سرمایه گذاران، سود خالص را معیار ارزیابی وضعیت و توانایی مالی شرکت قرار می‌دهند. در عین حال بعضی مواقع با وجود سودآوری شرکت، کمبود نقدینگی برای شرکت‌ها مشکل ساز می‌شود. این‌جاست که گزارشگری جریان‌های نقدی، می‌تواند اطلاعات لازم برای ارزیابی مبلغ، زمان و ابهامات مربوط به جریان‌های نقدی آتی را تامین کند.

جریان های نقدی چیست؟

جریان های نقدی مقدار خالص پول نقد یا مشابه‌های پول نقد است که به یک کسب‌وکار وارد و از آن خارج می‌شوند. جریان نقدی مثبت نشان می‌دهد که دارایی‌های نقدی یک شرکت در حال افزایش بوده و اجازه پرداخت بدهی ها، سرمایه گذاری مجدد در شرکت، بازگرداندن پول به سهامداران، پرداخت هزینه ها و ایجاد حائلی در برابر چالش‌های مالی آینده را می‌دهد. جریان نقدی منفی یعنی اینکه دارایی‌های نقدی شرکت در حال کاهش است. جریان نقدی خالص، متفاوت از درآمد خالص است، درآمد خالص شامل حساب‌های دریافتنی و سایر مواردی نیز هست که پولی برای آن دریافت نشده است. جریان نقدی برای تعیین کیفیت درآمد شرکت مورداستفاده قرار می‌گیرد که یعنی، شرکت چه قدر نقد شونده است که می‌تواند نشان‌گر این باشد که آیا شرکت دارایی‌های خوبی دارد یا خیر.

شناخته شدن سرمایه گذاری به عنوان معادل وجه نقد

براي اينكه سرمایه‌گذاری به عنوان معادل نقد شناخته ‌شود، باید به سرعت قابل تبدیل به مبلغ معینی نقد باشد و ريسك تغییر ارزش آن كم باشد.
بنابراین، سرمایه‌گذاری معمولاً فقط زماني واجد شرایط به عنوان معادلهای نقد است که سررسید آن کوتاه، مثلاً حداکثر سه ماه از تاریخ تحصیل باشد.
سرمایه‌گذاری در ابزارهای مالكانه معادل نقد نیست، مگر اینکه ماهيت آن، معادل نقد باشد.

صورت جریان های نقدی

با توجه به اهمیت جریان‌های نقدی، گزارشگری دوره‌ای جریان‌های نقدی ورودی و خروجی ضروری است. صورت جریان وجوه نقد یکی از صورت‌های مالی با اهمیت است که جریان نقدینگی در یک شرکت را نشان می‌دهد. افزایش یا کاهش در مبلغ وجه نقد ناشی از معامله با اشخاص حقیقی یا حقوقی مستقل از شرکت و یا ناشی از سایر رویدادها، در صورت‌‌ جریان‌ وجوه نقد‌ نمایش داده می‌شود.

اجزای صورت جریان های نقدی

صورت جریان وجوه نقد (Cash Flow Statement)، یک صورت مالی است که انعکاس‌دهنده فعالیت‌های کسب‌وکار یک شرکت است، چرا که تغییرات در وجوه نقد یا همان پول را نشان می‌دهد. در واقع، به کمک این صورت مالی، می‌توان دادههای کلی مرتبط با تمامی ورودی‌های نقدی یک شرکت که از فعالیت‌های در حین انجام و منابع سرمایه‌گذاری‌های خارجی حاصل می‌شود را دریافت نمود. همچنین این صورت‌های مالی، شامل کلیه وجوه خروجی نقدی است که برای فعالیت‌های تجاری و سرمایه گذاری طی یک دوره معین پرداخت میشود نیز، است.

با توجه به ماهیت تعریف شده از صورت جریان وجوه نقد، می‌توان بیان کرد که این صورت مالی یکی از منابع مهم تأمین مالی کسب‌وکارها و سازمان‌ها به حساب می‌آید. بنابراین تهیه آن بسیار حایز اهمیت است زیرا هدف تهیه این گزارش‌ها، موجب شفافیت و آگاهی‌رسانی به سرمایه‌گذاران و سهام‌داران نسبت به جریان وجوه نقد در شرکت است.

فعالیت های عملیاتی

فعالیتهای عملیاتی عبارت است از فعالیتهای اصلی مولد درآمد عملیاتی واحد تجاری و سایر فعالیتهایی که جزء فعالیتهای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی نباشند. به عبارتی افزایش یا کاهش در دارایی های جاری و بدهی ها و هزینه ها.

روش های گزارشگری فعالیت های عملیاتی

برطبق استاندارد حسابداری شماره 2، واحد تجاری باید جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی را با بکارگیری یکی از روشهای زیر گزارش کند:

الف) روش مستقیم، که به موجب آن طبقات اصلی ناخالص دريافتهاي نقدي و ناخالص پرداختهاي نقدي افشا می‌شود؛ یا
ب) روش غیرمستقیم، که به موجب َآن سود یا زیان دوره، بابت آثار معاملات دارای ماهیت غیرنقدی، آثار اقلام تعهدی یا انتقالی مرتبط با دريافتها و پرداختهاي نقدی عملياتی گذشته يا آينده، و آثار اقلام درآمد یا هزینه‌ مرتبط با جریانهای نقدی حاصل از فعاليتهاي سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی، تعدیل می‌شود.

فعالیت های سرمایه گذاری

فعالیتهای سرمایه‌گذاری، تحصیل یا واگذاری داراییهای بلندمدت و سایر سرمایه‌گذاریها بجز معادلهاي نقد است. به عبارتی این رقم نشان دهنده افزایش یا کاهش در دارایی های بلند مدت یا ثابت (مستقل از استهلاک انباشته) است.

نمونه‌هایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای سرمایه‌گذاری

الف) پرداختهای نقدی برای تحصیل داراییهای ثابت مشهود، داراییهای نامشهود و سایر داراییهای بلندمدت. این پرداختها شامل مخارج توسعه سرمایه‌ای و داراییهای ثابت مشهود ساخته‌شده در داخل واحد تجاری نيز مي‌باشد؛
ب) دریافتهای نقدی حاصل از فروش داراییهای ثابت مشهود، داراییهای نامشهود و سایر داراییهای بلندمدت؛
پ) تسهیلات اعطایی به دیگران (بجز تسهیلات اعطایی توسط مؤسسات مالی)؛
ت) وصول تسهیلات اعطایی به دیگران (بجز تسهیلات اعطایی مؤسسات مالی) و …

فعالیت های تامین مالی

فعالیتهای تأمین مالی، فعالیتهایی است که موجب تغییر مبلغ و ترکیب حقوق مالكانه و استقراضهای واحد تجاری می‌شود. به عبارتی افزایش یا کاهش بدهی، سرمایه صاحبان سهام یا سود سهام است.

نمونه‌هایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای تأمین مالی

الف) دریافتهای نقدی حاصل از انتشار سهام یا سایر ابزارهای مالکانه؛
ب) پرداختهای نقدی به مالکان برای تحصیل یا بازخرید سهام واحد تجاری؛
پ) پرداختهای نقدی براي تسويه مبالغ استقراض‌شده؛ و…

فایده صورت جریان های نقدی

اطلاعاتی که در صورت جریان های نقدی ارائه میشود، به سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان صورتهای مالی کمک میکند تا توان واحد تجاری برای ایجاد جریان های نقدی آتی، توان برای پرداخت سود سهام و بازپرداخت تعهدات، دلیل تفاوت سودخالص و خالص جریان های نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی و معاملات سرمایه گذاری و تامین مالی به صورت نقدی و غیرنقدی طی دوره مالی مشخص شود.

تهیه صورت جریان وجوه نقد

برای تهیه این صورت باید تمام معاملات و رویدادهایی که مرتبط با فعالیت های عملیاتی، بازده سرمایه گذاریها و سود پرداختی بابت تامین مالی است، شناسایی، طبقه بندی و گزارش شود.
در واقع باید از اطلاعات موجود در صورت سود و زیان و ترازنامه سال جاری همراه با اقلام مقایسه ای سال قبل استفاده نمود.

افزایش دارایی و کاهش بدهی و هزینه باعث بدهکار شدن این اقلام و کاهش وجوه نقد میشود و کاهش دارایی و افزایش بدهی و درآمد باعث بستانکار شدن این اقلام و افزایش وجوه نقد میشود.
به طور مثال خرید زمین برای واحد تجاری باعث خروج وجوه نقد از قسمت فعالیتهای سرمایه گذاری و دریافت طلب از مشتریان باعث ورود وجوه نقد به قسمت فعالیتهای عملیاتی در صورت جریان وجوه نقد خواهد شد.

مالیات بر درآمد

طبق استاندارد حسابداری شماره 2 صورت جریان وجوه نقد، جریانهاي نقدی حاصل از مالیات بر درآمد، باید جداگانه افشا و به عنوان جریانهاي نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی طبقه‌بندی شود، مگر اینکه بتوان آن را به طور مشخص، مرتبط با فعالیتهای تأمین مالی و سرمایه‌گذاری تشخیص داد.

مالیات بر درآمد، ناشی از معاملاتی است که منجر به جریانهای نقدی می‌شود و در صورت جريانهاي نقدی، به عنوان فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی طبقه‌بندی می‌گردد.

اگرچه ممكن است هزینه مالیات به آسانی به عنوان فعالیت سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی، قابل تشخیص باشد، اما تشخيص جریانهای نقدی مرتبط با آن اغلب دشوار است. همچنین ممکن است در دوره‌ای متفاوت از دوره جریانهای نقدی معامله مربوط واقع شود.

گزارشگری مالیات بر درآمد

بنابراین، مالیاتهای پرداختی معمولاً به عنوان جریانهاي نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی طبقه‌بندی می‌شوند. چنانچه تشخيص ارتباط جریانهای نقدی مالیاتي با معامله منفردی که منجر به جریانهای نقدی طبقه‌بندی‌شده به عنوان فعالیتهای سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی می‌شود، عملی باشد، جریانهای نقدي مالیاتی به عنوان فعالیت سرمایه‌گذاری یا فعاليت تأمین مالی طبقه‌بندي می‌شود. و اگر جریانهاي نقدي مالیاتی به بیش از یک طبقه فعالیت تخصيص يابد، مبلغ کل ماليات پرداختی افشا می‌شود.

تجزیه تحلیل صورت جریان وجوه نقد

وضعیت جریان نقدی نشان می‌دهد که یک شرکت چگونه سرمایه خود را خرج می‌کند و این سرمایه از کجا به شرکت وارد می‌شود. وضعیت جریان نقدی نشان‌دهنده‌ی تمامی نقدینگی است که یک شرکت از طریق فعالیت‌های در گردش و منابع سرمایه‌گذاری خارجی خود به دست می‌آورد. همان‌طور که نقدینگی خروجی، سرمایه‌ای است که برای فعالیت‌های کسب‌وکار سرمایه‌گذاری در یک بازه‌ی مشخص پرداخت‌شده است. در این مقاله ما به گزارش صورت جریان نقدی و کمک آن در تحلیل شرکتِ مناسب برای سرمایه‌گذاری می پردازیم.

گردش پول منفی و مثبت

به عبارتی در صورتی که واحد تجاری گردش نقدی مثبت داشته باشد، کسب و کار قادر به تسویه حساب های خود و سرمایه گذاری در رشد خواهد بود.
و گردش پول منفی به این معنی است که شما باید یک منبع درآمد جایگزین برای یافتن بدهی ها پیدا کنید.
شرکتهای سودآور اگر در فعالیتهای عملیاتی به اندازه کافی پول نقد برای ماندن نداشته باشند، اگر سود در حساب های دریافتنی و موجودی گره خورده باشد، یا اگر هزینه های سرمایه ای زیادی خرج کرده باشند، می توانند شکست بخورند. در واقع میتوان گفت گردش مالی غرور است، سود حیا است و پول نقد واقعیت است.

اگر از جریان پول خود بالاتر نباشید چه میشود؟

عدم نظارت و مدیریت صحیح گردش پول، واحد تجاری را در معرض خطر قرار داده و می تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات مختلف شود.
مثلا اگر ناگهانی تقاضای زیادی برای یک محصول دریافت کردید، وسوسه می شوید که حجم زیاد محصول را برای ارائه خدمات مورد نیاز سفارش دهید.
و اگر این تقاضا تغییر کند، با تعداد زیادی محصول و به طور بالقوه بدهی به خاطر سفارش بالا از محصول مواجه شوید.
سفارش محصول بیش از حد نیز ممکن است شما را با محصولی که فروش آن در بازار با رکود مواجه شده، روبرو سازد.
شرایط پرداخت طولانی مدت نیز ممکن است باعث تاخیر در ورود وجوه نقد شود.

هرگونه مسئله غیر منتظره، از آتش سوزی در دفتر گرفته تا خرابی تجهیزات می تواند به دلیل کمبود پول در حالی که منتظر پول هستید، مشکل ساز باشد.

مثالی از تهیه صورت جریان های نقدی

فرض کنید شرکت نمونه قصد دارد برای عملیات خود صورت جریان وجوه نقد تهیه کند همچنین مانده وجوه نقد در ابتدای سال 78،000،000 ریال می باشد و تراکنش ها در طی سال به شرح زیر می باشد:

• وجوه نقد دریافتی از مشتریان به مبلغ 60،000،000 ریال
• وجوه پرداختی بابت خرید مواد و کالا به ارزش 35،000،000 ریال
• وجه پرداخت شده بابت هزینه های عملیاتی 4،000،000 ریال
• دریافت مبلغ 7،000،000 ریال از شرکت بیمه بابت خسارت
• مالیات پرداخت شده 20،000،000 ریال
• فروش دارایی ثابت به ارزش 45،000،000 ریال
• خرید دارایی ثابت به ارزش 48،000،000 ریال
• تسهیلات اعطا شده به تعدادی از پرسنل 6،000،000 ریال
• دریافت تسهیلات از موسسه مالی به ارزش 50،000،000 ریال
• انتشار سهام به ارزش 30،000،000 ریال

با توجه به اطلاعات ذکر شده، صورت جریان وجوه نقد به صورت زیر تهیه میشود: