افزایش سرمایه یکی از راه‌های تأمین مالی شرکتهاست. منابع مالی جدید به‌منظور اصلاح ساختار سرمایه یا گسترش فعالیت‌های شرکت ازجمله افزایش ظرفیت تولید، راه‌اندازی طرح‌های توسعه و پروژه‌های شرکت، نوسازی ماشین آلات و… به کار گرفته میشود. لازم به ذکر است که هرگونه تغییر در سرمایه شرکت منحصراً در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده است. این مجمع نیز با رأی دو سوم سهامداران اعتبار خواهد داشت. در فرآیند افزایش سرمایه، محل تأمین مالی آن اهمیت دارد. در بورس حتی خبر افزایش سرمایه یک شرکت نیز می تواند قیمت سهام آن را دستخوش تغییرات قابل توجهی بکند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا در این مقاله توضیحاتی درباره این موضوع و انواع روش های آن برای علاقه مندان به این موضوع ارائه کنیم.
افزایش سرمایه شرکت چیست؟
همانطور که گفته شد افزایش سرمایه یکی از روش های تامین مالی شرکتهاست. شرکتها برای اینکه بتوانند فعالیت های خود را توسعه دهند و قدرت رقابت خود را حفظ و یا افزایش دهند اقدام به افزایش سرمایه می کنند. در برخی از مواقع نیز این کار به منظور اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت صورت می گیرد. این تامین منابع مالی جدید می تواند به شکل های مختلفی صورت پذیرد.
هنگامی که یک شرکت در بورس اوراق بهادار بخواهد سرمایه خود را افزایش دهد باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و به سهامداران بفروشد تا مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه را تأمین کند. تفاوت اصلی بین انواع روش های افزایش سرمایه، در محل تامین این منابع جدید است. در ادامه درباره انواع روش های آن بیشتر توضیح خواهیم داد.
راه های افزایش سرمایه
معمولا روند افزایش سرمایه در شرکتها به این شکل است که در مرحله اول هیئت مدیره شرکت پیشنهاد خود را به همراه دلایل کافی در خصوص افزایش سرمایه به سهامداران شرکت ارائه می کند. این پیشنهاد در مجمع عمومی فوق العاده شرکت مورد رای گیری سهامداران شرکت قرار می گیرد. (در مقاله همه چیز درباره مجمع و مجامع شرکت های بورسی می توانید اطلاعات بیشتری درباره مجمع شرکت ها بدست بیاورید). سپس در صورت تصویب این پیشنهاد در مجمع و پس از ارائه مجوز از سوی بورس، افزایش سرمایه شرکت صورت می گیرد.
قیمت سهام شرکت پس از افزایش سرمایه، دستخوش تغییر می شود. این که افزایش سرمایه شرکت از چه روشی انجام شود، اثرات متفاوتی در این تغییرات قیمت دارد. درادامه درباره انواع روش های افزایش سرمایه بیشتر توضیح می دهیم.
انواع افزایش سرمایه
اگر بخواهیم یک دسته بندی از انواع روش های افزایش سرمایه داشته باشیم،می توان ۴ دسته کلی در نظر گرفت:
از محل سود انباشته (سهام جایزه)
از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
به روش صرف سهام
فرمول محاسبه افزایش سرمایه
برای اینکه بدانید قیمت و تعداد سهام شما پس از افزایش سرمایه چه تغییری می کند باید با فرمول های محاسبه قیمت سهام پس از افزایش سرمایه آشنایی داشته باشید. هر کدام از روش ها فرمول محاسباتی جداگانه ای دارد. در ادامه پس از توضیح هرکدام از این روش ها فرمول محاسبه قیمت و تعداد سهام را برای شما توضیح می دهیم.
افزایش سرمایه از محل سود انباشته
شرکتها معمولاً کل سود به‌دست آمده در طی یکسال را بین سهامداران خود تقسیم نمی‌کنند. بلکه بخشی از آن را به‌صورت سود انباشته نزد خود نگه می‌دارند. افزایش در سرمایه از محل اندوخته و انباشته به این معناست که شرکت بخشی از این سود انباشته را تبدیل به سرمایه اسمی خود می‌کند. سپس متناسب با آن، به سهامداران سهم جدید اعطا می‌کند. افزایش در سرمایه از این محل، قدرت تأمین مالی شرکت را افزایش میدهد. در این روش، سهامداران هیچ وجهی را به شرکت پرداخت نمی‌کنند. بنابراین شرکت مستقیماً منابع مالی جدید دریافت نمی‌کند. همچنین درصد مالکیت سهامداران نیز ثابت مانده و تغییری نمی‌کند.
در این حالت با توجه به این که سهامدار وجهی را به شرکت پرداخت نمی‌کند و تعدادسهام وی افزایش پیدا می‌کند، به سهام جدید منتشر شده، سهام جایزه گفته میشود. ذکر این نکته ضروری است که تنها پس از تکمیل شدن فرآیند افزایش سرمایه و اضافه شدن سهام جایزه به پرتفوی سپرده‌گذاری، فروش سهام جایزه امکان پذیر است. فرمول محاسبه در این روش به شرح زیر است:
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
در این روش، شرکت اوراقی را تحت عنوان حق تقدم خرید سهام منتشر می‌کند. سپس با توجه به درصد مالکیت هر یک از سهامداران و نیز درصد افزایش در سرمایه، تعداد مشخصی حق تقدم در اختیار سهامداران قرار میدهد. دارندگان نهایی حق تقدم نیز برای تبدیل شدن حق تقدم به سهام، باید وجهی را تحت عنوان ارزش اسمی سهم، به حساب شرکت واریز نمایند. لازم به ذکر است که در بازار سرمایه ایران ارزش اسمی هر سهم مبلغ ۱۰۰۰ ریال در نظر گرفته میشود.
در این روش از افزایش سرمایه نیز ممکن است بعد از مجمع، قصد فروش سهام خود را داشته باشید اما بخواهید حق تقدم خود را به سهم تبدیل نمایید. در این صورت توصیه میشود در نماد اصلی، حداقل یک عدد از سهام را نگه دارید. با این اقدام، در زمان تبدیل شدن حق تقدم به سهام و اعمال آن توسط امور سهامداران شرکت، سهام به صورت خودکار به دارایی شما افزوده میشود.
- نکته: اگر شما به هر علتی مبلغ اسمی سهام را پرداخت نکنید و همچنین حق تقدم خود را نیز به فروش نرسانید، پس از اتمام مهلت پذیره نویسی حق تقدم سهام شما به فروش می رود. یعنی شرکت حق تقدم های استفاده نشده را از طریق بورس به فروش می رساند و مبلغ حاصل از فروش را بعد از کسر کارمزدها به حساب شما واریز می کند. قیمت فروش در این مواقع معمولا نزدیک به قیمت روزهای آخر پذیره نویسی حق تقدم هاست.
فرمول محاسبه در این روش به شرح زیر است:
مثال برای روش سودانباشته و روش آورده نقدی
روش سود انباشته:
فرض کنید قیمت سهام شرکتی ۲۰۰۰ ریال است و این شرکت از محل سود انباشته ۴۰ درصد افزایش سرمایه میدهد. طبق فرمول، قیمت هر سهم جدید به صورت زیرمحاسبه خواهد شد:
X=40/100=0.4
ریال۱۴۲۸٫۵=۰٫۴+۱/۲۰۰۰=قیمت سهم پس از افزایش سرمایه
همانطور که مشاهده می کنید اگر مثلا شما قبل از افزایش سرمایه ۱۰۰۰ سهم ۲۰۰۰ ریالی داشتید پس از آن ۱۴۰۰ سهم ۱۴۲۸ ریالی دارید که مجموع دارایی شما در این ۲ حالت یکی می شود.
روش آورده نقدی:
فرض کنید قیمت هر سهم شرکتی ۶۰۰۰ ریال است و این شرکت از محل مطالبات و آورده نقدی ۳۰۰ درصد افزایش سرمایه داده و به ازای هر سهم جدید ۱۰۰۰ ریال(یعنی همان ارزش اسمی) از سهامداران مطالبه می‌کند. قیمت هر سهم جدید و همچنین قیمت حق تقدم سهم این شرکت به صورت زیر خواهد بود:
X=300/100=3
ریال۲۲۵۰=۱+۳/(۳ *۱۰۰۰ )+۶۰۰۰=قیمت سهم پس از افزایش سرمایه
ریال۱۲۵۰=۱۰۰۰-۲۲۵۰=قیمت حق تقدم
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
در این روش از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، شرکت دارایی های ثابت مشهود خود را نظیر زمین، ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات، سرمایه گذاری ها و … را مورد تجدید ارزیابی قرار می دهند. با این کار ارزش دارایی های شرکت در ترازنامه به روز می شود. در نتیجه از آنجایی که معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار باقی بماند و بدهی های شرکت نیز تغییری نکرده، سرمایه شرکت باید افزایش پیدا بکند تا این معادله برقرار بماند.
در این روش نیز پولی به شرکت وارد نمی شود و فقط یک عملیات حسابداری در صورتهای مالی شرکت رخ می دهد. در این روش نیز به همان مقدار که تعداد سهام شما افزایش پیدا می کند قیمت آن کاهش پیدا می کند، در نتیجه تغییری در دارایی شما رخ نمی دهد.
روش صرف سهام
چنانچه شرکتی سهام خود را به قیمتی بیشتر از قیمت اسمی آن در بازار عرضه کند، به میزان اختلاف بین قیمت اسمی و قیمت عرضه، صرف سهام گفته میشود. در افزایش سرمایه به روش صرف سهام، شرکت سهام خود را از طریق پذیره‌نویسی و با قیمتی بیش از قیمت اسمی به فروش می‌رساند. سپس تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی را یا به حساب اندوخته منتقل می‌کند. یا ممکن است در ازای آن، به سهامداران سابق شرکت، سهام جایزه تخصیص بدهد. شرکت در خصوص صرف سهام سه کار می توانند انجام دهند:
انتقال اضافه ارزش به اندوخته شرکت
تقسیم نقدی اضافه ارزش به سهامداری قبلی
دادن سهام جدید به سهامداران قبلی
در مورد فروش هم دو کار می توانند انجام دهند
فروش با حفظ حق تقدم
فروش با سلب حق تقدم
پیشنهاد میشود مقاله نسبت P/E بازار چیست و چه عواملی بر آن اثرگذار است را مطالعه کنید
کدام نوع افزایش سرمایه برای شرکتها بهتر است؟
از آنجایی که ساختار شرکتها با یکدیگر تفاوت دارد، در نتیجه هر شرکت پیچیدگی های خاص خودش را دارد. پس نمی توان یک نسخه کلی برای همه شرکتها در نظر گرفت. اما به صورت کلی آن نوع از افزایش سرمایه که باعث شود منابع جدید به شرکت وارد شود می تواند وضعیت بهتری را برای شرکت ایجاد کند. پس افزایش سرمایه از آورده نقدی و از طریق صرف سهام می تواند به صورت کلی بهتر قلمداد شود.
همچنین روش تجدید ارزیابی دارایی ها از آنجایی که عملا پولی وارد شرکت نمی شود، صرفا یک عملیات حسابداری برای بهبود صورتهای مالی شرکت محسوب می شود. روش سود انباشته نیز مزیت اصلی که دارد این است که باعث می شود حداقل سود انباشته شرکت از آن خارج نشود و در شرکت باقی بماند و مورد استفاده قرار گیرد.
نکاتی در مورد افزایش سرمایه
- هر اتفاقی که در رابطه با افزایش سرمایه یک شرکت در مجمع آن شرکت تصویب شود، شامل حال افرادی می شود که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهامدار آن شرکت بوده اند.
- بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت در مجمع فوق‌العاده به تصویب رسید، موضوع در روزنامه کثیرالانتشاری که به عنوان روزنامه رسمی شرکت انتخاب شده، منتشر میشود. این موضوع در سامانه کدال نیز به سهامداران اطلاع رسانی می شود. همچنین فرمی برای سهامداران آن شرکت ارسال شده و از آنها درخواست میشود تا درصورت تمایل به استفاده از حق تقدم خود برای خرید سهام جدید، فرم مذکور را تکمیل و برای شرکت ارسال نمایند. به این فرم، اصطلاحا گواهی حق تقدم خرید سهام گفته میشود.
- در برخی از موارد شرکتها اقدام به افزایش سرمایه ترکیبی می کنند. مثلا بخشی از آن از محل سود انباشته و بخش دیگر از طریق آورده نقدی سهامداران انجام می شود. برای محاسبه قیمت سهم در این روش، باید فرمول دو روش مزکور را با یکدیگر تلفیق کنید.
- قیمت هایی که از طریق فرمول ها محاسبه می شوند قیمت تئوریک سهم می باشند. در بسیاری از مواقع در واقعیت این قیمت ها ممکن است تغییر پیدا کند. یعنی به دلیل عرضه و یا تقاضای زیاد در سهم ممکن است قیمت سهم بعد از بازگشایی بیشتر یا کمتر از قیمت تئوریک آن شود.
نتیجه
در این مقاله هم با عنوان افزایش سرمایه چیست ؟ و انواع افزایش سرمایه آشنا شدیم و نکات مهم و لازم را ذکر کردیم امیدوارم که نهایت استفاده را برده باشید.
