سهام جایزه ماحصل یکی از روش‌های افزایش سرمایه است. افزایش سرمایه در شرکت‌ها به دو دلیل تامین منابع مالی فعالیت‌ها و اصلاح ساختار مالی انجام می‌شود. به همین ترتیب، انواع افزایش سرمایه به چهار روش خواهد بود که در ادامه به اختصار به هر یک از آن‌ها پرداخته خواهد شد.
۱- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در قالب حق تقدم
در این روش مانند افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی شرکت سهامداران کنونی خود را در اولویت قرار میدهد تا درصد سهامداری آن‌ها پس از افزایش سرمایه دچار تغییر نشود. بنابراین شرکت ابتدا سهامداران فعلی را در اولویت افزایش سرمایه قرار میدهد و به آن‌ها حق تقدم تخصیص میدهد. سهامداران نیز باید ارزش سهام را که بیش از ارزش اسمی است پرداخت کنند تا سهام جدید را خریداری نمایند.
۲- افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم
افزایش سرمایه با سلب حق تقدم سهام یعنی افزایش سرمایه شرکت ناشی از سلب حق تقدم از سهامداران فعلی و عرضه عمومی سهام جدید در بورس با رعایت تشریفات لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت و مقررات مربوطه. مطابق با مفاد ماده 160 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، شرکت می تواند سهام جدید را برابر مبلغ اسمی بفروشد یا اینکه مبلغی علاوه بر مبلغ اسمی سهم به‌‌‌عنوان اضافه ارزش سهم از خریداران دریافت کند. شرکت می تواند عواید حاصله از اضافه ارزش سهم فروخته شده را به اندوخته منتقل یا نقدا بین صاحبان سهام سابق تقسیم کند یا در ازای آن سهام جدید به صاحبان سهام سابق بدهد.
این مطلب را حتما بخوانید: ۵ نکته‌ی مهم که باید در مورد هر سهامی که می‌خرید بدانید
۳- افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت
در افزایش سرمایه تجدید ارزیابی، تعداد سهام سهامداران نسبت به قبل از افزایش سرمایه بیشتر می‌شود. این میزان از افزایش تعداد سهام، کاملاً بستگی به تصمیم شرکت و درصد افزایش سرمایه دارد. با افزایش تعداد سهام، قیمت سهم نیز به نسبت آن کاهش میابد تا صورت حساب به تعادل نسبی برسد.
برای مثال قیمت سهمی که قبل از بسته شدن برای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، 1000 تومان باشد و شما به عنوان سهامدار 2000 سهم از آن را دارید، آگهی افزایش سرمایه به میزان 300 درصد را ثبت می‌کند. حالا تعداد سهام جایزه شما بعد از افزایش سرمایه به صورت زیر محاسبه می‌شود:
چون ارزش دارایی سهام افزایش یافته است، پس در این مثال به ازای هر سهم، شما 3 سهم جایزه دریافت می‌کنید. به عبارتی 6000 سهم جایزه دریافت خواهید کرد و در مجموع 8000 سهم خواهید داشت.
۴- افزایش سرمایه از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه (حق تقدم)
در این روش شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به سهامداران میدهد و این کار نیاز به پرداخت وجه توسط سهامداران نیست. در این حالت شرکت به دلیل اینکه سود انباشته قابل توجهی دارد، تصمیم می‌گیرد از محل سود انباشته، افزایش سرمایه خود را انجام دهد.
در نهایت شرکت پس از افزایش سرمایه، سودی به سهامداران خود میدهد که این سود تحت عنوان سهام جایزه شناخته می‌شود.
رابطه ریاضی آن به شرح زیر است:
(A + 1) / (قیمت پایانی هر سهم پیش از افزایش سرمایه) = قیمت جدید هر سهم
۱۰۰ / درصد افزایش سرمایه = A
بطور مثال اگر فردی ۱۰۰۰ عدد سهم ۵۰۰۰ تومانی از یک نماد داشته باشد و بنا باشد که این شرکت از روش چهارم افزایش سرمایه ۶۰ درصدی بدهد (۰٫۶ = A)، قیمت سهم و تعداد سهمی که به سهامدار تعلق می‌گیرد به شرح زیر است:
۳۱۲۵ = ۱٫۶ / ۵۰۰۰ = قیمت سهم
یعنی فرد ۱۶۰۰ سهم ۳۱۲۵ تومانی خواهد داشت. در این حالت نیز همانند حالت سوم، افزایش سرمایه کاهش قیمت سهم را به همراه خواهد داشت با این تفاوت که به تعداد سهام سرمایهگذاران، به اندازه درصد افزایش سرمایه، سهم اضافه می‌شود.
به علاوه، همانند حالت قبل، شکسته شدن قیمتها بر جذابیت سهم می‌افزاید و افزایش سودی را برای سهم در دراز مدت خواهد داشت. به علاوه، سهام جایزه مشمول مالیات نیست و به سهامدارانی تعلق می‌گیرد که در روز برگزاری مجمع فوق العاده افزایش سرمایه، سهامدار شرکت باشند.
این مطلب را حتما بخوانید: سهم و سهام چیست و خرید و فروش آن چگونه انجام می شود؟
نحوه قرارگیری سهام جایزه در پرتفو به این صورت است که در صورتی که این افزایش سرمایه کمتر از ۱۰۰ درصد باشد، حدود دو هفته طول می‌کشد تا در پرتفو قرار بگیرد و در صورتی که بیشتر از ۱۰۰ درصد باشد، قرارگیری آن در پرتفو بیش از دو ماه به طول می‌انجامد.
نماد هر شرکت برای افزایش سرمایه به این شیوه ۴۸ ساعت پیش از برگزاری مجامع متوقف شده و پس از انتشار گزارش مجمع در codal.ir، نماد مزبور مجاز به فعالیت در سامانه tsetmc می‌شود.
