سرمایه گذاران، سود خالص را معیار ارزیابی وضعیت و توانایی مالی شرکت قرار می‌دهند. در عین حال بعضی مواقع با وجود سودآوری شرکت، کمبود نقدینگی برای شرکت‌ها مشکل ساز میشود. این‌جاست که گزارشگری جریانهای نقدی، می‌تواند اطلاعات لازم برای ارزیابی مبلغ، زمان و ابهامات مربوط به جریانهای نقدی آتی را تامین کند.
جریان های نقدی چیست؟
مقدار خالص پول و معادل نقدی که به داخل و خارج از یک تجارت منتقل می شود، جریان نقدی نام دارد.
برطبق استاندارد حسابداری شماره 2:
واژه نقد، شامل نقد در دسترس و سپرده‌های دیداری است.
معادلهاي نقد، سرمایه‌گذاریهای کوتاه‌مدت با نقدشوندگي بالا است که به سرعت قابل تبدیل به مبلغ معيني نقد است و ريسك تغيير ارزش آن کم است.
معادلهاي نقد با هدف ایفای تعهدات نقدی کوتاه‌مدت، و نه با هدف سرمایه‌گذاری یا سایر اهداف، نگهداری میشود.
شناخته شدن سرمایه گذاری به عنوان معادل وجه نقد
براي اينكه سرمایه‌گذاری به عنوان معادل نقد شناخته شود، باید به سرعت قابل تبدیل به مبلغ معینی نقد باشد و ريسك تغییر ارزش آن كم باشد.
بنابراین، سرمایه‌گذاری معمولاً فقط زماني واجد شرایط به عنوان معادلهای نقد است که سررسید آن کوتاه، مثلاً حداکثر سه ماه از تاریخ تحصیل باشد.
سرمایه‌گذاری در ابزارهای مالكانه معادل نقد نیست، مگر اینکه ماهيت آن، معادل نقد باشد.
صورت جریان های نقدی
با توجه به اهمیت مدیریت دقیق گردش پول لازم است صورتی از جزئیات و دلیل ورود و خروج وجوه نقد از واحد تجاری مشخص باشد که صورت جریان های نقدی، شبیه به صورت سود و زیان و ترازنامه است.
هدف این است که ببینیم پول در داخل و خارج از مشاغل چگونه جابجا می شود و به شما اجازه می دهد که بدانید چگونه وجوه از طریق تجارت حرکت می کنند.
همچنین جریان های نقدی چه تأثیری در عملکرد تجارت دارد و نتیجه نهایی اظهارات شما باید رقم “خالص پول نقد” باشد، که این رقم نهایی حاصل از جزئیات گزارش است.
اجزای صورت جریان های نقدی
بنابر استاندارد حسابداری شماره 2، صورت جریانهای نقدی باید جریانهای نقدی طبقه‌بندی‌شده بر حسب فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی را گزارش کند.
واحد تجاری، جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی را متناسب با فعالیتهای خود ارائه میکند. طبقه‌بندی بر حسب فعالیت، اطلاعاتی فراهم میکند که استفاده‌کنندگان می‌توانند تأثیر آن فعالیتها بر وضعیت مالی واحد تجاری و مبلغ نقد و معادلهاي نقد را ارزیابی کنند. این اطلاعات، همچنين مي‌تواند برای ارزیابی روابط بین فعالیتهاي مزبور مورد استفاده قرار گيرد.
فعالیت های عملیاتی
فعالیتهای عملیاتی عبارت است از فعالیتهای اصلی مولد درآمد عملیاتی واحد تجاری و سایر فعالیتهایی که جزء فعالیتهای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی نباشند. به عبارتی افزایش یا کاهش در دارایی های جاری و بدهی ها و هزینه ها.
روش های گزارشگری فعالیت های عملیاتی
برطبق استاندارد حسابداری شماره 2، واحد تجاری باید جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی را با بکارگیری یکی از روشهای زیر گزارش کند:
الف) روش مستقیم، که به موجب آن طبقات اصلی ناخالص دريافتهاي نقدي و ناخالص پرداختهاي نقدي افشا میشود؛ یا
ب) روش غیرمستقیم، که به موجب َآن سود یا زیان دوره، بابت آثار معاملات دارای ماهیت غیرنقدی، آثار اقلام تعهدی یا انتقالی مرتبط با دريافتها و پرداختهاي نقدی عملياتی گذشته يا آينده، و آثار اقلام درآمد یا هزینه مرتبط با جریانهای نقدی حاصل از فعاليتهاي سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی، تعدیل میشود.
مثالهایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی
الف) دریافتهای نقدی حاصل از فروش کالا و ارائه خدمات، کارمزد و سایر درآمدهاي عملياتي
ب) پرداختهای نقدي به عرضه‌كنندگان کالا و خدمات و پرداختهای نقدی به کارکنان و از جانب آنها
پ) دریافتها و پرداختهای نقدی شرکت بیمه بابت حق بیمه‌ها، خسارتها، مستمریها و سایر مزایای بیمه‌ای
ت) پرداختهای نقدی یا استرداد‌هاي نقدي مربوط به مالیات بر درآمد، به غیر از مواردی که بتوان بطور مشخص آنها را به عنوان فعالیتهای تأمین مالی و سرمایه‌گذاری شناسایی كرد
ث) دریافتها و پرداختهای نقدی مربوط به قراردادهای منعقد شده با مقاصد تجاری یا معاملاتی
فعالیت های سرمایه گذاری
فعالیتهای سرمایه‌گذاری، تحصیل یا واگذاری داراییهای بلندمدت و سایر سرمایه‌گذاریها بجز معادلهاي نقد است. به عبارتی این رقم نشان دهنده افزایش یا کاهش در دارایی های بلند مدت یا ثابت (مستقل از استهلاک انباشته) است.
نمونه‌هایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای سرمایه‌گذاری
الف) پرداختهای نقدی برای تحصیل داراییهای ثابت مشهود، داراییهای نامشهود و سایر داراییهای بلندمدت. این پرداختها شامل مخارج توسعه سرمایه‌ای و داراییهای ثابت مشهود ساخته‌شده در داخل واحد تجاری نيز مي‌باشد؛
ب) دریافتهای نقدی حاصل از فروش داراییهای ثابت مشهود، داراییهای نامشهود و سایر داراییهای بلندمدت؛
پ) تسهیلات اعطایی به دیگران (بجز تسهیلات اعطایی توسط مؤسسات مالی)؛
ت) وصول تسهیلات اعطایی به دیگران (بجز تسهیلات اعطایی مؤسسات مالی) و …
فعالیت های تامین مالی
فعالیتهای تأمین مالی، فعالیتهایی است که موجب تغییر مبلغ و ترکیب حقوق مالكانه و استقراضهای واحد تجاری میشود. به عبارتی افزایش یا کاهش بدهی، سرمایه صاحبان سهام یا سود سهام است.
نمونه‌هایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای تأمین مالی
الف) دریافتهای نقدی حاصل از انتشار سهام یا سایر ابزارهای مالکانه؛
ب) پرداختهای نقدی به مالکان برای تحصیل یا بازخرید سهام واحد تجاری؛
پ) پرداختهای نقدی براي تسويه مبالغ استقراض‌شده؛ و…
فایده صورت جریان های نقدی
اطلاعاتی که در صورت جریان های نقدی ارائه میشود، به سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان صورتهای مالی کمک میکند تا توان واحد تجاری برای ایجاد جریان های نقدی آتی، توان برای پرداخت سود سهام و بازپرداخت تعهدات، دلیل تفاوت سودخالص و خالص جریان های نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی و معاملات سرمایه گذاری و تامین مالی به صورت نقدی و غیرنقدی طی دوره مالی مشخص شود.
تهیه صورت جریان وجوه نقد
برای تهیه این صورت باید تمام معاملات و رویدادهایی که مرتبط با فعالیت های عملیاتی، بازده سرمایه گذاریها و سود پرداختی بابت تامین مالی است، شناسایی، طبقه بندی و گزارش شود.
در واقع باید از اطلاعات موجود در صورت سود و زیان و ترازنامه سال جاری همراه با اقلام مقایسه ای سال قبل استفاده نمود.
افزایش دارایی و کاهش بدهی و هزینه باعث بدهکار شدن این اقلام و کاهش وجوه نقد میشود و کاهش دارایی و افزایش بدهی و درآمد باعث بستانکار شدن این اقلام و افزایش وجوه نقد میشود.
به طور مثال خرید زمین برای واحد تجاری باعث خروج وجوه نقد از قسمت فعالیتهای سرمایه گذاری و دریافت طلب از مشتریان باعث ورود وجوه نقد به قسمت فعالیتهای عملیاتی در صورت جریان وجوه نقد خواهد شد.
مالیات بر درآمد
طبق استاندارد حسابداری شماره 2 صورت جریان وجوه نقد، جریانهاي نقدی حاصل از مالیات بر درآمد، باید جداگانه افشا و به عنوان جریانهاي نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی طبقه‌بندی شود، مگر اینکه بتوان آن را به طور مشخص، مرتبط با فعالیتهای تأمین مالی و سرمایه‌گذاری تشخیص داد.
مالیات بر درآمد، ناشی از معاملاتی است که منجر به جریانهای نقدی میشود و در صورت جريانهاي نقدی، به عنوان فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی طبقه‌بندی می‌گردد.
اگرچه ممكن است هزینه مالیات به آسانی به عنوان فعالیت سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی، قابل تشخیص باشد، اما تشخيص جریانهای نقدی مرتبط با آن اغلب دشوار است. همچنین ممکن است در دوره‌ای متفاوت از دوره جریانهای نقدی معامله مربوط واقع شود.
گزارشگری مالیات بر درآمد
بنابراین، مالیاتهای پرداختی معمولاً به عنوان جریانهاي نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی طبقه‌بندی می‌شوند. چنانچه تشخيص ارتباط جریانهای نقدی مالیاتي با معامله منفردی که منجر به جریانهای نقدی طبقه‌بندی‌شده به عنوان فعالیتهای سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی میشود، عملی باشد، جریانهای نقدي مالیاتی به عنوان فعالیت سرمایه‌گذاری یا فعاليت تأمین مالی طبقه‌بندي میشود. و اگر جریانهاي نقدي مالیاتی به بیش از یک طبقه فعالیت تخصيص يابد، مبلغ کل ماليات پرداختی افشا میشود.
تجزیه تحلیل صورت جریان وجوه نقد
جریان پول نقد به حرکت پول در داخل و خارج از مشاغل از نظر درآمد و هزینه اشاره دارد. درک صورت جریان پول که گزارش جریان نقدی عملیاتی، سرمایه گذاری و تأمین منابع مالی را دارد، برای ارزیابی نقدینگی، انعطاف پذیری و عملکرد مالی کل شرکت ضروری است. گردش نقدی مثبت نشان می دهد که دارایی های نقدی یک شرکت در حال افزایش است و این امکان را برای تسویه بدهی ها، سرمایه گذاری مجدد در مجموعه، پرداخت پول به سهامداران ، پرداخت هزینه ها و … را در برابر چالش های مالی آینده فراهم می کند.
از این صورت میتوان اینطور تحلیل کرد که یک شرکت ممکن است با فروش دارایی های بلند مدت خود یا گرفتن بدهی های ناپایدار ، پتانسیل رشد آینده خود را رهن کند که این باعث میشود در برهه ای از زمان پول زیادی داشته باشد.
اگرچه گردش مالی شما می تواند تعداد بسیار خوبی باشد و به شما اطمینان دهد که تجارت شما به خوبی پیش می رود، این جریان پول است که بینش بهتری از نحوه مدیریت شغل شما ارائه می دهد.
گردش پول منفی و مثبت
به عبارتی در صورتی که واحد تجاری گردش نقدی مثبت داشته باشد، کسب و کار قادر به تسویه حساب های خود و سرمایه گذاری در رشد خواهد بود.
و گردش پول منفی به این معنی است که شما باید یک منبع درآمد جایگزین برای یافتن بدهی ها پیدا کنید.
شرکتهای سودآور اگر در فعالیتهای عملیاتی به اندازه کافی پول نقد برای ماندن نداشته باشند، اگر سود در حساب های دریافتنی و موجودی گره خورده باشد، یا اگر هزینه های سرمایه ای زیادی خرج کرده باشند، می توانند شکست بخورند. در واقع میتوان گفت گردش مالی غرور است، سود حیا است و پول نقد واقعیت است.
اگر از جریان پول خود بالاتر نباشید چه میشود؟
عدم نظارت و مدیریت صحیح گردش پول، واحد تجاری را در معرض خطر قرار داده و می تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات مختلف شود.
مثلا اگر ناگهانی تقاضای زیادی برای یک محصول دریافت کردید، وسوسه می شوید که حجم زیاد محصول را برای ارائه خدمات مورد نیاز سفارش دهید.
و اگر این تقاضا تغییر کند، با تعداد زیادی محصول و به طور بالقوه بدهی به خاطر سفارش بالا از محصول مواجه شوید.
سفارش محصول بیش از حد نیز ممکن است شما را با محصولی که فروش آن در بازار با رکود مواجه شده، روبرو سازد.
شرایط پرداخت طولانی مدت نیز ممکن است باعث تاخیر در ورود وجوه نقد شود.
هرگونه مسئله غیر منتظره، از آتش سوزی در دفتر گرفته تا خرابی تجهیزات می تواند به دلیل کمبود پول در حالی که منتظر پول هستید، مشکل ساز باشد.
مثالی از تهیه صورت جریان های نقدی
فرض کنید شرکت نمونه قصد دارد برای عملیات خود صورت جریان وجوه نقد تهیه کند همچنین مانده وجوه نقد در ابتدای سال 78،000،000 ریال می باشد و تراکنش ها در طی سال به شرح زیر می باشد:
- وجوه نقد دریافتی از مشتریان به مبلغ 60،000،000 ریال
- وجوه پرداختی بابت خرید مواد و کالا به ارزش 35،000،000 ریال
- وجه پرداخت شده بابت هزینه های عملیاتی 4،000،000 ریال
- دریافت مبلغ 7،000،000 ریال از شرکت بیمه بابت خسارت
- مالیات پرداخت شده 20،000،000 ریال
- فروش دارایی ثابت به ارزش 45،000،000 ریال
- خرید دارایی ثابت به ارزش 48،000،000 ریال
- تسهیلات اعطا شده به تعدادی از پرسنل 6،000،000 ریال
- دریافت تسهیلات از موسسه مالی به ارزش 50،000،000 ریال
- انتشار سهام به ارزش 30،000،000 ریال
با توجه به اطلاعات ذکر شده، صورت جریان وجوه نقد به صورت زیر تهیه میشود:
| شرکت نمونه | ||
| صورت جریان وجوه نقد | ||
| برای دوره منتهی به 1397/12/29 | ||
| ارقام به ریال | ||
| فعالیت های عملیاتی: | ||
| وجوه نقد دریافتی از مشتریان | 60,000,000 | |
| وجوه دریافتی از شرکت بیمه بابت خسارت وارده | 7,000,000 | |
| وجوه پرداختی بابت خرید مواد و کالا | 35,000,000- | |
| وجوه پرداختی بابت هزینه عملیاتی | 4,000,000- | |
| خالص جریان وجوه حاصل از فعالیتهای عملیاتی | 28,000,000 | |
| وجوه نقد مصرف شده بابت مالیات: | ||
| مالیات پرداخت شده | 20,000,000- | |
| خالص وجوه مصرف شده بابت مالیات | 20,000,000- | |
| وجوه حاصل از فعالیتهای سرمایه گذاری: | ||
| وجوه حاصل از فروش دارایی ثابت | 45,000,000 | |
| وجوه پرداختی بابت خرید دارایی ثابت | 48,000,000- | |
| تسهیلات اعطایی به اشخاص | 6,000,000- | |
| خالص جریان وجوه حاصل از فعالیتهای سرمایه گذاری | 9,000,000- | |
| وجوه نقد ناشی از فعالیتهای تامین مالی: | ||
| وجوه ناشی از دریافت وام از موسسه مالی | 50,000,000 | |
| وجوه حاصل از انتشار سهام | 30,000,000 | |
| خالص جریان وجه نقد ناشی از فعالیت های تامین مالی | 80,000,000 | |
| خالص افزایش (کاهش) در وجه نقد | 79,000,000 | |
| مانده وجه نقد در ابتدای سال | 78,000,000 | |
| مانده وجه نقد در پایان سال | 157,000,000 | |
