هر خانم کارمندی که فرزندی به دنیا آورده است، نیاز به استراحت و مرخصی زایمان دارد. در این دوره، نوع قرارداد کاری که براساس آن مشغول به کار است، سابقه کار و زمان کار هیچ اهمیتی ندارد. حق مرخصی زایمان باید برای وی اعمال شود. هیچ کارفرمایی نمی تواند این حق مرخصی را از مادرانی بگیرد که برای تولد فرزند خویش روزشماری می‌کنند.
مرخصی زایمان:
اشتغال دارای انواع مختلفی مرخصی می باشد که یکی از مهم ترین آنها مرخصی زایمان است که برای وضع حمل و زایمان زنان شاغل در نظر گرفته شده است.
مدت زمان استفاده از این مرخصی 6 ماه می باشد که با تصویب “قانون تنظیم جمعیت خانواده” این زمان به 9 ماه افزایش یافت.
این نوع از مرخصی به تمام زنان شاغل تعلق می گیرد اما دریافت کمک هزینه بارداری در شرکت های خصوصی بر اساس قانون و مقررات تامین اجتماعی می باشد و همچنین در بعضی از شرکت های دولتی نیز بر اساس بخشنامه های داخلی شرکت به این امر رسیدگی می شود.
بنابراین می توان گفت که مرخصی بارداری جز سابقه شخص شاغل محسوب می گردد و حقوق، پاداش و عیدی این ایام بر اساس قوانین تامین اجتماعی به وی پرداخت می شود.
همچنین این دوره از مرخصی جز ایام تعلیق از کار محسوب می شود که پس از اتمام آن، خانم شاغل به کار سابق خود باز می گردد.
کمک هزینه بارداری:
سازمان تامین اجتماعی خدمات و تسهیلات زیادی را برای بیمه شدگان خود در نظر می‌گیرد. یکی از این خدمات مربوط به زنان باردار است. مادران بارداری که از شرایط دریافت کمک هزینه بارداری یا غرامت زایمان برخوردار هستند، میتوانند از این تسهیلات استفاده نمایند. حال باید دید که افراد واجد شرایط دریافت کمک هزینه بارداری تامین اجتماعی چه کسانی هستند.
شرایط دریافت مرخصی و کمک هزینه زایمان:
طبق ماده ۶۷ قانون سازمان تامین اجتماعی، بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که ظرف یک سال قبل از زایمان سابقه پرداخت شصت روز حق بیمه را داشته باشد می تواند به شرط عدم اشتغال به کار از کمک هزینه بارداری استفاده کند.
طبق ماده ۶۸ قانون تامین اجتماعی، بیمه شدن زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که در طول مدت یک سال قبل از وضع حمل حق بیمه شصت روز را پرداخته باشد، از کمک هزینه ها و معاینه های پزشکی و معالجات قبل، حین و بعد زایمان استفاده خواهد کرد.
شخص تحت بیمه می تواند به جای کمک هزینه های در نظر گرفته شده، معادل آن وجه نقد از سازمان تامین اجتماعی درخواست نماید.
این میزان مبلغ درخواستی بر اساس آئین نامه هایی که از طرف هیئت مدیره سازمان تهیه شده اند و به تصویب شواری عالی سازمان رسیده اند، تعیین می گردد.
نکته: مرخصی زایمان و دوران بارداری به فرزندان چهارم به بعد، تعلق نمی گیرد، مگر در مواردی که فرزندان قبلی فوت شده باشند.
طبق ماده 76 قانون کار در مواردی که به تشخیص پزشک سازمان تامین اجتماعی، نوع کار برای کارگر باردار خطرناک یا سخت تشخیص داده شود، کارفرما موظف است که تا پایان دوره بارداری کارگر بدون کسر حقوق کار مناسب تر و سبک تری به او ارجاع نماید.
حقوق ایام مرخصی زایمان و نحوه محاسبه آن:
کمک هزینه بارداری، بر اساس دو سوم آخرین حقوق بیمه شده پرداخت می شود که با در نظر گرفتن روز های استراحت و بدون کسر 3 روز اول می باشد.
همچنین برای محاسبه آخرین دستمزد و حقوق شخص بیمه شده، تمام مبالغ مشمول کسر حق بیمه که شخص در آخرین 90 روز قبل از استراحت دریافت نموده است با هم جمع شده و تقسیم بر تعداد روز های کارکرد بیمه شده در این مدت زمان می گردد.
بنابراین:
مبلغ پرداختی = مدت زمان استراحت تجویز شده × معادل دو سوم میانگین دستمزد روزانه در 90 روز قبل از استراحت
پیشنهاد می‌شود مقاله سامانه دریافت سوابق بیمه را مطالعه کنید
کمک هزینه زایمان:
- کمک هزینه برای زایمان طبیعی مبلغ 1.500.000 ریال
- کمک هزینه برای زایمان سزارین مبلغ 20.000.000 ریال حداکثر تا دو فرزند
مدت مرخصی زایمان:
سال‌های گذشته مدت زمان مرخصی زایمان برای بانوان شاغل، 6 ماه در نظر گرفته می‌شد. از سال 1392 به بعد، طبق مصوبات جدید، این زمان به 9 ماه افزایش پیدا کرد. در سال 1401 نیز کلیه ارگان‌ها موظف هستند تا با زنان شاغل باردار همکاری کرده و با 9 ماه مرخصی زایمان آنها موافقت کنند. مدت زمان مرخصی برای بانوانی که یک‌قلو زایمان کرده‌اند، 9 ماه و زنان شاغل که در مرخصی زایمان دوقلو و بیشتر به سر می‌برند و سن فرزندان آنها کمتر از یکسال است نیز از مرخصی ۱۲ ماه با پرداخت تمام حقوق و فوق‌العاده‌های مرتبط بهره‌مند خواهند شد و با درخواست مادر تا دو ماه این مرخصی در ماه‌های پایانی بارداری قابل استفاده است.
حقوق دریافتی در مدت استراحت پزشکی پس از زایمان:
با توجه به ماده 63 قانون، کمک هزینه بارداری در مدت زمان استراحت پزشکی پس از زایمان به شرح زیر می باشد:
- حداکثر به مدت ۶ ماه (١٨٠ روز قبل و بعد از زایمان) بدون کسر ٣ روز اول است.
- حداقل مدت 3 ماه آن باید پس از تاریخ زایمان باشد.
مرخصی استعلاجی قبل از زایمان:
در برخی از موارد ممکن است دوران بارداری مادر با مشکلاتی مواجه باشد و با توجه به تشخیص دکتر، نیاز به استراحت داشته باشد که در این صورت می تواند از مرخصی استعلاجی استفاده نماید.
این نوع از مرخصی تاثیری در مرخصی بارداری ندارد و شخص می تواند هر دوی آنها را بدون کسری مرخصی دوران بارداری دریافت نماید.
- اگر مرخصی استعلاجی کمتر از 15 روز باشد، تایید پزشک معالج برای آن کافی می باشد.
- اگر این مرخصی بین 15 تا 60 روز باشد، تاییدیه پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی ضروری می باشد.
- اگر این مرخصی دوره ای بیشتر از 60 روز داشته باشد، نیاز به تایید شورای پزشکی تامین اجتماعی دارد.
نکته: مدت زمان این مرخصی جز سوابق شخص بیمه شده محسوب می گردد.
شرایط دوران شیردهی:
بر اساس ماده 78 قانون کار، مادران شیرده تا پایان سن دو سالگی کودک خود می توانند هر سه ساعت یک بار به اندازه نیم ساعت فرصت شیردهی داشته باشند که جز ساعات کار وی محسوب می شود.
برای دریافت کمک هزینه بارداری و حقوق مرخصی زایمان مدارکی مورد نیاز می باشد که مادر موظف به تحویل آنها است از جمله:
مدارک جهت اخذ مرخصی پس از زایمان:
- ارائه درخواست کتبی
- کپی گواهی ولادت نوزاد
- کپی صفحات اول و دوم شناسنامه مادر
- کپی صفحه اول شناسنامه نوزاد
مدارک جهت اخذ کمک هزینه بارداری و حقوق مرخصی زایمان:
- اصل دفترچه درمانی
- گواهی پزشک معالج
- تاییدیه مراجع پزشکی ذیربط
- تصویر کلیه صفحات شناسنامه والدین
- تصویر شناسنامه فرزند
- خلاصه پرونده ترخیص بیمارستان
بیمه بیکاری بعد از مرخصی زایمان:
با توجه به تفاسیر بالا مقرر شد که شخص بر اساس قانون کار مرخصی دریافت نماید که پس از آن می توانند به کار سابق خود برگردند.
در صورتی که کارفرمای وی از پذیرفتن مجدد شخص خودداری نماید، مادر می تواند به هیئت های حل اختلاف وزارت کار مراجعه نماید و شکایت خود را مطرح کند.
اگر این هیئت تصمیم به بازگشت شخص به کار سابق را بگیرد، کارفرما موظف است که وی را بپذیرد در غیر این صورت، سازمان تامین اجتماعی بایستی برای دریافتی مقرری بیمه بیکاری شخص اقدام نماید.
سپس سازمان تامین اجتماعی پس از بررسی پرونده و سابقه پرداخت حق بیمه وی می تواند بر اساس سنوات حق بیمه و… شخص، برای او مقرری بیمه بیکاری در نظر بگیرد.
