سازمان حسابرسی ایران برای اولین بار در سال ۱۳۶۲ با تصویب مجلس شورای اسلامی ایران تشکیل شد. این سازمان از سازمانهایی است که زیر نظر وزارت اقتصاد و دارایی فعالیت خود را انجام میدهد.
وظایف این سازمان به صورت دقیق در اساسنامه ها و آیین نامه هایی که توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده، قید شده است. آیین نامه مالی، اداری و معاملاتی از جمله آیین نامه هایی است که توسط مجلس برای این سازمان تدوین شده و اعضای سازمان موظفند به صورت دقیق این آیین‌نامه را اجرایی کنند.
شرکتهایی که به صورت خدمات حسابرسی و خدمات مالی فعالیت دارند؛ زیر نظر سازمان حسابرسی ایران فعالیت میکنند. پس از دیوان محاسبات کشور، سازمان حسابرسی از نظر اهمیت در جایگاه دوم قرار دارد. مجموعه شرکتهای سهامی حسابرسی تشکیل دهنده سازمان حسابرسی کل کشور هستند.
شرکتهای سهامی زیر مجموعه وزارت اقتصاد و دارایی، شرکت های زیر مجموعه بنیاد امور جانبازان، شرکتهای سهامی زیر مجموعه صنایع و شرکتهای سهامی حسابرسان سازمان برنامه و بودجه این سازمان را تشکیل می‌دهند.
پیشنهاد می شود مقاله روش های حسابرسی را هم مطالعه کنید
سازمان حسابرسی در جهت تدوین اصول استانداردهای حسابداری و حسابرسی و همچنین تدوین موازن اخلاقی و رفتار حرفه ای منطبق بر موازین اسلامی حسابرسان به تحقیق می پردازد و سعی در تأمین نیازهای اساسی دولت در زمینه حسابرسی دستگاه های دولتی دارد و یگانه مرجع تخصصی و رسمی تدوین ضوابط حسابداری و حسابرسی در سطح کشور است . موضوع تشکیل و وظایف و اختیارات سازمان حسابرسی طبق ماده 6 و 7 اساسنامه به شرح زیر است :
ماده 6- موضوع سازمان حسابرسی عبارت است از تأمین نیازهای اساسی دولت در زمینه حسابرسی و ارائه خدمات مالی لازم به بخش های دولتی و تحت نظارت دولت و تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی منطبق با موازین اسلامی و تحقیق و تتبع در درسهای علمی و عملی به منظور اعتلای دانش تخصصی منطبق با نیازهای کشور.
ماده 7- وظایف و اختیارات سازمان حسابرسی عبارت است از:
الف- انجام وظایف بازرسی قانونی و امور حسابرسی کلیه دستگاه هایی که بر طبق اصول 44 و 45 قانون اساسی که مالکیت عمومی برآنها مترتب است از قبیل : بانک ها ، شرکت های دولتی ، مراکز تهیه و توزیع وابسته به وزارت بازرگانی ، بنیاد مستضعفان و بنیاد شهید و سایر نهادهای انقلاب اسلامی و مؤسسات و شرکت های تحت پوشش آن ها و شرکت ها و کارخانه ها و مؤسساتی که صرفنظر از چگونگی مالکیت سرمایه آنها به موجب قوانین و مقررات مربوط توسط مدیریت منتخب دولت و یا تحت پوشش دستگاه های اجرایی اداره می شوند و یا سایر دستگاه های عمومی که طبق اساسنامه و مقررات مورد عمل ، مکلف به تعیین بازرسی قانونی و انجام حسابرسی هستند.
ب- انجام وظایف بازرسی قانونی و امور حسابرسی شرکت ها ، مؤسسات و دستگاه هایی که در مجموع بیش از 50 درصد سرمایه آن ها به طور مستقیم و غیر مستقیم متعلق به دستگاه های بند الف فوق است .
ج- حسابرسی طرح های عمرانی (تملک دارایی های سرمایه ای) مورد اجرا توسط دستگاه های بند الف و ب.
د- انجام حسابرسی و خدمات مالی مورد ارجاعی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی درصورت امکانات سازمان.
ه- ارائه خدمات و مشاوره مالی با وزراتخانه ها و مؤسسات دولتی و دستگاه های مذکور در بند الف و ب فوق الذکر ،درصورت نیاز ودرخواست دستگاه های مزبور.
و- تربیت و آموزش و جذب افراد متخصص برای تأمین کادر متخصص مورد نیاز آموزش های حسابداری و حسابرسی دستگاههای دولتی و مراکز آموزشی.
ز- مرجع تخصصی تدوین استانداردهای حسابداری و حسابرسی در سطح کشور به طوری که تمام گزارشات حسابرسی قانونی ملزم به رعایت آن هستند.
ح- تدوین موازین اخلاقی و رفتار حرفه ای حسابرسان بر اساس اصول اسلامی.
ط- افزایش مستمر سطح دانش تخصصی حسابداری و حسابرسی از طریق تحقیقات.
البته سازمان حسابرسی می تواند امکانات و مقررات به تقاضای کتبی سایر سازمان ها نیز جواب مثبت دهد .
تدوین اصول استانداردهای حسابداری و حسابرسی
سازمان حسابرسی ایران تنها مرجعی است که میتواند اصول استانداردهای حسابداری و حسابرسی را تهیه و تدوین کند. استانداردهایی که توسط این سازمان تهیه و تدوین میشود باید منطبق بر موازین اخلاقی و شرعی باشد. در واقع چهارچوبهای تعیین شده توسط این سازمان باید بتواند به رفتارهای حسابرسان جهت دهد.
قطعاً دولت در حوزه حسابرسی نیازهای اساسی دارد که مسئول رفع این نیازهای اساسی، سازمان حسابرسی است.
سازمان حسابرسی میتواند علاوه بر تنظیم چهارچوب برای حسابرسان کشور، برنامه هایی برای پیشرفت در رشته حسابرسی تنظیم کند. این سازمان میتواند به صورت مستقل به تحقیق و مطالعه در این حوزه بپردازد و راهکارهایی را برای رفع مشکلات حسابرسی در کشور ارائه دهد.
دستگاه های اجرایی سازمان
واحد های اجرایی سازمان رسمی حسابرسی که مسئولیت امور اجرایی را بر عهده دارند نیز به سه گروه تقسیم بندی شده اند:
- مدیریت حسابرسی عملیاتی
- مدیریت های حسابرسی
- مشاورین مالی مدیرتی و خدمات سیستمی
نتیجه گیری
سازمان حسابرسی ایران یکی از بنیادی ترین سازمانهای وزارت اقتصاد و دارایی است که اهم وظایف آن را می توان حسابرسی و بازرسی قانونی، خدمات مالی مشاوره ای، تهیه و تدوین اصول و ضوابط حسابرسی و حسابداری، آموزش، تحقیقات و انتشارات در حوزه حسابرسی برشمرد.
