برای ایجاد انسجام و یکپارچه‌کردن امور مربوط به بیمه تمامی کارگران و فعالان شاغل، ماده شماره 38 قانون تامین اجتماعی تدوین شده است. بنابراین کارفرمایان و پیمانکارانی که، طبق قرارداد، عضو سازمان تامین اجتماعی هستند، می‌بایست اصول ذکرشده در ماده 38 قانون تامین اجتماعی را هم علاوه بر سایر اصول لازم رعایت کنند.

علی‌رغم اینکه یک قانون عمومی به منظور محاسبه حق بیمه در ماده 28 قانون تامین اجتماعی بیان شده است، اما بر اساس بخشنامه شماره 14 اداره درآمد این سازمان که به تازگی ابلاغ شده است، حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری تنها درصد مشخصی از مبلغ قرارداد را شامل می‌شود. از این رو حقوق بیمه‌شدگان و تعداد آنها در محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری تاثیر زیادی ندارد.قوانین مالیات قراردادهای پیمانکاری مهم‌ترین مواردی است که حسابداران، کارفرمایان و پیمانکاران لازم است، بدانند.

قرارداد پیمانکاری چیست؟

به طور کلی قرارداد پیمانکاری، قراردادی است که به موجب آن کارفرما، انجام عملی با شرایط معین و در برابر وجه معین، در مدت مشخص را به شخص حقیقی یا حقوقی به نام پیمانکار (مقاطعه کار) واگذار می‌کند؛ موضوع قرارداد پیمانکاری ممکن است ایجاد ساختمان، حمل و نقل و یا تهیه و تدارک کالا باشد.

قانون حق بیمه قراردادهای پیمانکاری

قاعده عمومی محاسبه حق بیمه در ماده ۲۸ قانون تامین اجتماعی آمده است، در عین حال مطابق بخشنامه شماره ۱۴ جدید اداره درآمد سازمان تامین اجتماعی حق بیمه در قردادهای پیمانکاری به صورت درصدی از مبلغ قرارداد تعیین می‌شود و تعداد بیمه‌شدگان و مزد آنان از این جهت بی‌تاثیر است.

ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی: در مواردی که انجام کار به طور مقاطعه ‌به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می‌شود کارفرما باید در قراردادی‌ که منعقد می‌کند مقاطعه‌کار را متعهد نماید کل حق بیمه را به ترتیب مقرر در قانون بپردازد.

این ماده کلیه کارفرمایان و پیمانکاران تحت عضویت سازمان تامین اجتماعی را مکلف می‌سازد که علاوه بر بیمه کردن کارکنان خود، نسبت به بیمه نمودن نیروهای مربوط به پروژه‌های مناقصه‌ای و قراردادی نیز اقدام نمایند. بنابراین کلیه پیمانکاران مقاطعه‌کار که در طی مناقصه‌های دولتی و غیر دولتی، اقدام به قرارداد با نیروهای خود می‌نمایند؛ باید نسبت به بیمه این نیروها اقدام نمایند.

سازمان تامین اجتماعی، به منظور تضمین بیمه کردن نیروهای پیمانکاران مقاطعه کار، کارفرمایان تحت عضویت خود را مکلف کرده است که با نگهداشت درصدی از پرداختی خود به پیمانکار مربوطه، امور مربوط به بیمه کردن شاغلان و تسویه حساب با سازمان تامین اجتماعی از جانب پیمانکار تحت قرارداد را لحاظ نمایند. از این رو پیمانکار مادامی‌که امور مربوط به بیمه کارکنان قراردادی و تسویه حساب با سازمان تامین اجتماعی را تکمیل ننماید، از باقی مانده طلب خود از کارفرما محروم می‌باشد.

عموما درصد نگهداشت کارفرما در خصوص پرداختی پیمانکار؛ به میزان ۵ درصد می‌باشد ولی در برخی از موارد این درصد بنابر شرایط کاری، متغیر می‌یابد.

 پیشنهاد میشود مقاله حق بیمه در پروژه های پیمانکاری را  هم مطالعه کنید

روش محاسبه حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری

طبق ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی، از نظر حق احتساب بیمه به سه دسته تقسیم می‌شوند:

۱. قراردادهای مشمول ضوابط طرح‌های عمرانی
۲. قراردادهای غیر عمرانی
۳. موارد حاص قراردادهای غیرعمرانی

اکثر کارفرمایان و پیمانکاران سعی دارند که قراردادهای آنان در گروه قراردادهای عمرانی قرار بگیرد؛ زیرا حق بیمه‌ای که پرداخت می‌شود به مراتب کمتر است.

برای اینکه قراردادی پیمانکاری، قرارداد عمرانی محسوب شود دو شرط لازم است:

الف) قرارداد بر اساس بهای پایه سازمان برنامه و بودجه ، یا ضوابط تیپ سازمان منعقد شده باشد.

ب) تمام یا قسمتی از بودجه عملیات از محل اعتبارات عمرانی دولت تامین شده باشد.

نکات کلیدی مالیات مقطوع پیمانکاری

1- شرط تعلق‌گرفتن مالیات مقطوع قرارداد پیمانکاری این است که مبلغ آن بیشتر از 10 میلیون ریال باشد.

2- مالیات مقطوع دو قسمت دارد: 4% قطعی و 5% پیش‌پرداخت است که از مالیات پیمانکار کسر می‌شود. مالیات این شرکت‌ها 5.5% است:

• شرکت‌های ساختمانی
• تأسیسات فنی
• حمل‌ونقل
• نقشه‌کشی
• نقشه‌برداری نظارت
• محاسبات فنی

3- در شرایطی که پیمانکار پروژه را به فردی دیگری واگذار می‌کند، پیمانکار دوم موظف به پرداخت این مالیات نیست.

4- کارفرمای پیمانکار خارجی یا ساکن در خارج، باید مالیات را با نرخ 4%  واریز کند.

5- در کسر مالیات مقطوع نوع پیمان لحاظ نمی‌شود.

ضرایب حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری غیرعمرانی

کلیه قراردادهای فاقد شرایط اشاره شده در بخش طرح‌های عمرانی، قراردادهای غیرعمرانی تلقی شده و حق بیمه این قبیل قراردادها برابر مقررات و مصوبات شورایعالی تامین اجتماعی بشرح آتی محاسبه و وصول می‌شود.

مثال: در قرارداد بازسازی یک خانه که تمام هزینه خرید مصالح بر عهده پیمانکار است و ارزش آن 20.000.000 تومان است، مبلغ 1.400.000 تومان حق بیمه باید پرداخت شود.

۱-در قراردادهای خدماتی (کار به صورت مکانیکی) و قراردادهایی که مصالح مصرفی در آنها به طور کلی به عهده پیمانکار است ضریب حق بیمه به میزان %۷ ناخالص کل کارکرد به‌عنوان بیمه بیکاری است.

۲-در قراردادهای دستمزدی و خدماتی (کار به صورت غیر مکانیکی) ضریب حق بیمه به میزان %۱۵ درصد ناخالص کل کارکرد به‌عنوان بیمه بیکاری است.

۳- در مواردی که مصالح مصرفی پروژه قسمتی به عهده پیمانکار و قسمتی به عهده واگذارکننده کار باشد، ارزش مصالح واگذاری به پیمانکار به ناخالص کل کار اضافه می‌شود و میزان ضریب حق بیمه %۷ ناخالص کل کارکرد به‌عنوان بیمه بیکاری خواهد بود.

۴- در قراردادهای خدماتی که نوع کار ایجاب می‌کند، قسمتی به صورت مکانیکی (دستگاه‌ها و ماشین آلات متعلق به پیمانکار) و قسمتی به صورت دستی انجام شود ضریب حق بیمه بخش مکانیکی %۷ و ضریب حق بیمه بخش دستی %۱۵ محاسبه می‌شود.

در قراردادهای غیر عمرانی؛ قراردادی که مصالح با پیمانکار است، %۷ حق بیمه دریافت می‌شود و اگر مصالح با واگذارنده کار باشد %۱۵ حق کارفرما می‌باشد. در لیست حقوق کارگر %۷ حق بیمه سهم کارگر می‌باشد و %۹ نیز برای بیمه بیکاری است.

مثال: در یک قرارداد پیمانکاری با موضوع ساخت یک آپارتمان، بخش مربوط به گودبرداری به­وسیله ماشین­آلات صنعتی 200.000.000 تومان و قسمت ساخت داخلی واحدها با ارزش 130.00.000 تومان مورد توافق قرار گرفته است. در این قرارداد بیمه بخش مکانیکی با معیار 7 درصد، 14.000.000 تومان و حق بیمه بخش دستی، با معیار 15 درصد، 19.500.000 تومان محاسبه می­شود.

مالیات‌ بر درآمد پیمانکاری

شرکت‌های پیمانکاری سهامی و غیر سهامی موظف به پرداخت مالیات‌بردرآمد پیمانکاری هستند. تمام درآمدهای پیمانکار در این مالیات قراردادهای پیمانکاری محاسبه می‌شود. درآمدهای پیمانکار را به روش‌های زیر مشخص می‌کنند:

1. بررسی دفاتر مالی پیمانکار
2. تشخیص علی الراس یا مؤدی مالیاتی بر طبق شواهد و قرائن
3. حساب مالیاتی پیمانکار
4. اسناد مالیات مقطوع پیمانکاری پرداختی توسط کارفرما
5. درآمدهای مشمول مالیات که در آخر سال مالی در دفتر ثبت می‌شوند.

پیشنهاد میشود مقاله  حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی چگونه محاسبه می شود؟ را  هم  مطالعه کنید

مهلت اعتراض به بیمه قرارداد پیمانکاری

مطابق ماده ۴۲ قانون تأمین اجتماعی «در صورتی که کارفرما به میزان حق بیمه و خسارات تأخیر تعیین شده از طرف سازمان معترض باشد می تواند ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اعتراض خود را کتباً به سازمان تسلیم نماید. سازمان مکلف است اعترض کارفرما را حداکثر تا یکماه پس از دریافت آن در هیأت بدوی تشخیص مطالبات مطرح نماید در صورت عدم اعتراض کارفرما ظرف مدت مقرر سازمان قطعی و میزان حق بیمه خسارات تعیین شده طبق ماده ۵۰ این قانون وصول خواهد شد.

مطابق این ماده مهلت اعتراض پیمانکار به حق بیمه تعینی۳۰ روزپس از ابلاغ معتبر قابل محاسبه است، ابلاغ معتبر ابلاغی است که با رعایت تشریفات قانونی به عمل آمده باشد.

مالیات قراردادهای پیمانکاری

در قوانین و مقررات جاری مالیاتی‌، مالیات پیمانکاری به طور اخص تعریف نشده اما در موارد مختلف قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند ماه ۱۳۴۵ و اصلاحیه آن می‌توان گفت مالیات بر درآمد قراردادهای پیمانکاری عمرانی و غیرعمرانی تفاوتی با یکدیگر ندارد و براساس درآمد و هزینه ثبت در حساب‌ها سود به‌دست می‌آید و ۲۵% مالیات دریافت می‌شود.
به این صورت که در پیمانکاری یک پروژه عمرانی (اگر شخص حقوقی باشد) ، هزینه‌های اجرا و اداری و پرسنلی و بیمه و… از کل درآمد کم می‌شود وسود ناخالص به دست می‌آید و ازاین سود ناخالص ۲۵درصد مالیات باید پرداخت شود.

اما اگر شخص حقیقی باشد معافیت مقرر در قانون هرساله اعلام می‌شود که پس از آن از سود ناخالص کسر می‌شود.

نرخ مالیات اشخاص حقوقی هر سال تغییر نمی‌کند و براساس قانون ۲۵درصد از سود است ولی برای اشخاص حقیقی، معافیت هرساله متغیر است.

قوانین بیمه و مالیات قراردادهای پیمانکاری

قوانین بیمه قراردادهای پیمانکاری

قانون تأمین اجتماعی مرجعی است که مبنای تعیین بیمه قراردادهای پیمانکاری است. شورای نگهبان در نظریه تاریخ 25/9/81 و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به‌موجب دادنامه 9 تاریخ 14/1/84 ضابطه تعیین شده توسط تأمین اجتماعی در مورد میزان حق بیمه قراردادهای پیمانکاری را شرعی و قانونی اعلام کرده است. موادی که به بیمه و مالیات قراردادهای پیمانکاری اشاره کرده در ذیل آورده‌ایم:

ماده 38 این قانون بیان کرده:

در موارد انجام کار به‌صورت مقاطعه توسط شخص حقیقی یا حقوقی، کارفرما باید در قرارداد مقاطعه‌کار را متعهد کند که کارکنان خود و مقاطعه‌کار فرعی را بیمه کند؛ کل حق بیمه را طبق مقررات ماده 28 قانون تأمین اجتماعی بپردازد. پرداخت 5 درصد بهای کل کار مقاطعه‌کار از سوی کارفرما به ارائه مفاصاحساب از سازمان موکول می‌شود.

تبصره مصوب 26/2/1372 هم می‌گوید:

«همه کارفرمایان موضوع ماده 38 و ماده 29 قانون بیمه تأمین اجتماعی سابق موظف‌اند مطالبات این سازمان از مقاطعه‌کاران و مهندسین مشاوری که از تاریخ تعلیق، خاتمه یا فسخ قرارداد آنها حداقل یک سال گذشته و در این فاصله برای پرداخت بیمه کارکنان شاغل در اجرای قرارداد مراجعه نکرده و مفاصاحساب ارائه نکرده‌اند، ضمن اعلام فهرست مشخصات مقاطعه‌کار و مهندس مشاور از 5% کل کار و آخرین قسط نگهداری شده به تأمین اجتماعی پرداخت کنند.

میزان حق بیمه پس از قطعی‌شدن طبق قانون و بر اساس آراء هیات تجدیدنظر موضوع ماده ۴۴ قانون تأمین اجتماعی و ابلاغ مجدد به پیمانکاران جهت پرداخت بدهی حق بیمه ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ توسط سازمان تأمین اجتماعی اعلام خواهد شد.

نحوه اجرای تبصره به‌موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط سازمان تأمین اجتماعی تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.»

مالیات بر در آمد پیمانکاری:

در این بخش، ابتدا درآمد مشمول مالیات پیمانکاری و سپس مالیات موسسات پیمانکاری شرکت های سهامی و غیر سهامی شرح داده شده است:

درآمد مشمول مالیات پیمانکاری:

درآمد مشمول مالیات پیمانکاری از 2 طریق زیر قابل تشخیص می باشد:

• رسیدگی به دفاتر
• تشخیص علی الراس

نحوه نگهداری از حساب های مالیاتی:

ذکر این نکته ضروری می باشد که بایستی عملیات مربوط به مالیات های قطعی و پیش پرداخت مالیات پیمانکاری در طی دوره و همچنین درآمد های مشمول مالیات شرکت در پایان سال مالی، در دفاتر ثبت شوند. در نتیجه باید گفت که نگهداری حساب های زیر در تمامی موسسات پیمانکاری مهم و ضروری می باشد.

• پیش پرداخت مالیات
• مالیات قطعی پیمان ها
• ذخیره مالیات بر درآمد

مالیات موسسات پیمانکاری:

لازم به ذکر است که غیر از مالیات مقطوعی که از هر پرداخت توسط کارفرما کسب می گردد، موسسات پیمانکاری نسبت به درآمد حاصل از عملیات پیمانکاری مشمول پرداخت مالیات های تناسبی و تصاعدی نیز می باشند که میزان آن با توجه به وضعیت حقوقی آنها مقرر می گردد.

مالیات شرکت سهامی:

درآمد مشمول مالیات برای شرکت های پیمانکاری که به صورت علی الراس تشخیص داده شوند، به شرح زیر می باشد:

• مالیات اضافی سهم شهرداری 3 درصد نسبت به کل در آمد مشمول مالیات.
• مالیات اضافی سهم اتاق بازرگانی و صنایع و معدن به نرخ سه و نیم در هزار نسبت به کل در آمد مشمول مالیات.
• مالیات سود تخصیص یافته برای صاحبان سهام با نام 15 درصد.
• مالیات سود تخصیص یافته برای اندوخته ها 25 درصد.

مالیات شرکت های غیر سهامی:

درآمد مشمول مالیات موسسات پیمانکاری که به صورت شرکت غیر سهامی هستند و علی الراس تشخیص داده شده اند، مشمول مالیات های زیر است:

• مالیات اضافی سهم شهرداری به نرخ 3 درصد نسبت به کل در آمد مشمول مالیات
• مالیات اضافی سهم اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، سه و نیم در هزار نسبت به کل در آمد مشمول مالیات
• مالیات سهم هر یک از شرکا به نسبت تعیین شده در اساسنامه از کل در آمد مشمول مالیات پس از کسر 3 در صد سهم شهرداری طبق ماده 134 ق.م.م محاسبه می گردد.

نکات محاسبه مالیات شرکت های سهامی:

• درآمد های پیمانکاری از پرداخت 10 در صد مالیات شرکت معاف هستند.
• مبالغی که به عنوان پیش پرداخت مالیات پیمانکاری (5.1 درصد پیش پرداخت) توسط کارفرمایان از پرداخت ها کسر شده است.
• ملاک تعیین سود تخصیص داده شده برای تقسیم بین صاحبان سهام با نام، اندوخته ها و سود پرداختی به صاحبان سهام بی نام و سود تقسیم نشده، تصمیمات ارکان دارای صلاحیت در شرکت می باشد.
• چنان چه مجمع عمومی شرکت در مورد نحوه تقسیم سود، تصمیمی نگیرد، کل سود تقسیم نشده مشمول نرخ های مذکور در ماده 134 ق.م.م می گردد.
• مالیات سود متعلق به صاحبان سهام با نام در صورتی که صاحب سهام غیر ایرانی باشد یا مقیم خارج از کشور باشد، طبق ماده 134 ق.م.م، تبصره 8 وصول می گردد.

4 نکته کلیدی بیمه قراردادهای پیمانکاری

1- حتماً می‌دانید اگر لیست بیمه را ارسال نکنید، مشمول 10 درصد جریمه بر اساس آن حق بیمه می‌شوید. اگر پیمانکاران در طول مدت قرارداد خود، حداقل یک لیست بیمه ارسال کنند، دیگر مشمول این 10% نمی‌شوند. این موضوع فقط برای پیمانکاران صادق است.

2- گاهی دیده شده که کارفرما قرارداد خودش رو به‌صورت تفکیکی ارائه نکرده است. تأمین اجتماعی کل قرارداد را در ضرایب پیمان قرار داده و حق بیمه را روی کل قرارداد حساب کرده است. اگر کارفرما بر اساس خدماتی که ارائه شده، قراردادها را به تفکیک ارائه دهد، بر طبق همان رقم هر قرارداد حق بیمه پرداخت خواهید کرد.

مثلاً قرارداد 90% خرید و 10% نصب است؛ با تفکیک قرارداد، فقط 10 درصد نصب مشمول حق بیمه قرار می‌گیرد.

3 – حمل با بارنامه رسمی مشمول حق بیمه قرار نمی‌گیرد. به دو علت:

1. رانندگان درون‌شهری و برون‌شهری، باید کارتی داشته باشند، به اسم کارت حمل‌ونقل هوشمند. از قبل، حق بیمه را برای 6 ماه پرداخت می‌کنند، تا بتوانند حمل‌ونقل کنند. پس حق بیمه خودش پرداخت می‌شود.
2. طبق نامه مدیرکل وصول حق بیمه تأمین اجتماعی در بهمن‌ماه سال 99، حمل با بارنامه رسمی جزو اقلام غیرمشمول حق بیمه است.

4- اگر پیمانکار هستید که هم‌زمان چند پروژه را با هم مدیریت می‌کنید، هر زمان که کارگری از یکی از پروژه‌ها به پروژه دیگری منتقل شد، در پروژه اول برایش ترک کار را ثبت کنید، تا سیستم خودکار تأمین اجتماعی برایش حق بیمه حساب نکند و اعلامیه بدهی برای شما ارسال نکنند.

سوالات متداول

مالیات در قرارداد پیمانکاری چگونه محاسبه می‌شود؟

در قوانین جاری مالیاتی‌، مالیات پیمانكاری به طور اخص تعریف نشده اما می‌توان گفت مالیات‌ها براساس درآمد و هزینه ثبت در حساب‌ها سود به‌دست می‌آید و ۲۵% مالیات دریافت می‌شود. مالیات بر درآمد قراردادهای پیمانکاری عمرانی و غیرعمرانی تفاوتی با یکدیگر ندارد.

بیمه قرارداد پیمانکاری چگونه است؟

بسته به نوع قرارداد پیمانکاری، محاسبه بیمه متفاوت است برای مثال بیمه قرارداد های عمرانی مشاوره‌ای و عمرانی پروژه‌ای متفاوت است.