در این مقاله، قصد داریم به صورت جامع درباره رشته حسابداری و ویژگی‌ها و ابعاد مختلف آن در ایران صحبت کنیم. اگر شما با مفهوم حسابداری آشنایی ندارید و در حال تصمیم‌گیری برای پیدا کردن بهترین رشته تحصیلی خود هستید، حتما این مقاله را تا انتها مطالعه کنید تا با ویژگی‌ها، بازار کار و مراحل یادگیری حسابداری از صفر تا صد آشنا شوید.
حسابداری چیست
حسابداری علمی است که به ثبت و بررسی معاملات مالی یک شرکت، سازمان یا تجارت می‌پردازد و در کل شامل جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل گزارش‌های مالی و ارائه آنها به مدیران سازمان‌ها می‌باشد.
صورت‌های مالی، خلاصه‌ای از معاملات مالی در یک دوره هستند که شامل عملکرد، موقعیت مالی، جریان‌های نقدی و... است و با تهیه و ارائه این صورت‌های مالی، عملکرد سازمان‌ها بررسی و ارزیابی میشود.
افرادی که به حسابداری علاقه‌مند هستند ولی پیش‌زمینه خاصی ندارند، یا دانشجویان و فارغ‌التحصیلان حسابداری که در آموزش‌های دریافتی به مفاهیم لازم برای مشغول به کار شدن در این رشته آشنا نشده‌اند، می‌توانند در مراکز آموزش حسابداری صفر تا صد حسابداری آموزش دیده و به دنبال شروع یا پیشرفت در این رشته باشند.
فرمول حسابداری
دارایی = بدهی+سرمایه
این فرمول یک قاعده، دستورالعمل و مجموعه‌ای از قوانین است که بر اساس قوانین علمی به ثبت رسیده‌اند و با استفاده از داده‌های مورد نظر، میتوان به یک پاسخ کاربردی و قابل قبول درباره اطلاعات مالی کسب و کارها دست یافت.
معرفی رشته حسابداری و توضیح آن
حسابداری به عنوان یکی از رشته‌های تحصیلی پرطرفدار شناخته میشود که هر ساله تعداد زیادی از دانشجویان در این رشته فارغ التحصیل می‌شوند. این رشته به بررسی و رسیدگی به امور مالی مرتبط با کسب و کارها و سازمان‌ها می‌پردازد و راهکارهایی را برای بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها پیشنهاد می‌دهد.
قبلاً، امور مالی و حسابداری در ارگان‌های مختلف به صورت تجربی و با کسانی که بر آن تسلط نداشتند، انجام می‌شد. اما امروزه با گسترش حوزه کسب و کار و افزایش اهمیت زمان، فارغ التحصیلان رشته حسابداری با استفاده از دانش تئوریک و تجربی خود، امور مالی را به صورت دقیق و با سرعت و کیفیت بالاتری انجام می‌دهند.
اصول حسابداری به گونه‌ای در قوانین علمی به ثبت رسیده‌اند که این رشته، به خودی خود یک تخصص مستقل محسوب میشود. برای فعالیت در این حوزه، باید افرادی با تئوری و تجربه کافی در این زمینه فعالیت کنند.
در انتخاب رشته تحصیلی، بسیاری از دانشجویان از رتبه و نام دانشگاه برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند. اما برای انتخاب بهترین رشته برای خود، بهتر است ابتدا بر اساس علاقه‌های شخصی و سپس آینده حرفه‌ای انتخاب شود. حسابداری یکی از رشته‌هایی است که برای فعالیت در آن، نیاز به تحصیل در دانشگاه دارید و پس از آن، می‌توانید در امور مالی و حسابداری به صورت تخصصی فعالیت کنید.
توانایی‌های لازم برای تحصیل در رشته حسابداری
حسابداری رشته‌ای است که به دانشجویان نیاز به دیپلم از یک رشته خاص ندارد، اما برای موفقیت در این رشته، باید توانایی‌هایی را داشته باشید که به دروس دانشگاهی مربوط نیستند. برخی از این توانایی‌ها عبارتند از:
- توانایی استفاده مناسب از کلمات و اصطلاحات حسابداری برای ارائه گزارشات به صورت دقیق و کامل.
- صبر و تحمل برای انجام معادلات ریاضی به مدت طولانی.
- توانایی کار با کامپیوتر و نرم‌افزارهای سخت‌افزاری مرتبط با حسابداری.
- توانایی گزارش‌نویسی مالی در قالب گزارشات و صورت‌های مالی متناسب با نیازهای شرکت‌ها و سازمان‌ها.
- توانایی تحلیل گزارشات مالی به منظور بررسی وضعیت مالی شرکت‌ها و پیش‌بینی روند آینده آنها.
- داشتن خط قلمی مستحکم و خوش خط.
توانایی در این زمینه‌ها، می‌تواند به دانشجویان کمک کند تا به خوبی در حوزه حسابداری فعالیت کنند و در کارآیی و کیفیت انجام کارهایشان بهبود بخشید.
پیشنهاد میشود مقاله شرکت حسابداری چیست و چه تفاوتی با موسسه حسابداری دارد؟ راهم مطالعه کنید
مختصری از تاریخچه حسابداری
حسابداری یکی از قدیمی‌ترین فعالیت‌های انسان است که قدمت آن به دوران باستان برمی‌گردد. نخستین گزارش‌های مالیاتی ثبت شده بر لوح‌های سفالی در مصر و بین النهرین، به قدمتی بین 3300 تا 2000 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد.
اما از نظر بسیاری، بحث حسابداری به روش اصولی و نوین، به سال 1494 میلادی برمی‌گردد؛ زمانی که لوکا پاچیولی، استاد ریاضی ایتالیایی، کتاب summa را منتشر کرد. یکی از فصل‌های این کتاب به حسابداری اختصاص داده شده بود و در آن نویسنده برای اولین بار، واژه "سیستم حسابداری دوطرفه" را به عنوان روش ونیزی توصیف کرد.
همچنین، در طول سالیان زیادی، حسابداری به‌عنوان یک فرایند مهم در تجارت و تجارت بین‌المللی شناخته‌شده است و با گذر زمان، تکنیک‌ها و اصول حسابداری نیز با توجه به نیازهای اقتصادی و تغییرات جهانی تحول یافته‌اند.
حسابدار چه کسی است؟
حسابدار به شخصی گفته میشود که در هر سازمان و کسب‌وکار، عملیات مالی را انجام می‌دهد. بدون حسابداران، تعداد زیادی از کسب‌وکارها قادر به انجام فعالیت‌های مالی نخواهند بود. در دنیای امروز، حسابداری به یکی از حرفه‌های پویا و مهم در بازار کار تبدیل شده است.
اکثر ما با تصور افرادی مسن و باهوش در ذهن خود، به حسابداران فکر می‌کنیم که با شناخت و تجربه خود، به صاحبان کسب‌وکارها در اداره مالی کمک می‌کنند. در گذشته، در ایران، حسابداران را "میرزا" یا "دفتردار" می‌نامیدند، اما در نوین‌ترین القاب، واژه‌ی "حسابدار" برای شخص فعال در این حرفه به کار می‌رود.
سرفصل دروس رشته حسابداری در دانشگاه
رشته حسابداری یکی از رشته‌های دانشگاهی است که شامل دروس پایه و تخصصی میشود. به طور کلی، برنامه‌ی درسی حسابداری شامل دروسی است که نیازمندی‌های آموزشی و توانمندی‌های لازم برای این حرفه را فراهم می‌آورد.
- دروس پایه
دروس پایه‌ی حسابداری شامل مقدمات حسابداری، حسابداری مالی، مدیریت مالی، آمار و ریاضیات است. در این دروس، دانشجویان با اصول و روش‌های ابتدایی حسابداری آشنا می‌شوند.
- دروس تخصصی
دروس تخصصی حسابداری شامل حسابداری هزینه، حسابداری مالیاتی، حسابداری غیرانتفاعی، حسابداری بانک، حسابداری مدیریت و سایر دروس تخصصی مرتبط با حسابداری می‌شوند. در این دروس، دانشجویان با اصول و تکنیک‌های حسابداری پیشرفته و روش‌های کاربردی آن در صنایع و سازمان‌ها آشنا می‌شوند.
همچنین، دوره‌ی حسابداری شامل دروس عمومی دانشگاهی نظیر اصول مدیریت، تحلیل اقتصادی و برنامه‌ریزی است. این دروس به دانشجویان کمک می‌کنند تا فرایند تصمیم‌گیری درباره امور مالی را در بستر اقتصاد و بازار خود بهتر درک کنند.
چه مهارت‌هایی برای حسابداری لازم است؟
برای موفقیت در حرفه‌ی حسابداری، باید به یک سری مهارت‌های کلیدی تسلط داشت. در ادامه، به برخی از این مهارت‌ها اشاره خواهیم کرد که برای پیشرفت در این حرفه ضروری هستند:
- توانایی تجزیه و تحلیل برای بررسی و صدور اسناد
- آشنایی با نرم‌افزارهای حسابداری و توانایی کار با آنها
- قابلیت محاسبه و پرداخت بیمه، حقوق، دستمزد و مالیات کارکنان
- توانایی جمع‌آوری و تحویل گزارش‌های دوره‌ای خرید و فروش
- توانایی ثبت دفاتر قانونی و رعایت مقررات مالیاتی و قانونی
- توانایی محاسبه مالیات‌های تکلیفی مانند اجاره، حق الزحمه و حقوق
- توانایی محاسبه هزینه‌های تمام شده محصولات و خدمات ارائه‌شده
- آشنایی با کامپیوتر و مهارت در استفاده از اینترنت
- توانایی جمع‌آوری گزارشات مدیریتی و ارائه آنها به صورت قابل فهم
- توانایی فن بیان و ارائه ایده‌های خود به شیوه‌ی قابل درک و روشن
به دست آوردن این مهارت‌ها، به شما در جذب فرصت‌های شغلی و پیشرفت در حرفه‌ی حسابداری کمک خواهد کرد.
حسابداری به انگلیسی
Accountant یا حسابداری، یکی از علوم مورد نیاز در هر کسب و کاری است که به آن زبان تجارت نیز گفته می شود.
حسابدار اطلاعات لازم در زمینه ی گزارشات مالی را تهیه و آنها را مورد بررسی قرار می دهد و نتایج به دست آمده را در اختیار مدیران اقتصادی قرار می دهد.
فرایند حسابداری چگونه است؟
فرایند حسابداری، به مجموعه اقدامات و عملیاتی گفته میشود که به منظور جمع‌آوری، تحلیل و ثبت اطلاعات مالی شرکت، سازمان یا فرد صورت می‌گیرد. این فرایند در دو دوره زمانی انجام میشود؛ در طول دوره مالی و در پایان آن.
در طول دوره مالی، فعالیت‌هایی نظیر جمع‌آوری اطلاعات مالی، تجزیه و تحلیل معاملات، ثبت معاملات و ... انجام میشود. این فعالیت‌ها به صورت دوره‌ای تکرار می‌شوند و هدف آنها، رصد و کنترل وضعیت مالی شرکت، سازمان یا فرد در طول دوره مالی است.
در پایان دوره مالی، فعالیت‌هایی نظیر تهیه تراز آزمایشی، ویرایش و اصلاح حساب‌های منتقل شده به دفتر کل، تهیه اطلاعاتی از سود، زیان و تغییرات سرمایه، بستن حساب‌های موقت و تهیه ترازنامه انجام میشود. هدف این فعالیت‌ها، درک وضعیت مالی نهایی شرکت، سازمان یا فرد است.
اگر در جستجوی یک مرکز معتبر و حرفه‌ای برای انجام امور حسابداری و مالی خود هستید، می‌توانید از خدمات شرکت حسابداری کیمیا تراز سیراف استفاده کنید. این شرکت با بیش از 10 سال سابقه، آماده ارائه خدمات با بالاترین کیفیت به شما عزیزان می‌باشد.
شاخه‌ها و گرایش‌های حسابداری
انواع شاخه‌های حسابداری با یکدیگر تفاوت چندانی ندارند و به منظور تامین نیاز مشاغل و کسب‌وکارها به انجام امور مالی مختلف گرایش‌های متفاوتی برای حسابداری تعریف شده و به شرح زیر است:
حسابداری مالی
صحبت در مورد حسابداری مالی است که به فرآیند ثبت، خلاصه‌سازی و گزارش دادن معاملات در کسب‌وکار می‌پردازد. این نوع حسابداری، برای تهیه و ارائه اطلاعات مالی در قالب صورت‌های مالی اساسی (ترازنامه و صورت سود و زیان) به کار می‌رود و اطلاعات مربوط به یک سازمان را گردآوری و برای افراد خارج از سازمان پردازش می‌کند.
حسابداری دولتی
حسابداری دولتی یک سیستم اطلاعاتی است که به شناسایی، ثبت، تفسیر، طبقه‌بندی و ارزیابی اطلاعات مالی دولت و فعالیت‌های آن می‌پردازد. هدف اصلی این حسابداری، کمک به تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌های مد نظر است. در حسابداری دولتی، برخی اصطلاحات مهم عبارتند از: بودجه، اعتبار، تخصیص اعتبار، علی‌الحساب، تنخواه گردان، پیش‌پرداخت، وجوه عمومی، دستگاه اجرایی، وزارتخانه، فصول هزینه و...
حسابداری مدیریت
حسابداری مدیریت به منظور ارائه گزارشات مالی به مدیران برای بهبود سیستم های موجود در یک مجموعه و تصمیم‌گیری‌های بهتر، انجام میشود. در این نوع حسابداری، تهیه و تحلیل اطلاعات مالی شرکت بر عهده واحد حسابداری مدیریت است که با بررسی دقیق این اطلاعات، به مدیران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری برای شرکت بگیرند.
حسابداری صنعتی، بهای تمام شده یا هزینه
به فرآیند ردگیری ثبت و تجزیه و تحلیل هزینه‌های اختصاص یافته به محصولات یا خدمات یک واحد اقتصادی حسابداری هزینه می‌گویند. در واقع مسئولیت ثبت، ضبط و گزارش اطلاعات مربوط به هزینه‌های سازمان را بر عهده دارد و این حسابداری فقط مختص مدیریت کردن هزینه‌ها است.
از مهم‌ترین گزارشات در موسسات صنعتی میتوان به گزارش مصرف مواد، گزارش بهای تمام شده کالای ساخته شده، گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته و گزارش سود و زیان می‌باشد.
حسابداری مالیاتی
تمرکز این نوع حسابداری روی مالیات بوده و هدف اصلی آن شفافیت در محاسبات و کاهش بدهی مالیاتی است.
حسابرسی
سنجش درستی یا نادرستی صورت‌های مالی ثبت شده در واحد حسابداری و بررسی اشتباهات و تقلب‌های احتمالی توسط یک فرد مستقل (حسابرس) انجام شده و به سه نوع حسابرسان داخلی، حسابرسان مستقل و حسابرسان دولتی تقسیم میشود.
پیشنهاد میشود مقاله موانع پیشرفت در حسابداری چیست؟ راهم مطالعه کنید
حسابداری بودجه‌ای
بودجه کل کشور برنامه مالی است که برای یک سال مالی تهیه‌شده و حاوی پیش‌بینی درآمدها و برآورد هزینه‌ها برای انجام عملیاتی است که منجر به هدف‌های قانونی میشود. تمرکز این حسابداری بر بودجه می‌باشد.
حسابداری اجتماعی
حسابداری است که وظیفه بررسی تاثیر عملکرد یک کسب‌وکار بر جامعه را بر عهده دارد. در این نوع حسابداری تمرکز اصلی بر رفتار‌های کسب‌وکار است.
حسابداری سیستم‌ها
در این نوع حسابداری آموزش‌های لازم به منظور ارائه یک سیستم حسابداری مناسب برای هر موسسه با توجه به نوع فعالیت واحد اقتصادی به شخص داده میشود.
شرح وظایف روزانه یک حسابدار
مبحث حسابداری در فرآیندهای مالی یک کسب و کار تاثیر بسزائی دارند. اگر می خواهید بدانید حسابداری چیست؟ باید وظلیق حسابدار را به خوبی بشناسید و با آن واقف باشید. کارها و وظایف یک حسابدار با توجه به کوچک و بزرگ بودن یک کسب و کار تغییر می‌کند و ممکن است که با توجه به شرایط کاری هر شرکت ممکن است در طول یک روز مسولیت‌های متفاوتی را داشته باشند. حسابداران از طریق برنامه‌ریزی‌های مالی دقیقی که انجام می‌دهند، سبب رشد و ارتقا کسب و کارها می‌شوند. برای موفقیت مالی روز افزون هر شغلی داشتن یک برنامه‌ریزی درست روزانه توسط حسابدار می‌تواند خیلی بهتر عمل کند. وظایف روزانه یک حسابدار عبارتست از:
- بررسی هزینه‌های ارسال شده توسط کارمندان
- بررسی حساب‌های پرداختی و دریافتی به‌صورت روزانه
- تهیه گزارش مالی و صحت آن
- تجزیه و تحلیل داده‌های مالی
- بررسی صورت‌های مالی و تطبیق آنها با داده‌ها و اسناد مالی
- بررسی مهارت‌های کار با سیستم مالی و استفاده از نم افزارهای حسابداری
- تهیه گزارش‌های مالی تعیین کننده سود شرکت
- ثبت مرخصی‌های کارکنان
شرح وظایف سالانه یک حسابدار
حسابداران علاوه بر اینکه یک سری وظایف روزانه را باید انجام دهند. برای موفقیت در مسائل مالی یک کسب و کار انجام دادن یک سری وظایف سالیانه نیز بسیار مهم و ضروری است. که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
- ارسال اظهارنامه ارزش افزوده
- ارسال لیست بیمه و مالیات حقوق
- صورت معاملات فصلی
- تهیه صورت‌های مالی
- تهیه اظهارنامه‌های مالیاتی
ویژگی حسابداران
4 ویژگی که به حسابداران بسیار کمک می کنید:
- متمرکز بودن در یک شاخه از انواع حسابداری
خوب است که حسابداران از انواع مختلف حسابداری مانند حسابداری بازرگانی، منابع انسانی،مالیاتی،مدیریت و . . . هر چند کم اما آگاهی داشته باشند و یک حوزه را به عنوان محور اصلی انتخاب کنند و در آن پیشرفت کنند.
- کسب مهارت و تخصص فنی، مدیریتی، سخنوری و نوشتن
- آشنایی با اصول و استانداردهای حسابداری، اخذ گواهی نامه های حرفه ای مربوط به رشته، به روز کردن اطلاعات و داشتن مطالعات مستمر از مثال های تخصص فنی می باشد.
- حسابدار باید در زمینه مدیریت مطالعاتی داشته باشد و از تکنیک ها و اصول مدیریت و کسب کار آگاه و بهدرستی از آنها استفاده کند.
- یک حسابدار باید فن بیان بالایی در حرف زدن و نوشتن داشته باشد و به هنگام نوشتن به طور دقیق قوانین را رعایت کند.
- تاثیر گذاری ویژگی های ظاهری و شخصی حسابداران بر کار
داشتن ظاهری آراسته و تمیز، داشتن اعتماد به نفس، فن بیان خوب، خلاقیت و . . . از ویژگی هایی هستند که هم در زندگی شخصی وهم زندگی کاری به افراد کمک می کنند.
- مدیریت درست زمان و پول
حسابداران بهتر از بقیه افراد در زمینه مدیریت مالی زندگی خود و همچنین مدیریت زمان برای کار و مسائل شخصی می توانند برنامه ریزی داشته باشند.
- رعایت آداب معاشرت
- یک حسابدار باید وقت شناس باشد.
- بداند وقتی وارد جمعی می شود باید خود را معرفی کند.
- بر اساس شواهد و حقایق و با توجه به جزئیات صحبت کند.
- توانایی مدیریت جلسات و در زمان مناسب خاتمه دادن به آنها را داشته باشد.
- متواضع باشد و بابت خدماتی که دریافت می کند سپاس گذاری کردن را فراموش نکند.
پیشنهاد میشود مقاله اهداف حسابداری چیست راهم مطالعه کنید
سیستم حسابداری
یکی دیگر از سوالاتی که در حوزه رشته حسابداری چیست مطرح میشود این است که سیستم حسابداری چیست و چه ویژگی هایی دارد ؟
فرم ها (، سوابق، دستورالعمل ها و انجام مجموعه عملیات های مختلف برای جمع اوری و ثبت اطلاعات و . . . اجزای اصلی در سیستم حسابداری هستند.
به طور کلی سیستم حسابداری برای رفع نیاز های اطلاعاتی مالی یک کسب و کار ایجاد شده و تمامی ارتباطات یک سازمان را در بر دارد.
شناخت مواردی مانند نوع صنعت، حجم و تنوع اطلاعات، قوانین و مقررات، استاندارد های حرفه ای، ساختار سازمان و خواسته های مدیریت در طراحی سیستم حسابداری برای هر سازمان یا شرکتی نیاز است.
دسته بندی شغل حسابداری
به مرور زمان به دلیل نیاز کسب و کار ها و گستردگی رشته حسابداری مشاغل فراوانی به به وجود آمدند.
کمک حسابدار، حسابدار، حسابدار مالی، حسابدار صنعتی، حسابدار فروش، حسابدار انبار، حسابدار ارشد، حسابدار ارشد، رئیس حسابداری، مدیر مالی، معاونت اداری و مالی، حسابرس داخلی، سرپرست حسابرسی، سرپرست حسابرسی و مدیر حسابرسی داخلی از انواع شاخه حسابداری هستند که هرکدام به چند زیر شاخه ی دیگر تقسیم می شوند و انواع گرایش حسابداری را در بر می گیرند.
چطور در حسابداری پیشرفت کنیم
حالا که در ادامه رشته حسابداری چیست با وظایف و ویژگی های حسابدار بیشتر آشنا شدید و بازار کار این رشته پر طرفدار را بررسی کردید حالا وقت آن رسیده که بدانید با چه راهکار هایی میتوان در حسابداری پیشرفت کرد ؟
همانطور که قبل تر گفته شد کسب تجربه، به روز کردن اطلاعات در زمینه ی حسابداری، کار با نرم افزار ها، تسلط بر قوانین و قدرت تجزیه و تحلیل و . . . مواردی هستند که برای کار یک حسابدار ضروری هستند.
حسابداران باید تلاش کنند که در ویژگی ها و مهارت های خود تخصص پیدا کنند.
آینده حرفه حسابداری در ایران
افق شغلی رشته حسابداری نشان می‌دهند که آینده این رشته در ایران بسیار خوب است. امروزه از کوچکترین سازمان‌ها گرفته تا بزرگ‌ترین شرکت‌ها و کارخانجات، همگی به یک حسابدار و یا یک گروه حسابداری نیازمندند. در واقع حسابداری مانند قلب یک مجموعه‌ی کاری است و اگر خللی در کارکرد آن به وجود بیاید، بقیه ی گروه‌های کاری هم با مشکل مواجه خواهند شد.
ویژگی اطلاعات حسابداری درون سازمانی
مربوط بودن: از ویژگی‌های مهم اطلاعات حسابداری، مربوط بودن است. تمام اطلاعاتی که در تصمیم گیری یک مساله مورد اتفاده قرار می گیرد، اطلاعات مربوط نامیده می شود.
این ویژگی اطلاعات در حسابداری برون سازمانی هم استفاده می شود اما تاثیر این ویژگی در حسابداری درون سازمانی بیشتر و پرکاربردتر است.
به موقع بودن: قرار گیری اطلاعات حسابداری در زمان مناسب در دسترس استفاده کنندگان.
برای مثال اطلاعت مالی به سرعت فایده و ارزش خود را از دست می دهند به همین دلیل باید با سرعت و در زمان مناسب موردبررسی و استفاده قرار گیرند.
اهمیت اطلاعات حسابداری باید به گونه ی معنا دار و بطور خلاصه جمع آوری و ارائه شوند. اگر اطلاعات زیاد یا کم باشند تصمیم گیری را برای مدیران سخت می کنند. اطلاعاتی با جزئیات غیر مهم و زیاد تصمیم گیری را سخت می کنند.
قابل مقایسه و صحیح بودن: به این معنا است که اطلاعات جمع آوری شده باید بر اساس اصول و روش های حسابداری باشد و اندازه گیری های و محاسات باید با دقت انجام شود.
