مالکان یک شرکت ممکن است برای اداره شرکت مدیری را از طرف خود انتصاب کند. فرض می شود که مالک برای محدود کردن رفتارهای فرصت طلبانه مدیر، حقوق ثابتی را به او پرداخت می کند . اگر مدیران همواره برای تامین منافع شخصی خود عمل کند، آنگاه پیش بینی می شود که خود را درگیر رفتارهای فرصت طلبانه خواهد کرد و درنتیجه ارزش شرکت کاهش خواهد یافت و این به ضرر مالک و به نفع مدیر است .
مصادقی از رفتارهای فرصت طلبانه مدیر:
- قصور در انجام وظایف: ممکن است مدیر ساعت کاری خود را کاهش دهد و در عوض ساعت کاری خود را صرف کارهای شخصی خود نماید.
- مزایای مازاد برحقوق: مدیر ممکن است مخارج غیر ضروری نظیر تزئینات اداری لوکس ، سفرها و ماموریت های اداری و . . . برای خود در نظر بگیرد.
- تصمیمات سرمایه گذاری نادرست: مدیر احتمالا سرمایه گذاری های سودمند با ریسک بالا و بازده بالا را نخواهد پذیرفت . مالک ممکن است تمایل به سرمایه گذاری در پروژه های متنوع و توانایی تحمل ریسک زیاد را داشته باشد ، در حالی که مدیر ممکن است با تحمل ریسک بالا توسط مالک متضرر شود .برای مثال در صورت شکست پروژه ، موقعیت مدیر تزلزل می شود و یا اینکه در صورتی که در انجام پروژه سود شرکت کاهش یابد، حقوق مدیر نیز به تناسب آن کم می شود . بنابراین مدیر احتمالا پروژه های باریسک بالا و بازده بالا را که موجب افزایش ثروت سهامداران در صورت موفقیت آن پروژه ها می شود را رد خواهد کرد.
- قبضه قدرت: مدیر ممکن است با بزرگ کردن و گسترش شرکت با خواسته های شخصی خود را برآورده کند ، مثلا بخشی از شرکت را تحت کنترل خود درآورده و از طریق انجام معاملات شخصی با آن به منافع شخصی خود برسد.
رفتارهای فرصت طلبانه مدیر
بدیهی است مشکلات نمایندگی نظیر آنچه که در بالا به آن اشاره شد ، منجر به تصمیمات غیر بهینه و تخصیص غیر کارای منابع منجر شده و در نهایت ارزش شرکت کاهش می دهد . برای اجتناب از مشکلات فوق در روابط مالک و مدیر و یا کاهش آن ها دو راه حل به نظر می رسد :
- وجود بازار نیروی کار: در بازار کار قیمت نیروی کار که نام آن دستمزد است، با میزان تقاضا یا عرضه نیروی کار ارتباط دارد. هرچه دستمزد بیشتر باشد عرضه نیروی کار بیشتر و تقاضای نیروی کار کمتر خواهد بود و هر چه دستمزد کمتر باشد عرضه نیروی کار کمتر و تقاضای نیروی کار بیشتر خواهد بود.
- تحمل هزینه های نمایندگی: هزینه هایی هستند که مالکان به خاطر اعمال نظارت بر عملکرد، فعالیتها و اقدامات مدیران متحمل میشوند تا اطمینان پیدا کنند مدیران در راستای حداکثر رساندن منافع آنها کار میکنند.
برخی از هزینه های نمایندگی عبارتند از:
- هزینه های نظارت: این هزینه ها تاحدودی از تصمیمات منافع جویانه مدیر جلوگیری می کند. هزینه حسابرسی و استقرار رویه های کنترلی از جمله این هزینه ها است .
- هزینه های بیمه و ضمانت: هزینه های مذکور مدیر را به انجام عمل در جهت همسو کردن منافع خود با منافع مالک تشویق می کند. مانند پرداخت پاداش هیات مدیره براساس معیارهای عملکرد شرکت نظیر سود ، پاداش بهره وری دستمزد بالا .
پیشنهاد می کنیم، مقاله فرضیات تحقیقات اثباتی حسابداری را مطالعه کنید
