بدهی های مالیاتی افراد و شرکت ها یکی از مسائل مهم در جامعه اقتصادی هر کشور است و دولت ها جهت وصول این بدهی ها از ابزارهای مختلفی استفاده می کنند. یکی از روش هایی که در قانون مالیات های مستقیم مورد استفاده قرار می گیرد، قانون ممنوع الخروجی مالیاتی است. بر اساس این قانون، افراد و شرکت هایی که بدهکار مالیاتی هستند و میزان بدهی آنها بیش از حد مشخص شده در قانون است، ممکن است از خروج از کشور ممنوع شوند. این قانون به منظور وصول بدهی های مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی تدوین شده است.

در سال 1394، سازمان امور مالیاتی در جهت تسهیل و رفع مشکلات اجرایی قانون مالیاتی، اصلاحیه ای را بر روی این قانون مصوب نمود. این اصلاحات شامل تغییر سقف ممنوع الخروجی برای بدهکاران مالیاتی بود، به منظور جلوگیری از فرار از پرداخت بدهی های مالیاتی.

این تغییرات باعث شد که سقف ممنوع الخروجی برای اشخاص حقوقی فعال در صنایع تولیدی از 5 میلیارد ریال به 20 درصد سرمایه ثبت شده شرکت ها تغییر یابد. همچنین، سقف ممنوع الخروجی برای اشخاص حقیقی نیز افزایش یافت و برای فعالان در صنایع تولیدی بالای 2 میلیارد ریال و برای سایر افراد بیش از 100 میلیون ریال تعیین گردید.

در این مقاله، به بررسی این تغییرات و تأثیر آنها بر روی وصول بدهی های مالیاتی می پردازیم.

وظایف مدیران حقوقی سابق نسبت به بدهی مالیاتی:

یکی از ابهاماتی که در خصوص ماده 202 قانون مالیات مستقیم وجود دارد، این است که قانون گذار از واژه مدیر یا مدیران مسئول حقوقی استفاده نموده، که چنین موضوعی را در ذهن تداعی می سازد که فقط اعضای هیات مدیره و یا مدیران شرکت در خصوص پرداخت های مالیاتی مسئول می باشند. در صورتی که قانون گذار چنین موضوعی را رد نموده و به واسطه بخشنامه ای کلیه مدیران عامل و اعضای هیات مدیره (سابق یا جدید) و بخصوص دارندگان امضای مجاز که به سازمان مالیاتی معرفی شده اند، را در قبال پرداخت مالیات مسئول می داند.

برخلاف تصور رایج، مدیران حقوقی نسبت به بدهی مالیاتی، در دوره مدیریت خود، دارای مسئولیت می باشند، و این بدآن معنی است که سازمان امور مالیاتی برای دریافت بدهی و معوقات مالیاتی می توانند از ابزاری مانند، توقیف اموال شرکت، توقیف اموال آن‌ها، و همچنین ممنوع الخروج کردن آنها اقدام نماید. باید به این نکته دقت شود که در هنگام پایان دوره مدیران یا هیات مدیره، تصویب صورت های مالی فعالیت های آنها در زمان تصدی، به معنی اتمام مسئولیت آنها در قبال سازمان امور مالیاتی نمی باشد و این تغییر مسئولیت صرفا به معنی تغییر ساختار مدیریتی آن سازمان می باشد.

دیوان عدالت اداری در طی دو مرحله در سال های 87 و 93، اقدام به اعلام رای هایی در خصوص شفاف سازی این مورد نمود، که در طی آخرین رای صادره، ممنوع الخروج نمودن مدیران و اعضای هیات مدیره در زمان تصدی امور، متوجه صاحبان امضای اسناد مالیاتی نموده است.

پیشنهاد می کنیم، مقاله دریافت مفاصا حساب مالیاتی را مطالعه کنید

نحوه ممنوع الخروج نمودن اشخاص

نحوه ممنوع الخروج نمودن اشخاص:

طبق بخشنامه صادر شده توسط رئیس کل سازمان امور مالیاتی، اقداماتی جهت وصول بدهی مالیاتی از مودیان صورت خواهد گرفت. در این بخشنامه، به شناسایی دارایی‌ها و نشانی واقعی مودیانی که در نشانی قانونی اعلامی حضور ندارند، پرداخته شده است. برای این منظور، سازمان می‌تواند با رعایت قوانین، اطلاعات مورد نیاز را از مراجعی که به آن دسترسی دارند، دریافت کرده و پس از آن به ابلاغ اوراق مالیاتی در نشانی واقعی و قانونی اعلام شده، اقدام نماید.

در بخش دیگری از این بخشنامه، روش‌های اقدام برای وصول بدهی مالیاتی مودیان ذکر شده است. به عنوان مثال،

توقیف و برداشت از حساب‌های بانکی مودی، وصول مطالبات مودی نزد اشخاص ثالث، فروش و حراج اموال توقیف شده و سایر ابزارهای مشابه صورت خواهد گرفت.

در صورتی که استفاده از ابزارهای قانونی به وصول بدهی مالیاتی نیز منجر نشود، به مودی اخطار ممنوع الخروجی ابلاغ می‌شود و پس از آن نسبت به ممنوع الخروج کردن او اقدامات لازم انجام می‌گیرد. بعد از ممنوع الخروج شدن مودی، بدهی مالیاتی وی توسط مراجع ذی‌صلاح بررسی و در صورت لزوم، مراتب توسط اداره امور مالیاتی مربوط به مودی مالیاتی نیز اعلام خواهد شد.

ممنوع الخروجی مدیران شرکتها در قانون مالیات های مستقیم

ممنوع الخروجی مدیران شرکتها در ماده 202 قانون مالیات اخیر این چنین مورد حکم قرار گرفته است:

ماده ۲۰۲– وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند از خروج بدهکاران مالیاتی که میزان بدهی قطعی آنها از برای اشخاص حقوقی تولیدی دارای پروانه بهره‌برداری از مراجع قانونی ذی‌ربط از بیست‌ درصد (۲۰ %) سرمایه ثبت شده و یا مبلغ پنج میلیارد (۰۰۰ /۰۰۰ /۰۰۰ /۵) ریال، سایر اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی تولیدی از ده‌ درصد (۱۰ %) سرمایه ثبت شده و یا دو میلیارد (۰۰۰ /۰۰۰ /۰۰۰ /۲) ریال و سایر اشخاص‌ حقیقی از یکصد میلیون (۰۰۰ /۰۰۰ /۱۰۰) ریال بیشتر‌است از کشور جلوگیری نماید. حکم این ماده در مورد مدیر یا مدیران مسئول اشخاص حقوقی خصوصی بابت بدهی قطعی مالیاتی شخص حقوقی اعم از‌مالیات بر درآمد شخص حقوقی یا مالیات‌هایی که به موجب این قانون شخص حقوقی مکلف است به کسر و ایصال آن می‌باشد و مربوط به دوران ‌مدیریت آنان بوده نیز جاری است. مراجع ذیربط با اعلام وزارت یا سازمان‌مزبور مکلف به اجرای این ماده می‌باشند.

تبصره – در صورتی که مؤدیان مالیاتی به قصد فرار از پرداخت مالیات اقدام به نقل و انتقال اموال خود به همسر و یا فرزندان نمایند سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند نسبت به ابطال اسناد مذکور از طریق مراجع قضایی اقدام نماید.

به نظر می رسد به جهت تفاوت بدهی موضوع قانون مالیات های مستقیم که همان مالیات بر درآمد است و اینکه ذینفع مالیات،عموم مردم هستند،بر خلاف قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی که اصولاً این گونه نیست،در بحث بدهی های مالیاتی قانونگذار مدیران را نیز تحت نظارت و فشار قرار داده است تا به موقع مالیات متعلقه به شرکت ها و کلاً اشخاص حقوقی را بپردازند.

پیشنهاد می کنیم، مقاله مالیات مضاعف را مطالعه کنید

ممنوع الخروجی در قانون

کدام یک از مدیران ممنوع الخروج می شوند:

با ابلاغ دادنامه توسط شورای عالی مالیاتی، تنها مدیران اشخاص حقوقی که دارای حق امضای اسناد تعهد آور باشند، ممنوع الخروج قرار می‌گیرند. همچنین، در ماده 202 قانون مالیات مستقیم آمده است که اگر مالیات توسط مدیران صاحب امضای مجاز فعلی قابل وصول نباشد، مسئولیت پرداخت بر عهده مدیران سابق است که در زمان مدیریت آنها بدهی قطعی مالیاتی مشخص شده و صاحب امضای مجاز بوده‌اند. همچنین، مدیرانی که حق امضای اسناد تعهد آور را دارند، باید در روزنامه رسمی شرکت آورده و ذکر شوند..

سخن پایانی:

در پایان می توان گفت که منظور از مسئول در شرکت ها، صرفا صاحبان امضای شرکت ها می باشد و عضو یا اعضا هیات مدیره ای که مجوز امضا اسناد مالیاتی را ندارند مشمول قانون ممنوع الخروجی نمی گردند. همچنین سازمان امور مالیاتی این اختیار را دارد که مدیر حقوقی سابق یک شرکت را با توجه به بدهی ها و معوقات مالیاتی که توسط قانون گذار تعیین شده و مربوط به دوره تصدی مدیریتی آن شخص می باشد را ممنوع الخروج نماید در صورتی که آن مدیر جزو سهامداران شرکت باشد یا نباشد، این قانون را تحت تاثیر نمی گذارد.

پیشنهاد می کنیم، مقاله استعلام گرفتن ممنوع الخروجی بدهی مالیاتی را مطالعه کنید