندان ضرب کنیم.

فرمول محاسبه حق اولاد و عائله مندی در بخش دولتی:

نحوه محاسبه حق اولاد و عائله مندی در بخش دولتی بر اساس قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت مصوب 1370/06/13 به صورت زیر است:

حق اولاد در سال 1402چقدر است؟

میزان حق اولاد معادل ۳ برابر حداقل مزد روزانه کارگر ساده برای هر فرزند در هر ماه است. بنابراین حق اولاد در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۵,۳۰۸,۲۸۴ ریال برای هر فرزند است.

آیا حق اولاد مشمول بیمه است؟

مزایای مانند بن کارگری، بن مسکن، حق اولاد جز مزایای شاغل بودن است و ارتباطی با شغل ندارد ولی در بخشنامه مالیاتی اشاره‌ای به مشمول مالیات نشدن موارد مذکور وجود ندارد. با بررسی قوانین مالیات حقوق به این نتیجه می‌رسیم که حق اولاد و عائله مندی مشمول مالیات می‌شوند. در مقابل اما حق اولاد جزو موارد معاف از بیمه است و شامل بیمه نمی‌شود.

مشمولان دریافت کمک هزینه حق اولاد و عائله مندی:

تا سال 1371 تنها مشمولان قانون کار و تامین اجتماعی، مشمول دریافت حق اولاد و عائله مندی بودند؛ اما هیئت وزیران بر اساس مصوبه مورخ 71/1/1 سازمان تامین اجتماعی، کلیه مستمری بگیران بازنشسته و ازکارافتاده کلی را نیز مشمول دریافت کمک هزینه حق اولاد و عائله‌مندی معرفی نمود. به این ترتیب مشمولان دریافت حق اولاد و عائله‌مندی به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:

•  کلیه کارگران (اعم از زن و مرد) مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی
•  مستمری بگیران بازنشسته و از کارافتاده کلی

کلام آخر:

حق عائله مندی یکی از امتیازات خوب قانون کار در راستای ایجاد عدالت میان اقشار مختلف جامعه از جمله کارمندان و کارگران با دیگر گروه‌های پردرآمد است. قانون، شرایط را به نحوی تعریف کرده‌ است که تمامی گروه‌های شاغل و مشمول دریافت حق اولاد و حق عائله مندی بتوانند از مزایای این حق تحت شرایط مختلف از جمله در دوران بازنشستگی، طلاق زوجین، اشتغال فرزندان به تحصیل و.. برخوردار شوند. از این رو اگر حق اولاد یا حق عائله مندی شما به هر بهانه‌ای قطع شد باید بررسی کنید که آیا این اتفاق در چارچوب قانون بوده‌ است یا خیر. در صورت غیرقانونی بودن این اتفاق می‌توانید از طریق قانونی، پیگیر حقوق خود باشید.