معافیت دو هفتم حق بیمه چیست و چرا لغو شد؟

به طور کلی در بحث شمولیت بیمه همواره فرمول کلی ذیل مدنظر قرار می‌گیرد : مزایای غیرنقدی مشمول بیمه نیست اما کلیه‌ی مزایای نقدی غیر از مواردی که خود سازمان تامین اجتماعی اعلام کند، مشمول بیمه است.

برخلاف نظر عموم که مزایای نقدی مستمر را در این فرمول لحاظ می‌کنند و در نظر عموم عبارت مستمر حداقل چهار پرداخت (فصلی) را شامل می‌شود، از نظر کارشناسان سازمان تأمین اجتماعی هر پرداختی که بیش از یک‌بار در سال صورت گیرد مستر تلقی می‌شود.

حق بیمه چیست؟

یکی از مزایای بسیار ارزشمند برای حقوق بگیران، استفاده از حق بیمه تامین اجتماعی است. به این صورت که سازمان تامین اجتماعی با دریافت مبلغی از کارگران، مزایایی جهت درمان به آنها ارائه می‌دهد.

حق بیمه چطور محاسبه می‌شود؟

در مشاغل عادی، مجموع نرخ حق بیمه 30 درصد از کل حقوق و دستمزد و مزایاست و این 30 درصد شامل موارد زیر است:

• 20 درصد حق بیمه سهم کارفرما، که وظیفه قانونی پرداخت آن را بر عهدهٔ کارفرماست.
• 7 درصد حق بیمه سهم کارفرما، که وظیفه قانونی پرداخت آن بر عهده کارکنان است و معمولاً از دریافتی‌های ماهانه کارکنان کسر می‌شود.
• 3 درصد حق بیمه بیکاری، که این مورد نیز در عهده قانونی کارفرماست

موارد معاف از مالیات حقوق و بیمه در سال 1402

موارد معاف از بیمه و موارد معاف از مالیات حقوق، مطابق اعلام سازمان تامین اجتماعی در سایت رسمی این سازمان (www.tamin.ir) عبارتند از:

• بازخرید ایام مرخصی؛
• هزینه عائله‌مندی؛
• هزینه‌های سفر و فوق العاده ماموریت؛
• عیدی و پاداش آخر سال؛
• مابه التفاوت کمک هزینه مسکن خوار و بار در ایام بیماری؛
• حق شیر؛
• پاداش نهضت سوادآموزی؛
• حق تضمین کسر صندوق؛
• خسارت اخراج و مزایا پایان کار (سنوات)؛
• پاداش افزایش تولید

سایر هزینه‌های ثبت شده در فیش حقوقی کارمندان در زمره موارد موارد مشمول بیمه تأمین اجتماعی و حقوق قرار می‌گیرند.  

حق بیمه سهم کارگر چقدر است؟

میزان حق بیمه به صورت زیر تعیین می‌شود:

میزان حق بیمه قابل پرداخت حقوق بگیران =  30% * (حقوق پایه + مزایای شغلی مستمر + فوق العاده شغلی)

مزایای شغلی مستمر مشمول حق بیمه عبارتند از: بن کارگری، حق مسکن، هزینه ایاب و ذهاب و پاداش مستمر

فوق العاده شغلی مشمول حق بیمه عبارتند از: اضافه کاری، شب کاری، نوبت کاری، فوق العاده مشاغل سخت و زیان‌آور

پیشنهاد میشود مقاله   نحوه محاسبه اضافه کاری، تعطیل کاری، جمعه کاری و شب کاری راهم مطالعه کنید 

موارد مشمول بیمه و مالیات کدامند؟

طبق ماده 85 قانون مالیات‌های مستقیم در سال 1402 سقف معافیت مالیاتی مبلغ 120,000,000 میلیون تومان به صورت سالانه تعیین شده است. تمام پرداختی‌های نقدی و غیر نقدی که به کارمندان و کارگران تعلق بگیرد و به طور رسمی در فیش آن‌ها ثبت شود باعث می‌شود کارمندان مشمول حقوق و بیمه شوند. مانند حق ایاب و ذهاب، حق غذا، سرپرستی، هزینه تلفن و . . به غیر از معافیت‌های مالیات حقوق 1402 که در بالا ذکر شد.
این موارد به دلیل آن که توسط کارشناسان موسسه حسابرسی تامین اجتماعی مورد حسابرسی بیمه قرار می‌گیرند بسیار از اهمیت برخوردار هستند. خوب است توجه داشته باشید که سقف مزایای مشمول بیمه در هر سال 7 برابر حداقل حقوق اعلام شده در همان سال است و در صورتی که میزان آن بیشتر باشد افراد از پرداخت بیمه معاف می‌شوند.

معافیت مالیاتی بیمه های درمانی و عمر و زندگی

سازمان مالیاتی بر اساس دادنامه شماره ۲۷۹ مورخ ۱۴۰۰/۲/۲۸، حق بیمه‌های پرداختی حقوق بگیر برای خود و افراد تحت تکفل او را از پرداخت مالیات معاف اعلام نمود؛ این معافیت شامل حق بیمه‌های درمانی و همچنین انواع بیمه‌های عمر و زندگی است. کلیه بیمه‌شدگان تحت پوشش سازمان‌های زیر می‌توانند از این مزیت استفاده نمایند:

• سازمان تامین اجتماعی
• سازمان خدمات درمانی
• سایر موسسات بیمه‌گر که پرداخت حقوق آنان معمولا به صورت ماهیانه انجام می‌شود

به عبارت دیگر، حق بیمه محدود به شخص حقوق بگیر نیست و شخص حقوق بگیر می‌تواند با ارائه اسناد و مدارک معتبر توسط کارفرمای مربوطه به سازمان بیمه‌گر خود، هزینه‌های پرداختی انواع بیمه‌های خود و افراد تحت تکفل خود را از درآمد مشمول مالیات خود کسر نماید.

نکات مهم استفاده از معافیت مالیاتی حق بیمه

معافیت مالیاتی حق بیمه سهم کارگر، در واقع حامی منافع کارکنان است؛ زیرا با اجرای دقیق آن، مالیات حقوق پرداختی کارمندان (هر چند به میزان ناچیز) کاهش خواهد یافت. در ادامه به نکات ضروری برای استفاده از این معافیت، می‌پردازیم.

• معافیت حق بیمه از پرداخت مالیات بر درآمد حقوق، صرفا برای حق بیمه سهم کارگر است.
• هنگام تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد کارکنان در نرم افزار مربوطه، درج استفاده از این معافیت قانونی الزامی است.

نکته: باید در لیست حقوق و دستمزد کسر حق بیمه و همچنین میزان کسر شده ذکر شود.

معافیت دو هفتم حق بیمه چیست؟

در سال 1383 سازمان مالیاتی بر اساس بخشنامه 19418/4385/211، برای معافیت مالیاتی حق بیمه، بیمه‌شدگان تامین اجتماعی، سقفی به میزان دو هفتم تعیین نمود. به عبارت دیگر، حقوق کارگران زیر مجموعه بیمه تامین اجتماعی به میزان دو هفتم بیمه سهم کارگر از پرداخت مالیات معاف شدند. این معافیت به همراه سایر موارد معافیت‌های اعلام شده برای مالیات حقوق لحاظ می‌شد.

معافیت مالیاتی حق بیمه سهم کارگر به تفکیک بیمه‌گر

بر اساس بخشنامه معافیت مالیاتی دو هفتم حق بیمه، نحوه کسر حق بیمه برای سازمان‌های بیمه‌گر به صورت زیر بود:

• بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی: کسر دو هفتم حق بیمه از درآمد مشمول مالیات

• بیمه شدگان سازمان خدمات درمان و یا سایر موسسات بیمه‌گر ایرانی: معافیت از پرداخت مالیات به میزان هفت هفتم حق بیمه خود (کل سهم بیمه کارگر)

این موضوع باعث نارضایتی بیمه‌شدگان تامین اجتماعی شد و به دنبال آن لغو معافیت دو هفتم حق بیمه را رقم زد.

اصلاح معافیت مالیاتی حق بیمه سهم کارگر

دلایل لغو معافیت دو هفتم حق بیمه:
۱- صدور بخشنامه فراتر از قانون: در ماده 137 قانون مالیات‌های مستقیم، برای معافیت مالیاتی حق بیمه عمر و بیمه درمانی سقفی تعیین نشده است؛ به این ترتیب چون بخشنامه فراتر از قانون صادر شده است، وجاهت قانونی ندارد.

ماده 137 ق.م.م: سازمان مالیاتی می‌تواند با دریافت اسناد و مدارک معتبر پزشکی

• هزینه‌های درمانی مودی، همسر، اولاد، پدر، مادر و برادر و خواهر تحت تکفل وی

• همچنین حق بیمه‌های پرداختی برای انواع بیمه‌های عمر و زندگی و بیمه‌های درمانی

را در یک سال مالیاتی از درآمد مشمول مالیات وی کسر نماید.

2- تضییع حقوق کارگران تحت پوشش تامین اجتماعی: همان گونه که در مثال مشاهده نمودید، معافیت مالیاتی حق بیمه برای سازمان تامین اجتماعی از سایر سازمان‌ها کمتر است؛ از سویی اکثر کارگران تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند؛ در نتیجه وجود سقف معافیت مالیاتی بیمه تامین اجتماعی موجب نارضایتی آنها از این سازمان شده بود.

ابطال بخشنامه سازمان مالیاتی در خصوص هزینه بیمه خدمات درمانی

از این رو هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، رای شماره 1415 مورخ 1400/6/2 را با موضوع ابطال بخشنامه سازمان امور مالیاتی در خصوص هزینه بیمه خدمات درمانی موضوع ماده ١٣٧ ق.م.م ابلاغ نمود. این رای طی بخشنامه سازمان مالیاتی به شماره 200/1400/63 مورخ 1400/09/28 ابلاغ شد.

مطابق این رای عبارت «کارفرمایان بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی می‌توانند صرفاً با کسر سهم حق بیمه درمان پرداختی حقوق بگیران بیمه شده از حق بیمه… » از بخشنامه شماره 200/98/44 مورخ 1398/5/14 سازمان امور مالیاتی کشور ابطال می‌شود. به عبارت دیگر، به استناد بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، پذیرش حق بیمه پرداختی (به عنوان کسر از ماخذ مالیات) منحصر به حق بیمه درمان نخواهد بود.

بنابراین معافیت دو هفتم حق بیمه تامین اجتماعی لغو شده و کل 7% (هفت هفتم) حق بیمه سهم کارگر قابل کسر از درآمد مشمول مالیات حقوق‌ بگیران است.

نکته: لازم به ذکر است که رای دیوان در حکم رای دادگاه است و بر طبق قانون، اگر سازمانی مثل سازمان مالیاتی از رای دیوان سرپیچی کند، تخلف است.

بیمه تامین اجتماعی چیست؟ حق بیمه تامین اجتماعی چگونه پرداخت می‌شود؟

سازمان تامین اجتماعی به عنوان قدیمی ترین و بزرگترین سازمان بیمه ای کشور است که وظیفه پوشش اجباری بیمه کارگران، حقوق بگیران و پوشش اختیاری صاحبان مشاغل آزاد را بر عهده داد. بیمه تامین اجتماعی اصلی ترین وظیفه سازمان تامین اجتماعی به حساب می‌آید. هدف بیمه تامین اجتماعی پوشش نیروی کار کشور تامین آن‌ها در مقابل بیماری، از کار افتادگی و بازنشستگی است. استانداردهای این بیمه بر اساس استاندارد‌های سازمان‌های بین المللی تامین اجتماعی مانند سازمان بین المللی کار تدوین می‌شود. در بیمه تامین اجتماعی ایران، حق بیمه تامین اجتماعی با مشارکت دولت، کارفرما و شخص بیمه شده پرداخت می‌شود.

نحوه محاسبه قانون معافیت دو هفتم حق بیمه

برای اطلاع از شیوه محاسبه معافیت دو هفتم سهم کارگر جهت کسر از مالیات حقوق کارگران به مثال زیر توجه کنید؛ کارگری را با شرایط زیر در نظر بگیرید:

• تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی است
• میزان حقوق و مزایای مشمول بیمه او ماهیانه برابر 70.000.000 ریال است

محاسبه حق بیمه سهم کارگر

به این ترتیب حق بیمه سهم کارگر برابر است با:

بر اساس بخشنامه کسر معافیت بیمه با توجه به اینکه این فرد بیمه تامین اجتماعی است، می‌توانیم از قانون دو هفتم استفاده نماییم.

محاسبه دو هفتم معافیت مالیاتی تامین اجتماعی

به عبارت دیگر مبلغ 1,400,000 از حق بیمه فرد از پرداخت مالیات معاف است.

محاسبه مالیات حقوق

مبلغ معافیت حقوق سالانه از سوی سازمان برای سال 1400 برابر با 480.000.000 ریال است؛ پس مبلغ معافیت حقوق برابر 40,000,000 ريال در ماه است. حال اگر درآمد ماهیانه او برابر با 75,000,000 ریال باشد:

چون حقوق دریافتی این فرد بین 40 تا 80 میلیون ریال است، مازاد بر 40 میلیون ریال مشمول 10% پرداخت مالیات بر درآمد حقوق خواهد بود. 

محاسبه معافیت مالیاتی سایر سازمان‌های بیمه‌گر

فرض کنید همین فرد تحت پوشش بیمه خدمات درمانی یا سایر سازمان‌های بیمه‌گر ایرانی است؛ به این ترتیب کل حق بیمه سهم کارگر یعنی مبلغ 4,900,000 ريال، از پرداخت مالیات معاف بود. در این صورت درآمد مشمول مالیات او برابر است با:

حق بیمه اختیاری چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

بیمه اختیاری یکی از انواع بیمه خویش فرما است که مربوط به افرادی است که تحت پوشش بیمه خاصی نیستند و مستقیما با عقد قرار داد با سازمان تحت پوشش قرار می‌گیرند. حق بیمه اختیاری شامل 27 درصد حقوق توافق شده را شامل می‌شود. علاوه بر این 27 درصد، دولت نیز 3 درصد از حق بیمه خویش فرما را طبق قانون تامین اجتماعی پرداخت می‌کند.

مثال: حداقل دستمزد روزانه در سال 1401 مبلغ ۱.۳۹۳.۲۵۰ ریال است.

پس حداقل دستمزد ماهانه برای ماه‌های 31 روزه برابر است با:

۱.۳۹۳.۲۵۰×31= 43.190.750

و مبلغ 8.500.000 ریال بن خواربار و 5.500.000 ریال حق مسکن نیز به مبلغ فوق اضافه می‌شود که سرجمع مبالغ فوق می‌شود:

(43.190.750+8.500.000+ 5.500.000) = 57.190.750