مالیات تکلیفی قانونی است که بر روی دوش اشخاص حقیقی و حقوقی که در کسب‌وکارهای مختلف فعالیت می‌کنند، قرار دارد. جریمه عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی در قانون مالیاتی کشور نسبتا سنگین در نظر گرفته شده است تا اشخاص حقیقی و حقوقی در خصوص پرداخت مالیات قانونی خود کوتاهی نکنند. سازمان امور مالیاتی در هر سال زمان مشخصی را برای ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی از سوی مؤدیان حقیقی و حقوقی در نظر می‌گیرد. در صورتی که به هر دلیلی مؤدیان در موعد مقرر این کار را انجام ندهند، با جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی مواجه خواهند شد. اگر می‌خواهید با عواقب عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی آشنا شوید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
چه زمانی مشمول جریمه اظهارنامه مالیاتی می‌شویم؟
جریمه عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی زمانی مشمول حال اشخاص حقیقی یا حقوقی می‌گردد که در موعد تعیین‌شده اقدام به تسلیم اظهارنامه مالیاتی خود به سازمان امور مالیاتی از طریق سامانه tax.gov.ir اقدام نکنند. قانون برای هر یک از اشخاص حقیقی و حقوقی زمانی را به‌صورت جداگانه برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی پیش‌بینی کرده است که عبارت‌اند از:
1. پایان مهلت تسلیم اظهارنامه اشخاص حقیقی
به موجب قانون کلیه اشخاص حقیقی مشمول مالیات باید نهایتا تا سه ماه بعد از پایان سال مالی اقدام به تکمیل اظهارنامه مالیاتی خود کنند؛ به عبارت دیگر 31 خرداد هر سال پایان مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی از سوی مؤدیان حقیقی است.
2. پایان مهلت تسلیم اظهارنامه اشخاص حقوقی
به موجب قانون کلیه اشخاص حقوقی مشمول مالیات باید نهایتا تا چهار ماه بعد از پایان سال مالی اقدام به تکمیل اظهارنامه مالیاتی خود کنند؛ به عبارت دیگر 31 تیر ماه هر سال پایان مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی از سوی مؤدیان حقوقی است.
همچنین لازم به ذکر است که بعد از تسلیم اظهارنامه مالیاتی در زمان مقرر، قانون 30 روز فرصت برای مؤدیان در نظر می‌گیرد تا بتوانند اظهارنامه اصلاحی خود را به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. این تصمیم به منظور جلوگیری از ایجاد مشکل برای مؤدیان مالیاتی اتخاذ شده است. به هر ترتیب در صورت سپری شدن مهلت قانونی، عواقب عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی بر عهده مؤدیان خواهد بود که در ادامه بیشتر به آن اشاره می‌کنیم.
عواقب عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی
در قانون مالیات‌های مستقیم کشور دو ماده به‌صورت متمرکز به موضوع عدم ارسال اظهارنامه اشخاص حقیقی و حقوقی اختصاص پیدا کرده است. در ماده 192 قانون مالیات‌های مستقیم جریمه عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقیقی معادل 10 درصد مبلغ مالیات سال مالی آن‌ها تعیین شده است. همچنین اگر مؤدی تحت هیچ شرایطی اقدام به ارائه اظهارنامه حتی با تأخیر هم نکند، ماده 226 قانون مالیات‌های مستقیم، مؤدی را مشمول مالیات برآوردی اعلام می‌کند. به این معنی که ممیزان مالیاتی موظف هستند به‌صورت علی‌الرأس پرونده مالیاتی مؤدی را بررسی کنند و مبتنی بر شواهد و قرائن موجود مالیات مؤدی را در سال مالی گذشته تعیین کنند.
طبیعی است که در چنین شرایطی مالیات تعیین شده با مقدار مالیات واقعی سازگاری ندارد و باعث می‌شود که مؤدیان متضرر شوند. همچنین به موجب قانون مؤدیان دیگر امکان اعتراض نسبت به مالیات تعیین شده را ندارند و نمی‌توانند شکایت خود را به هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی ارجاع دهند.
عواقب عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی
همان‌طور که اشاره کردیم در قانون مالیات‌های مستقیم کشور دو ماده 192 و 226 به‌صورت متمرکز به موضوع عدم ارسال اظهارنامه اشخاص حقوقی و حقیقی اختصاص پیدا کرده است. ماده 192 قانون مالیات‌های مستقیم در کشور، جریمه عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی را معادل 30 درصد مبلغ مالیات آن‌ها در نظر گرفته است. در چنین شرایطی بازهم آنچه در بالا در خصوص ماده 226 قانون مالیات‌های مستقیم اشاره کردیم، در اینجا هم صادق است. یعنی ممیزان مالیاتی به‌صورت علی‌الرأس وارد عمل شده و اقدام به بررسی پرونده مالیاتی مؤدیان حقوقی می‌کنند. به این ترتیب مبلغ مالیات مؤدیان تعیین شده و آن‌ها بدون اینکه حق اعتراض داشته باشند، باید برای پرداخت مالیات تعیین شده و جریمه آن اقدام کنند.
جرایم عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در قانون مالیات‌های مستقیم
عواقب عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی برای مؤدیان حقیقی و حقوقی به آنچه که در بالا ذکر کردیم، خلاصه نمی‌شود. سازمان امور مالیاتی هر ساله مشوق‌هایی را برای مؤدیان خوش‌حساب و منظم خود در نظر می‌گیرد. در قالب این مشوق‌ها، مؤدیان از تخفیف‌های مالیاتی بهره‌مند می‌شوند و مبلغ پرداختی از سوی آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. این مشوق‌ها در صورت عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی حقوقی و حقوقی به سازمان امور مالیاتی در موعد مقرر، شامل حال مؤدیان نخواهد شد.
نکته مهم دیگر که نباید از آن غفلت نمود، این است که تمام آنچه در ماده 192 و 226 قانون مالیات‌های مستقیم کشور ذکر شده است، برای مؤدیانی که اطلاعات ناقص یا غلط به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند نیز صادق است. در صورتی که ممیزان مالیاتی از هر طریقی متوجه نقص در پرونده یا درج اطلاعات غلط شوند، مطابق قانون جریمه‌ای معادل 10 درصد مالیات تعیین شده برای اشخاص حقیقی و 30 درصد نیز برای اشخاص حقوقی در نظر گرفته می‌شود.
