صندوقهای بازنشستگی از اصلی‌ترین بازیگران حوزه تأمین اجتماعی بشمار رفته و اهمیت اقتصادی واجتماعی دارند؛ با وجود اهمیت گزارشگریمالی صندوقهای بازنشستگی و انتقادات وارد شده بر استاندارد حسابداری این نهادها، تاکنون چالشهای بکارگیری الزامات استاندارد حسابداری مربوط به این واحدها مورد بررسی دقیق قرار نگرفته است
اهمیت حسابداری طرح های مزایای بازنشستگی
هدف اصلی از حسابداری طرح های مزایای بازنشستگی ، اندازه گیری های بهای مزایای بازنشستگی کارکنان وشناسایی آن طی دوران خدمات کارکنان است . ایجاد یک طرح مزایای بازنشستگی به معنای یک تعهد مالی بلندمدت به نفع کارکنان است . برخی واحدهای تجاری ،راساً مدیریت طرح های بازنشستگی خود را به عهده می گیرند ، اما گاهی نیز مدیریت این طرحها را نهادهای دولتی از جمله سازمان تامین اجتماعی به عهده میگیرد که در این صورت از اعانات دریافتی جهت خرید دارائیهایی برای طرح استفاده خواهد شد . از این دارائیهای طرح برای ایجاد بازده استفاده می شود . از عایدات دارائیهای طرح ، مجری ( امین ) طرح جهت پرداخت به کارکنان در مقطع بازنشستگی استفاده میکند.
طرح بازنشستگی چیست؟
طرح های بازنشستگی طرح هایی هستند که در سال های بازنشستگی کارکنان، منابع مالی آنها را تامین میکنند. و در سالهایی که فرد مشغول به کار است، باید منبع پرداخت آن تامین شود. استاندارد حسابداری شماره 27 و استاندارد شماره 33 حسابداری مزایای بازنشستگی کارکنان را از دو محل بررسی کرده است یکی از دید صندوق بازنشستگی(استاندارد حسابداری شماره 27 ) و دیگری از دید کارفرما (استاندارد حسابداری شماره 33 ).
انواع طرح های بازنشستگی بر حسب شرایط و نحوه محاسبه مزایا و کمک ها
طرح های بازنشستگی به سه طبقه اصلی تقسیم میشود:
- طرحهای با کمک معین : پرداخت مبلغ معینی در هر سال توسط کارفرما بر اساس درصدی از حقوق یا موارد دیگر
- طرحهایی با مزایای معین :کمک کارفرما به طرح براساس مزایای آتی که انتظار پرداخت آن به کارکنان میرود، صورت میگیرد.
- طرحهای با مزایا و کمک معین : ادغام دو طرح قبل.پرداخت مبلغ معینی توسط کارفرما ولی دریافت مزایای مشخص توسط کارکنان. همان چیزی که توسط سازمان تامین اجتماعی انجام میشود.
استاندارد شماره 27 ایران
اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر بکار رفته است :طرحهای مزایای بازنشستگی : برنامه هایی است که به موجب آن برای اعضا پس از خاتمه خدمت ، مزایایی در قالب حقوق بازنشستگی یا مستمری فراهم می شود ، به شرطی که بتوان این مزایا را قبل از خاتمه خدمت براساس شرایط مصوب یا رویه مورد عمل تعیین یا برآورد کرد .
حسابداری طرح های بازنشستگی با مزایای معین
آنچه که باید مورد شناسایی و گزارشگری در چنین طرح هایی قرار گیرد عبارتند از:
- شناسایی مبلغ هزینه بازنشستگی در صورت سود و زیان
- شناسایی مبلغ بدهی یا دارایی بازنشستگی در ترازنامه
- افشای تعهدات بازنشستگی و ارزش منصفانه دارایی های طرح بازنشستگی و سایر موارد افشای ضروری
کمک کارفرما به طرح
کمک کارفرما به طرح موجب افزایش داراییهای طرح بازنشستگی و در نتیجه افزایش ارزش منصفانه دارایی های طرح بازنشتگی میشود.
زمانی که بدهی مزایای بازنشستگی وجود داشته باشد این ثبت را میزنیم:
بدهی مزایای بازنشستگی وجود داشته باشد، خواهیم داشت:
بدهی مزایای بازنشستگی *********
. موجودی نقد ************
ثبت ترکیبی: هزینه مزایای بازنشستگی **********
بدهی مزایای بازنشستگی ***********
موجودی نقد ***********
و در صورتی که مانده بدهی مزایای بازنشستگی به اندازه کافی نباشد:
هزینه مزایای بازنشستگی **********
بدهی مزایای بازنشستگی **********
پیش پرداخت مزایای بازنشستگی **********
موجودی نقد **********
مثال محاسبه مستمری بازنشستگی در طرح های با مزایای معین:
شرکتی این طرح ها را برای کارکنان خود لحاظ کرده است.کارکنان این مثال بعد از بازنشستگی 3درصد آخرین حقوق ماهانه ضربدر تعداد سنوات خدمت خود را به عنوان مستمری بازنشستگی دریافت میکنند. با اطلاعات زیر:
سنوات 25 سال
حقوق سال جاری 4000000 ریال افزایش حقوق سالانه10%
سنوات بازنشستگی 30سال خدمت
محاسبات:
6442040= 5( 10% + 1 ) * 4000000
میزان حقوق بازنشستگی 5797836 = 30*3% * 6442040
