مالیات بر حقوق ، یکی از انواع مالیات هایی است که به موجب قانون مالیات های مستقیم مربوط به اشخاص حقوقی می باشد . موارد و نکات زیادی در رابطه با درآمد اشخاص حقوقی وجود دارد که اگر شامل مواردی باشد که در ادامه به آن می پردازیم ، به موجب قانون این اشخاص باید مالیات خود را پرداخت کنند . در این مقاله به افراد مشمول و غیر مشمول می پردازیم و همچنین به نکات و ظرایفی از این قانون اشاره خواهیم کرد که تا بحال کمتر به آن ها پرداخته شده است اما از نیاز های اساسی ارائه خدمات مالیاتی می باشند.
تعریف مالیات حقوق؛ محاسبه مالیات حقوق و پرداخت آن وظیفه کیست؟
مالیات حقوق چیست؟ در یک دسته بندی کلی مالیات به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود:
- مالیات مستقیم: مالیاتهای که مستقیماً از دارایی و درآمد اشخاص (حقیقی یا حقوقی) حاصل می‌شود؛ نظیر مالیات بر درآمد حقوق و مالیات بر دارایی.
- مالیات غیرمستقیم: مالیاتی که به قیمت کالا و خدمات تعلق می‌گیرد و به مصرف کننده منتقل می‌شود. نظیر مالیات بر ارزش افزوه و مالیات واردات
طبق ماده 86 قانون مالیلت های مستقیم (ق.م.م) و تبصره این ماده، مالیات بر حقوق جز مالیاتهای تکلیفی محسوب می‌شود. مالیات تکلیفی بدین معناست که شناسایی مبلغ و پرداخت مالیات حقوق پرسنل به عهده پرداخت‌کننده حقوق (کارفرما) است و پرسنل در قبال مالیات بر درآمد حقوق وظیفه‌ای ندارند. شرکت‌ها می‌توانند به کمک نرم افزار حقوق و دستمزد ، به راحتی محاسبه مالیات حقوق را انجام دهند.
نکات بسیار مهم در خصوص پرداخت مالیات بر حقوق:
- در صورتی که کارفرمایان، لیست حقوق کارکنان خود را در زمان تعیین شده تحویل ندهند طبق ماده ۱۹۷، دو درصد از حقوق پرداختی را باید به عنوان جریمه پرداخت کنند.
- سازمان امور مالیاتی کشور بخشنامه مالیات حقوق را بر اساس مقررات بند الف تبصره ۶ قانون بودجه کل کشور به مودیان (افرادی که مالیات به آنها تعلق می‌گیرد) و کارفرمایان (پرداخت کنندگان حقوق) ابلاغ می‌کند. آخرین زمان ابلاغ این بخشنامه در تاریخ ۱۳۹۸/۱/۲۴ صورت گرفته‌است.
- درآمدهایی مانند خانه‌های سازمانی، حقوق بازنشستگی، عیدی سالانه، حقوق کارکنان نظامی و انتظامی، جانبازان و آزادگان و… از مالیات حقوق و دستمزد معاف هستند.
- درآمدهایی اعم از حقوق، مقرری، دستمزد اصلی و مزایای شغلی که به صورت مستمر و غیر مستمر ( پیش از زمان وضع کسری‌ها و بعد از کم کردن میزان معافیت آن) هستند مشمولِ پرداخت مالیات بر حقوق خواهند‌شد.
- تحویل اطلاعات مالیات بر حقوق توسط مودیان به سازمان امور مالیاتی کشور امری زمان‌بر است. در این راستا سازمان امور مالیاتی سامانه مالیات بر حقوق را برای سهولت در پرداخت مالیات طراحی کردند.
پیشنهاد می‌شود مقاله نحوه ثبت نام الکترونیکی در نظام مالیاتی + نکات مهم را مطالعه کنید
مالیات بر حقوق ماده های 81 تا ۹۲ قانون مالیات های مستقیم
ماده 81 قانون مالیات های مستقیم:
در رابطه با معافیت مالیات بر درآمد حاصل از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری پرورش ماهی، زنبور عسل، پرورش طیور، صیادی، ماهیگیری و … می‌باشد.
ماده 82 قانون مالیات های مستقیم:
بر اساس ماده 82 قانون مالیات های مستقیم مالیات بر درآمد حقوق در ارتباط با اشخاص حقیقی است ، بدین معنی که اگر شخص حقیقی ، دریافت کننده حقوق باشد ، مشمول مالیات بر درآمد حقوق می باشد . و اگر شخص حقوقی مبالغی بابت انجام خدمات داشته باشد ، مشمول مالیات بر درآمد حقوق نبوده ، بلکه مشمول فصل مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی خواهد بود. پرداخت کننده حقوق ممکن است شخص حقیقی و یا شخص حقوقی باشد. بر این اساس در قانون مالیاتهای مستقیم ، تفاوتی بین پرداخت کنندگان حقوق ( اعم از حقیقی و حقوقی ) از نظر تکالیف قانونی مربوط به کسر و پرداخت مالیات بر درآمد حقوق وجود ندارد .
مالیات بر درآمد حقوق مربوط به اشخاص حقیقی می باشد که در ایران اشتغال دارند . لذا هر شخص حقیقی اعم از ایرانی و خارجی بابت درآمد حقوق در ایران ، مشمول مالیات بر درآمد حقوق می باشند ، لکن شخص حقیقی ایرانی که در خارج از ایران اشتغال داشته و از آنجا حقوق دریافت می نماید ، مشمول مالیات بر درآمد حقوق دولت ایران نخواهد بود . درآمد مشمول بر مالیات حقوق صرفاً نقد نبوده ، بلکه می تواند به صورت غیر نقدی نیز باشد ، مانند برنج و روغن و خواروبار.
ماده 83 قانون مالیات های مستقیم
بر اساس ماده 83 قانون مالیات های مستقیم مالیات کلیه حقوق و مزایای حقوق بگیر ( اعم از مستمر یا غیر مستمر ) مشمول مالیات بر درآمد حقوق می باشد . ، بر این اساس مزایای غیر مستمر مانند اضافه کار ، پاداش ضمن سال ، پاداش راندمان و بهره وری به عنوان درآمد مشمول مالیات بر درآمد حقوق می باشند .
ماخذ محاسبه درآمد مشمول مالیات بر درآمد حقوق ، کل حقوق و مزایای مستمر و غیر مستمر ، قبل از اعمال کسورات می باشد ، بنابراین کسورات متخلف حقوق از قبیل حق بیمه ، بازنشستگی ، وام ، مساعده تاثیری بر محاسبه مالیات بر حقوق ندارد. علیرغم عدم تاثیر کسورات در محاسبه مالیات بردرآ»د حقوق ، باید معافیت های مقرر در قانون مالیات های مستقیم را از درآمد مشمول مالیات کسر نمود. در محاسبه درآمد غیر نقدی ناشی از مسکن و اتومبیل اختصاصی ، صرفاً باید حقوق و مزایای مستمر نقدی مشمول مالیات ، ماخذ محاسبه قرار گرفته و همچنین مبالغی که از بابت اینگونه موارد از حقوق آنها کسر می گردد، باید از درآمد غیر نقدی تقویم شده نیز گردد. مزایای غیر نقدی مربوط به درآمد حقوق از نظر قانون مالیات های مستقیم به سه قسمت تقسیم می شود:
- مسکن ( با اثاثیه و یا بدون اثاثیه )
- اتومبیل اختصاصی ( با راننده یا بدون راننده )
- سایر مزایای غیر نقدی
مسکن و اتومبیل اختصاصی بر اساس حقوق و مزایای مستمر نقدی محاسبه می گردد ، لکن سایر مزایای غیر نقدی مانند برنج ، روغن و … معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق محاسبه می گردد . لذا چنانچه اجناس غیر نقدی مذکور به قیمات کمتر از ارزش روز خریداری گردد، در چنین حالتی ، ماخذ مورد محاسبه ، قیمت روز نبوده ، بلکه قیمت تمام شده مربوطه ملاک عمل خواهد بود.
ماده 84 قانون مالیات های مستقیم
بر اساس ماده 84 قانون مالیات های مستقیم مالیات تا میزان یکصد وپنجاه برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده (۱) قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت , مصوب ۱۳۷۰ ,درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق کلیه حقوق بگیران از جمله کارگران مشمول قانون کار , از یک یا چند منبع , از پرداخت مالیات معاف می شود .
ماده 85 قانون مالیات های مستقیم
بر اساس ماده 85 قانون مالیات های مستقیم مالیات نرخ مالیات بردرآمد حقوق در مورد کارکنان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب ۱۳/۶/۱۳۷۰ پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون به نرخ مقطوع ده درصد (۱۰% ) و در مورد سایر حقوق بگیران نیز پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون تا مبلغ چهل و دو میلیون ( ۴۲۰۰۰۰۰۰) ریال به نرخ ده درصد (۱۰%) و نسبت به مازاد آن به نرخ های مقرر در ماده (۱۳۱) این قانون خواهد بود.
ماده 86 قانون مالیات های مستقیم:
این ماده قانونی در خصوص تکلیف کسر و پرداخت مالیات حقوق می‌باشد.
ماده 87 قانون مالیات های مستقیم:
بر اساس ماده 87 قانون مالیات های مستقیم مالیات اضافه پرداختی بابت مالیات بردرآمد حقوق طبق مقررات این قانون مسترد خواهد شد مشروط بر این که بعد از انقضای تیرماه سال بعد تا آخر آن سال با درخواست کتبی حقوق بگیر از اداره امورمالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرار گیرد.
اداره امور مالیاتی مذکور موظف است ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم درخواست رسیدگی های لازم را معمول و درصورت احراز اضافه پرداختی و نداشتن بدهی قطعی دیگر درآن اداره امور مالیاتی نسبت به استرداد اضافه پرداختی از محل وصولی های جاری اقدام کند . در صورتی که درخواست کننده بدهی قطعی مالیاتی داشته باشد اضافه پرداختی به حساب بدهی مزبور منظور و مازاد مسترد خواهد شد.
ماده 88 قانون مالیات های مستقیم:
بر اساس ماده 88 قانون مالیات های مستقیم مالیات در مواردی که از اشخاص مقیم خارج که در ایران شعبه یا نمایندگی ندارند حقوق دریافت شود دریافت کنندگان حقوق مکلف اند ظرف سی روز از تاریخ دریافت حقوق مالیات متعلق را طبق مقررات این فصل به اداره امور مالیاتی محل سکونت خود پرداخت و تا آخر تیرماه سال بعد اظهارنامه مالیاتی مربوط به حقوق دریافتی خود را به اداره امور مالیاتی مزبور تسلیم نمایند.
ماده 89 قانون مالیات های مستقیم:
بر اساس ماده 89 قانون مالیات های مستقیم مالیات صدور پروانه خروج از کشور یا تمدید پروانه اقامت و یا اشتغال برای اتباع خارجه , به استثنای کسانی که طبق مقررات این قانون از پرداخت مالیات معاف می باشند , موکول به ارائه مفاصا حساب مالیاتی یا تعهد کتبی کارفرمای اشخاص حقوقی ایرانی طرف قرارداد با کارفرمای اتباع خارجی یا اشخاص حقوقی ثالث ایرانی است .
ماده 90 قانون مالیات های مستقیم:
بر اساس ماده 90 قانون مالیات های مستقیم مالیات در مواردی که پرداخت کنندگان حقوق , مالیات متعلق را در موعد مقرر نپردازند یا کمتر از میزان واقعی پرداخت نمایند , اداره امور مالیاتی محل اشتغال حقوق بگیر , یا در مورد مشمولان تبصره ماده (۸۲) این قانون، اداره امور مالیاتی محل پرداخت کننده حقوق مکلف است مالیات متعلق را به انضمام جرایم موضوع این قانون محاسبه و از پرداخت کنندگان حقوق که در حکم مودی می باشند به موجب برگ تشخیص با رعایت مهلت مقرر در ماده (۱۵۷) این قانون مطالبه کند . حکم این ماده نسبت به مشمولان ماده (۸۸) این قانون نیز جاری خواهد بود.
ماده 91 قانون مالیات های مستقیم:
بر اساس ماده 91 قانون مالیات های مستقیم مالیات درآمدهای حقوق به شرح زیر از پرداخت مالیات معاف است:
۱- روسا و اعضای مأموریت های سیاسی خارجی در ایران و رؤسا و اعضای هیأت های نمایندگی فوق العاده دول خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت متبوع خود به شرط معامله متقابل و همچنین روسا و اعضای هیأت های نمایندگی سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی آن در ایران نسبت به درآمد حقوق دریافتی از سازمان و موسسات مزبور در صورتی که تابع دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند .
۲- روسا و اعضای مأموریت های کنسولی خارجی در ایران و همچنین کارمندان موسسات فرهنگی دول خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دول متبوع خود به شرط معامله متقابل
۳- کارشناسان خارجی که با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران از محل کمک های بلاعوض فنی و اقتصادی و علمی و فرهنگی دول خارجی و یا موسسات بین المللی به ایران اعزام می شوند نسبت به حقوق دریافتی آنان از دول متبوع یا موسسات بین المللی مذکور
۴- کارمندان محلی سفارتخانه ها و کنسولگریها و نمایندگی های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران در صورتی که دارای تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند به شرط معامله متقابل .
۵- حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده که در موقع بازنشستگی یا از کارافتادگی به حقوق بگیر پرداخت می شود .
۶- هزینه سفر و فوق العاده مسافرت مربوط به شغل .
۷- مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران و خانه های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگران یا کارخانه که مورد استفاده کارگران قرار می گیرد .
۸- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن .
۹- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعا معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده (۸۴) این قانون
۱۰- خانه های سازمانی که با اجازه قانونی یا به موجب آیین نامه های خاص در اختیار مأموران کشوری گذارده می شود .
۱۱- وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیما به وسیله حقوق بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند .
۱۲- مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده (۸۴) این قانون .
۱۳- درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی , مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان.
ماده 92 قانون مالیات های مستقیم:
در ارتباط با بخشودگی 50 درصدی مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته می‌باشد.
